Tag: farao

Domitianus (26): Farao

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Romeinse Keizerrijk4 reacties
Domitianus als farao

Volgens een bekende etymologie is het Latijnse woord provincia afgeleid van “pro vincere”: een gebied dat is aangewezen om overwinningen te boeken. Als die etymologie correct is, is dat nogal cynisch. Het wingewest was immers al overwonnen en ingelijfd. De Romeinen gaven dan vooral aan dat ze voornemens waren door te gaan met plunderen en uitbuiten. Raubkapitalismus. Gelukkig klopt de etymologie niet. De bewoners van een onderworpen gebied hadden echter zeker aanvankelijk weinig vrolijks om naar vooruit te zien. Dat keizer Augustus beter bestuur bracht, zoals je weleens leest, is grotendeels propaganda.

Corruptie

Wat wél gebeurde is dat tijdens de Tweede Burgeroorlog bleek dat die partij zou winnen die de meeste soldaten in het veld kon brengen. Dat was de partij die het gulst was met de verstrekking van Romeins burgerrecht. Ik blogde al eens over de Lex Roscia. Zo verspreidde het burgerrecht zich over de hele Mediterrane wereld, inclusief verbeterde mogelijkheden om corruptie aan de kaak te stellen. De oudste rechtbank voor deze zaken was er al in het midden van de tweede eeuw v.Chr., maar eigenlijk werd het pas wat toen er senatoriële families kwamen uit de buitengebieden.

Lees verder “Domitianus (26): Farao” →

Groot huis

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Museumstuk, Oud Egypte, Romeinse Keizerrijk7 reacties
Twee keer het woord “farao” in de cartouches van de tempel van Dendur (Metropolitan Museum, New York)

Het bovenstaande Egyptische reliëf is te zien op de tempel van Dendur en als u denkt dat u ervoor naar Egypte moet, dan heeft u het mis, want dit heiligdommetje staat in het Metropolitan Museum in New York. Net als de tempel van Taffeh in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden is het gebouwtje uit Dendur door de Egyptische overheid geschonken aan een land dat meehielp bij het redden van oudheden toen die dreigden te verdrinken na de aanleg van de Aswandam.

De afbeelding zelf is niet zo heel bijzonder, maar de twee cartouches erboven zijn dat wel. Ze zijn niet alleen identiek, maar ook veelzeggend in hun nietszeggendheid. Zoals u ziet staan in beide cartouches dezelfde drie hiëroglyfen: een rechthoek, een soort pilaar en een mannetje. De rechthoek is het teken pr, “huis”, en het pilaartje, dat een soort dubbele a-klank weergeeft, maakt dit tot een groot huis. Het mannetje is een determinatief, een teken dat aangeeft hoe je het bovenstaande dient te duiden: in dit geval gaat het om een persoon die het Grote Huis is. De koning, met andere woorden, ofwel de farao, om de Hebreeuwse verbastering te citeren van het Egyptische woord voor Groot Huis. We hebben dus te maken met twee cartouches waarin niet de naam van de vorst staat, maar alleen de hiëroglyfen voor farao.

Lees verder “Groot huis” →

Serekh

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Museumstuk, Oud Egypte
Kom met de serekh van koning Djer (Leiden, Rijksmuseum van Oudheden)
Kom met de serekh van koning Djer (Leiden, Rijksmuseum van Oudheden)

In hiëroglyfische teksten zie je vaak hoe sommige tekens staan geplaatst in een soort lus, een cartouche. Die cartouches zijn redelijk bekend, want ze speelden een rol bij de ontcijfering van de Egyptische lettertekens: de tekens in de lus gaven de naam van de vorst weer, geschreven in tekens die in feite alfabetisch waren. Doordat het verhaal van de ontcijfering vrij bekend is, is de uitdrukking “cartouche” een van de weinige uitdrukkingen uit het oudheidkundige jargon die ingeburgerd zijn geraakt.

Een serekh is het makkelijkste typeren als een vierkante cartouche, zoals op het plaatje hierboven. (De prachtige albasten kom is overigens te zien in de onlangs heropende Egyptische afdeling van het Rijksmuseum van Oudheden.) Vanwaar het verschil tussen de serekh en de cartouche?

Lees verder “Serekh” →

Toetanchamon in Amsterdam

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Musea, Oud Egypte, Wetenschapscommunicatie1 reactie
kamer
Allemaal mooie dingen

Dankzij mijn neefje kwam het toch nog goed, maar zelf zou ik niet op het idee zijn gekomen naar de Toetanchamon-expositie te gaan aan de Amsterdamse Zuid-as. De tentoonstelling van replica’s uit het koningsgraf was wel op mijn radar, maar ik heb eerlijk gezegd niet zo veel met het Egypte van die periode. De Late Tijd vind ik interessanter, als het land intensiever te maken krijgt met andere beschavingen. Los daarvan: ik heb in dat verschrikkelijke museum in Cairo de originele voorwerpen uit het koningsgraf gezien. Ik zeg niet dat ik neerkijk op replica’s – integendeel – maar een hernieuwde kennismaking had voor mij niet zo’n prioriteit.

Domme, domme Jona. Het is een geweldige expositie, ook voor wie de originelen al kent. U heeft nog ongeveer vier weken om erheen te gaan, want daarna is het afgelopen.

Lees verder “Toetanchamon in Amsterdam” →