Hethitische sfinxen

Twee sfinxen: links de Duitse en rechts de Turkse
Twee sfinxen: links de Duitse en rechts de Turkse

Aan de voet van de hoofdstad van de oude Hethieten, Hattusa, ligt een klein dorpje, Boğazkale, waar een museumpje is met archeologische vondsten. Ik was er al eens eerder geweest en vond het aardig, zonder bijzonder onder de indruk te zijn van de voorwerpen: de echte topstukken lagen namelijk in het Museum voor Anatolische Beschavingen in Ankara en het Archeologisch Museum in Istanbul. Een kleitablet met een deel van de tekst van het Epos van Gilgameš was eigenlijk het enige dat bij mijn eerdere bezoeken indruk op me maakte.

Maar afgelopen zaterdag was dat ineens anders en daar zit een niet zo fris verhaal aan vast. Beide sfinxen zijn door Duitse archeologen opgegraven en in 1915 naar Berlijn overgebracht om te worden gerestaureerd. De afspraak tussen de toenmalige archeologische diensten was dat de vondsten zouden worden verdeeld en de Duitsers legden dat uit als “één sfinx voor ons en één voor jullie” en lieten in 1924 de eerste sfinx naar Istanbul verhuizen. In Turkije legde men de verdeling echter anders uit: het ging om de verdeling van het geheel van vondsten, en dat betekende dat beide sfinxen in hetzelfde museum behoorden, en dat de partij die ze niet kreeg, zich mocht compenseren met meer van de andere archeologische vondsten.

Lees verder “Hethitische sfinxen”

Echtscheidingspapieren

Kleitablet uit Kanesh
Kleitablet uit Kanesh

Kanesh was de naam van een Assyrische handelsnederzetting in het zuidoosten van Anatolië, daterend uit de negentiende en achttiende eeuw v.Chr. De moderne naam is Kültepe en ik ben er eergisteren wezen kijken.

De plek is vooral beroemd geworden door de vele kleitabletten die er zijn gevonden. Ze documenteren de interregionale handel van die tijd. Toen ze werden ontdekt, werden ze meteen de inzet van een kinderachtige discussie tussen archeologen en historici, waarbij de laatsten claimden dat we, zonder deze teksten, niets over die handel zouden weten. Dat is onzin: niet alleen leert mineralogisch onderzoek welke metalen Anatolië en Mesopotamië uitwisselden, uit het nederzettingenpatroon blijkt ook ongeveer waar de zwaartepunten in het handelsnetwerk moeten hebben gelegen.

Lees verder “Echtscheidingspapieren”

Het Midden-Oosten en zijn verledens

Zomaar iets oud-oosters: het beeldje van een Nubiër (Metropolitan Museum of Art, New York)

Nationale archeologische musea vertellen veel over de wijze waarop een natie kijkt naar haar verleden. Een vergelijking tussen de musea van Ankara en van Cairo is verhelderend.

Het Egyptische Museum in Cairo concentreert zich op de Bronstijd, dat wil zeggen het derde en tweede millennium v.Chr., waarin het land van de Nijl achtereenvolgens het Oude, het Midden- en het Nieuwe Rijk zag bloeien, onderbroken door tussenperioden van politieke verdeeldheid. De IJzertijd, ruwweg het eerste millennium, blijft betrekkelijk onderbelicht.

Lees verder “Het Midden-Oosten en zijn verledens”

Ankara

Kranslegging bij het graf van Atatürk in Ankara

Het beste nieuws is dat in Ankara de zon wél schijnt. Het slechte nieuws is dat het Museum van Anatolische Beschavingen gedeeltelijk gesloten is. De afdeling waar enkele van de weinige Perzische vondsten uit Turkije worden geëxposeerd, werd klaargemaakt voor een verbouwing en de afdeling over Romeins Ankara was al dicht.

Het is er ook druk. Te midden van enkele groepen toeristen moest ik maar zien hoe ik de voorwerpen kon bekijken en aan mijn reisgenoten kon uitleggen. Gelukkig liepen wij langzamer, maar we moeten door zeker vijf groepen zijn ingehaald en ik heb de gids uit Istanbul die met nogal wat stemverheffing sprak, naar de hel gewenst.

Lees verder “Ankara”