Het zal niemand zijn ontgaan dat het eergisteren tweeduizend jaar geleden was dat keizer Augustus overleed. Als oudhistoricus was ik uitgenodigd om de plechtigheden in Rome bij te wonen, en door een gelukkig toeval ontmoette ik daar een van de leden van het keizerlijk huis, Tiberius Claudius Nero Germanicus. De vierentwintigjarige prins zal vanaf heden een rol spelen in de cultus van de vergoddelijkte keizer. Ondanks zijn drukke bezigheden had hij enige tijd voor me.

Dank u wel voor de tijd die u voor me vrij hebt kunnen ma…

Geen dank, geen dank. Het is altijd een genoegen om hier in Rome een collega-historicus t-te ontmoeten. Zeker als hij afkomstig is uit een zo verre provincie als het Rijnland. Ik wist niet dat de Cananefaten al historici opleidden.

Ik studeerde aan de Universiteit van Matilo. Maar wat ik u wilde vra…

Universiteiten? Zijn jullie zo ver al? Dan zijn jullie al verder op weg naar de beschaving dan ik dacht. Ik moet daar rekening mee houden. Ik overweeg al een t-tijdje mijn oom T-Tiberius, die nu Augustus zal opvolgen, t-te adviseren het burgerrecht t-te geven aan nette Galliërs. Als er historici zijn benoorden de Alpen, zou men zeggen dat men inmiddels beschaafd genoeg is.

Dank u wel, maar wat ik …

Ik heb zelf het voorrecht gehad t-te mogen studeren bij T-Titus Livius. Met zijn hulp is mijn Geschiedenis van Karthago een alleszins aanvaardbaar product geworden. Waar schrijven jullie zoal geschiedenisboeken over?

Er is in onze landen momenteel veel te doen over uw grootvader, keizer Augustus.

Over Augustus? Wat een curieus onderwerp! Hoe besteed je daar aandacht aan?

Er zijn exposities in musea. Journalisten schrijven erover in de kranten. Een bekende Menapische politicus kreeg in Belgica alle ruimte om…

Ja ja, maar dat bedoelde ik niet. Ik meende dat historici en andere oudheidkundigen de grotemannengeschiedenis, die gaat over heersers, politiek en oorlogvoering, achter zich hadden gelaten. Het is meer iets van de negentiende eeuw. Het verbaast me dat je t-terugvalt op een verouderde en weinig inspirerende visie op geschiedenis.

De organisato…

Val me niet in de rede, wil je? Enkele jaren geleden gaven de Germaanse leiders de historici en archeologen in hun land opdracht drie grote t-tentoonstellingen t-te organiseren over de slag in het T-Teutoburgerwoud. Onze collega’s hadden, t-terecht, bezwaar t-tegen die opdracht en organiseerden in plaats van grotemannenexposities t-tentoonstellingen over de wijze waarop de Romeinse en de Germaanse culturen al eerder vervlochten waren geraakt, in conflict kwamen …

Uw vader speelde een rol.

Ik zei dat je me niet in de rede moest vallen. Maar goed, je hebt gelijk. Mijn vader Drusus onderwierp Germanië t-tot aan de Weser en bereikte zelfs de Elbe. De slag in het T-Teutoburgerwoud was een grote klap voor het Romeinse Rijk, en de organisatoren van de t-tentoonstellingen ontkenden dat ook niet, maar ze t-toonden vooral hoe de culturen vervlochten bleven. Begrijpt je wat ik bedoel?

Ik bezocht die tentoonstellingen en ik …

Dan heb je dus begrepen wat de organisatoren deden. Ze hielden vast aan eigentijdse inzichten en zeiden in feite dat hun leiders de pot op konden met hun verouderde grotemannengeschiedenis. Het is geen goede wijze om naar het verleden t-te kijken. Hoe zeiden die barbaren het ook alweer? O ja:

Es ist falsch die Varusschlacht als historischen Wendepunkt aufzufassen, wie dies geschichtswissenschaftlich Unkundige gerade in diesen T-Tagen wiederholt propagieren.

Ik zou hebben gedacht dat musea en journalisten inmiddels hadden begrepen dat grotemannengeschiedenis al een eeuw passé is, zeker nu het goede voorbeeld zo duidelijk is gegeven. Wat heb je zelf na je opleiding gedaan?

Ik schreef onder meer een boek over het leven in Rome en een boek over de ondergang van het Perzische Rijk. Ik rond net een boek af over de Joodse wereld.

Dan is er dus één Cananefaat …

Bataaf, met uw permissie.

… één Rijnlandse barbaar die het wel begrijpt. De ondergang van het Perzische Rijk, met dat spel van al die culturen, dát is een verhaal. Alexander de Grote, die daarbij een rol speelde, is dat niet. Want dan krijg je weer dat geneuzel over zijn homoseksualiteit of zijn relatie tot zijn moeder. Een boek over de Joodse wereld, dát is een t-thema. Over Jezus weten we nauwelijks voldoende om er een biografie aan t-te wijden.

Maar een grote man is een geschikte kapstok om een verhaal aan op te hangen. Je kunt er een groot publiek mee berei…

Je bereikt een groot publiek niet met grotemannengeschiedenis! Je bereikt een groot publiek door ze t-te vertellen hoe het vroeger was. Kijk eens naar de bezoekersaantallen van historische festivals en van dat museum bij jullie in Albaniana, kom, hoe heet het ook alweer…

Archeon?

Ja, precies, dat bedoel ik. Laat het dagelijks leven van vroeger de kapstok zijn waarmee je mensen t-trekt.

Maar het verleden, dus ook de incidentele grote man, helpt toch het heden verklaren?

Jazeker, maar je hoeft daar geen t-tweeduizend jaar voor t-terug t-te gaan. Het belang van mijn grootvader is echt minder dan de invloed van, ik noem eens wat, de door de Russen als vernedering ervaren ineenstorting van de Sovjet-Unie of de Amerikaanse invasie van Irak. Als je mensen het heden wil laten begrijpen, concentreer je dan dáárop en laat mijn grootvader met rust.

Dank voor uw uitleg. Ik had u eigenlijk willen vra…

Ik was nog niet klaar. Val me niet steeds in de rede. Concentreer je bij geschiedenis op het dagelijks leven om mensen nieuwsgierig t-te maken en beperk de bestudering van het verleden t-tot het relevantere deel ervan. Dat wil overigens niet zeggen dat je het verre verleden helemaal moet laten rusten. Concentreer je echter op de puzzel. Karthago en Etrurië…

U verwijst naar uw eigen boeken?

Inderdaad. De Karthagers en Etrusken zijn een uitdagend onderwerp omdat er t-te weinig informatie over is. Het systematische nadenken over wat je t-te weinig weet is de grote waarde van de oude geschiedenis.

Ik begrijp wat u zegt.

Nou dat is dan al heel wat. Ik moet echter, denk ik, t-toch nog eens nadenken of ik mijn oom T-Tiberius zal adviseren het burgerrecht t-te verlenen aan de bewoners van T-Transalpina. Jullie mogen dan historici hebben, jullie lopen nog anderhalve eeuw achter de feiten aan met jullie grotemannengeschiedenis. Dat burgerrecht moet nog maar een generatie wachten.

Goed. Mijn t-tijd is op. Het spijt me, maar ik moet gaan. Ik heb nog wat dingen rond de uitvaart van mijn grootvader t-te regelen.

Ik begrijp het. Eén laatste vraag echter. Waarom…

Er schiet me t-trouwens ineens nog iets t-te binnen. Hebben jullie niet nog meer negentiende-eeuwse visies op geschiedenis? Ik heb me althans iets laten vertellen over een Bataafs Nationaal Historisch Museum.

[De geïnterviewde zou van 41 tot 54 regeren als keizer van het Romeinse Rijk.]