Ergens rond 600 na Chr. trok een Arabische stam vanuit Jemen langs de Wierrookroute naar Syrië. Deze mensen, die in elk geval als officiële fictie maar deels ook werkelijk verwant met elkaar waren, vestigden zich in de omgeving van de Romeinse stad Cyrrhus, waar ze zich rond 630 bekeerden tot het christendom. Meer precies: ze bekeerden zich tot het monotheletisme, een doctrine die inhield dat Christus weliswaar twee naturen had gehad maar slechts één wil. Wat hier theologisch precies aan schort weet ik niet maar het moet iets afschuwelijks zijn.
Enkele jaren later veroverden de islamitische Arabieren Syrië en de monotheletisten woonden nu in het Arabische wereldrijk. De theologische discussies in het Byzantijnse Rijk zullen nauwelijks tot hen zijn doorgedrongen: ze bleven vasthouden aan hun opvattingen. Misschien was het, levend in het kalifaat, ook wel handig om niet teveel te lijken op de religie van de Byzantijnse vijanden.
In de tiende eeuw herstelden de Byzantijnen hun invloed in Syrië en nu lagen de monothelisten ineens onder vuur. Ze vluchtten naar het westen, het Libanongebergte in. Daar bleven ze wonen en ze staan nu bekend als de maronieten. Monotheletistisch zijn ze allang niet meer: tijdens de Kruistochten verbonden ze zich met de Latijnse christenen tegen de gemeenschappelijke vijanden – de moslims en de Grieks-orthodoxen. De maronieten zijn min of meer uitwisselbaar met de rooms-katholieken, Toen ik eens vroeg wat het verschil was, kreeg ik als antwoord dat de gezangen in de maronitische kerk mooier waren. Wat ik eerder deze week in Annaya hoorde, klonk inderdaad mooi.
In de tijd van de Kruistochten vestigde zich iets zuidelijker een andere bedreigde minderheid: de druzen. Zij waren van oorsprong sji’itische moslims – zeveners om precies te zijn – die van de hoofdstroming waren afgeweken doordat ze geloofden dat de Egyptische kalief Al-Hakim een incarnatie was geweest van God. Dit combineerden ze met een geheime leer, waarover niet heel erg veel bekend is, al zijn er elementen aan te wijzen uit het neoplatonisme, de gnosis en het hermetisme. Ook geloven de druzen in reïncarnatie, wat ze zelf kunnen hebben bedacht of kunnen hebben ontleend aan het hindoeïsme of het pythagoreanisme. Het is niet helemaal duidelijk allemaal.
Wat weer wel duidelijk is, is dat je je niet kunt bekeren tot deze religie. Ooit was dat anders en de druzen vertellen dat ze in hun vroegste geschiedenis nieuwe leden kregen uit verschillende andere religieuze groepen. Tegenwoordig kun je echter alleen door geboorte druzisch worden.
Er is met de maronitische en de druzische identiteiten iets opmerkelijks aan de hand. In het geval van de maronieten is een stam veranderd in een godsdienst. In het geval van de druzen veranderde een godsdienst in iets wat je een stam kunt noemen. Of een kaste. De joden zijn een ander voorbeeld: ooit de bewoners van een koninkrijkje en als zodanig een volk, tegenwoordig een volk én een religie. Waar het mij om gaat: het onderscheid dat we in West-Europa maken tussen etnische en religieuze identiteiten, is zo vanzelfsprekend niet.
Aangezien het maandag is kan ik een methodologische vraag aan je stellen.
“die in elk geval als officiële fictie maar deels ook werkelijk verwant met elkaar waren”
Wat bedoel je met verwant? Volgens de evolutietheorie bv. zijn jij en ik ook verwant aan de bomen in het Vondelpark.
Ik bedoel eigenlijk niet meer dan dat men, zoals in elke stam, familie was (of een grootfamilie) of elkaar zo aanvaardde.
Ik vond dit een helder stukje, tot de laatste zin. Die is uitgesproken mistig. Welk onderscheid maken “we” precies? Ik hoor graag voorbeelden.
Een concreet voorbeeld dat steeds terugkeert, is dat Nederlanders moeite hebben te begrijpen dat islamkritiek beschouwen als racisme. Moslim is toch een geloof, dat je kiest, dat je overtuiging is, en niet iets dat je door geboorte bent (zoals je nationaliteit of ras)?
Beschouw je zelf islamkritiek als racisme? Is dat wat je hier bedoelt? Dit stukje is erg onduidelijk.
Die eerste zin loopt niet, zodat onduidelijk is of je nu bedoelt te zeggen dat islamkritiek nu juist wél of juist níet als racisme kan worden aangemerkt. Als het gaat om kritiek op zaken als de inhoud van de doctrine of concreet gedrag van aanhangers, dan lijkt me het etiket racisme niet op z’n plaats, ja zelfs absurde begripsvervuiling.
Dit antwoord maakt de zin nog duisterder. Bij ethniciteit kan ik me nog wat voorstellen, maar bij “ras” niet. Mensen lijken genetisch meer op elkaar dan chimpansees, en om daar nog “rassen”in te onderscheiden is vrij zinloos.
En de meeste mensen “kiezen” niet voor een geloof, maar hebben het geloof van hun naaste omgeving.
Inderdaad is “ras” een onbruikbaar concept. Daarom is “racisme” opnieuw gedefinieerd, waarbij het niet alleen om rassen gaat, maar ook om o.a. ethniciteit. Dat is inmiddels meer dan een halve eeuw geleden, maar op een of andere manier blijven mensen volharden in hun oude “rassen” opvattingen.
Ik weet niet wat Jona precies bedoeld, maar niet zo lang geleden was er bij Buitenhof een debat tussen Leo Lucassen en Geerten Waling, waarbij Lucassen vergelijkingen maakte tussen de huidige anti-Islam retoriek en de anti-Joodse retoriek uit de jaren ’30. Daar werd bezwaar tegen gemaakt, omdat het bij Joden om ethniciteit zou gaan, waardoor het plotseling niet meer vergelijkbaar zou zijn. Ik heb dat bezwaar altijd uitermate zwak gevonden, volgens mij is het gewoon een trucje om niet op inhoudelijke kritiek in te gaan. Het maakt natuurlijk niet zoveel uit welke reden mensen bedenken om je te onderdrukken; waar het om gaat is dat je onderdrukt wordt. En los daarvan, het lijkt er dus heel erg op dat het verschil tussen religie en ethniciteit helemaal niet zo scherp en duidelijk is.
Lucassen heeft gelijk dat de retoriek vergelijkbaar is. Een bepaalde politieke partij van een bepaalde politicus – naam bekend, adres geheim – doet bepaald niet aan islamkritiek, maar louter aan islambashen. Waling heeft gelijk dat het bij joden niet om hun religie ging, terwijl Lennart gelijk heeft dat het voor de onderdrukte niet zoveel uitmaakt waarom hij onderdrukt wordt.
Maar toch. In Bangladesh worden atheïstische bloggers afgeslacht en hoewel dat een tamelijk homogeen groepje is, zal niemand hier van etniciteit spreken. De Ahmadi’s in Pakistan zijn sterk lokaal geconcentreerd en hebben veel te leiden onder onderdrukking van soennitische fundamentalisten (men zie de rellen van enkele weken terug, dat ging om wijziging van een eed die discriminatoir voor Ahmadi’s is). Ik zie dat toch echt als een godsdienstkwestie. Hetzelfde probleem speelt in Indonesië. Juist in Nederland is de moslimgemeenschap sterk heterogeen. Er zijn Surinaamse, Marokkaanse, Turkse en Somalische moskeeën, en naast de verschillende etnische achtergronden en talen van de moskeebezoekers zijn er ook enkele duizenden roomblanke bekeerlingen. Ik zie dan toch echt een onderscheid tussen etniciteit en religie. Al het spreken over boven…
Nou ja, er is natuurlijk wel degelijk een verschil tussen ethniciteit en religie, dat zal niemand ontkennen. De vraag is echter, of dat verschil hier wel zinvol is. Want wat maakt nu uit of die bloggers in Bangla-Desh om hun geloof of om hun afkomst worden afgeslacht ? Het resultaat is in beide gevallen hetzelfde: afgeslachte mensen van een bepaalde groep. Of, stel je voor, Hitler zou zich op room-katholieken hebben gericht in plaats van op Joden. Zou jij de holocaust dan minder erg hebben gevonden, omdat het om religie zou zijn gegaan ?
Daar komt nog bij, dat juist in de gebieden die jij noemt, religie en ethniciteit behoorlijk overlappen. Neem bijvoorbeeld die Rohinga in Myanmar; dat is gewoon een ehtnische groep. Ze worden nu onderdrukt met religie als reden, maar dat zou net zo goed ethniciteit geweest kunnen zijn, want daarmee zou je precies dezelfde groep afbakenen. Ik weet niet veel over Pakistan, maar wel het een en ander over het Midden-Oosten, en religie en ethniciteit zijn daar eigenlijk gewoon twee kanten van dezelfde medaille. Mensen blijven over het algemeen bij het geloof waarmee ze geboren zijn. Geloof is daar niet echt een keuze.
En let maar eens op Wilders’ retoriek; hij valt vooral op door zijn anti-religieuze standpunten, maar als je goed naar hem luistert dat gebruikt hij bijna net zoveel ethnische. Minder Marokanen, bijvoorbeeld. Of neem zijn continue gehamer op de “echte Nederlander”, iets waar Baudet nog veel meer een handje van heeft met zijn ethnische verdunning. Het maakt voor populisten niet zoveel uit of ze nu volk of geloof gebruiken; beide zijn hele krachtige instrumenten om hun eigen groep mee af te bakenen van een vijandige groep die bestreden moet worden. En dat is uiteindelijk hun echte boodschap.
Zeker, maar nu dwalen we wel heel ver af. Het punt was dat in een krom geformuleerde zin islamkritiek en racisme naast elkaar werden gezet. Dat is, in beginsel, onzinnig. De kern van godsdienstvrijheid is de mogelijkheid van godsdienstkritiek. En als er iemand is die iemand kan citeren die ‘christendomkritiek’ gelijkstelt aan racisme, dan houd ik me zeer aanbevolen.
Maar wat jij “kritiek” noemt is vaak helemaal geen kritiek, maar gewoon zwartmaken. Verreweg het meest dat Wilders over de Islam beweert is gewoon onzin, bijvoorbeeld. Het heeft geen kritisch doel, zogezegd, maar een politiek doel. Hij zegt het, om duidelijk te maken dat moslims in Nederland een andere, inferieure groep zijn, die bestreden moet worden. “Kritiek” kan gebruikt worden als politiek wapen. In Turkije aan het eind van WW1 werd er behoorlijk wat “christen-kritiek” gespuid. Zoals je misschien weet, volgde er vervolgens iets dat je best als genocde kunt omschrijven.
De kern van godsdienstvrijheid is overigens helemaal niet de mogelijkheid van godsdienstkritiek, volgens mij. De kern is, dat de overheid geen maatregelen zal nemen waarbij het bepaalde religies bevoordeeld ten opzichte van anderen.
Correct, je geloof kies je doorgaans niet, dan krijg je mee van je omgeving. Maar haal een pasgeboren kind weg uit die omgeving en plaats het ergens anders, en het neemt het geloof (en breder: de normen en waarden) van die omgeving over. Een mens kan, ook al is dat in de praktijk vaak lastig, zijn geloof afzweren of een ander geloof kiezen. Geloof zit niet in ons DNA. Dit is anders met huidskleur, kleur en stand van de ogen of de weerbarstigheid van het haar. Met etniciteit oftewel afkomst dus. Daarom is het mijns inziens wel degelijk noodzakelijk onderscheid te maken tussen etniciteit en religie. Het eerste bekritiseren is onzinnig, het tweede – binnen ruime grenzen – bekritiseren is nu juist de kern van de godsdienstvrijheid.
Zowel religie als ethniciteit zijn beide uitermate geschikt om groepen mee af te bakenen. Ik denk inderdaad, dat er helemaal niet zoveel verschil tussen de twee zit. Sterker nog, ik denk eigenlijk dat religie min of meer hierom ontstaan is. Al die verklaring over dat religie een antwoord zou bieden op vragen (de “god van de gaten” theorien, zeg maar) slaan volgens mij de plank mis. Zeker bij de eerste religies zie je eigenlijk nauwelijks goden die natuurverschijnselen verklaren. Ik denk dat religie toen vooral aansloeg, omdat het het mogelijk maakte om een groep te onderscheiden, waarvan de leden min of meer dezelfde normen hanteren. Hierdoor kon de groep zich veel beter organiseren, en had een evolutionair voordeel.
Dit kan je min of meer wiskundig laten zien, zelfs. Voor de mensen die dit soort onderzoek leuk vinden, er worden simulatiemodellen gemaakt om dit soort verschijnselen beter te begrijpen, zoals bijvooobeeld deze:
“The deification of historical figures and the emergence of priesthoods as a solution to a network coordination problem”
http://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/2153599X.2015.1063001
Het is niet bekend wanneer de eerste religies ontstaan zijn, maar het is een cijfer van 6 cijfers, meer dan 100.0000 geleden, en daar weten we helemaal niets van. Misschien is het wel 300.000 jaar, en ouder dan de moderne mens. Het is b.v. voorwerp van discussie of Homo Heidelbergensis uitvaartriten had.
Verder had ik dezelfde vraag als Messalla: wat wordt met die laatste zin precies bedoeld. Uit de eerste zin van mijn reactie moge duidelijk zijn dat het antwoord van Lennart die vraag in mijn ogen niet beantwoordt.
Verhelderend stukje!
“Ergens rond 600 n.Chr. trok een Arabische stam vanuit Jemen langs de Wierrookroute naar Syrië.”
Dat waren de Ghassanieden: https://en.wikipedia.org/wiki/Ghassanids
Religie en ethniciteit hebben i.h.a. niet veel met elkaar te maken. Het Christendom heeft aanhangers onder alle volken en ook de andere grote godsdiensten zijn multi-ethnisch. En verder zijn de meeste volken multi-religieus.
Ik vermoed dat Lennart met “50 jaar geleden” verwijst naar het “Internationaal Verdrag inzake de uitbanning van elke vorm van rassendiscriminatie” uit 1965, waar religie niet in voorkomt en ras, afkomst en ethniciteit op één hoop worden gegooid. Dat zijn van die politieke UNO compromissen die meer verduisteren dan verhelderen. Dat Nederland een tijd aan Bulgaren en Roemenen niet de volle EU-rechten heeft verleend is volgens deze definitie racisme.
Met zulke modderige begrippen is het moeilijk discussiëren.
Ik denk dat het begrip “ras” vooral gediend als verwoording van de overtuiging bij Europeanen dat zij superieur waren, ver verheven boven de “lesser races”, Ja, onze westerburen zijn geen haar beter dan onze oosterburen. Het zou het beste zijn als wij dit concept uit ons hoofd konden zetten, als we maar blijven weten dat de black man’s burden veel zwaarder was dan de white man’s burden. Bestond in de klassieke oudheid een vergelijkbaar begrip?
Maar we weten nog steeds niet wat Jona met zijn laatste zin precies bedoelde
Religie en ethniciteit hebben een heleboel met elkaar te maken. Ik had het over het Midden-Oosten, maar in verreweg het grootste deel van de wereld blijven mensen bij het geloof dat ze bij hun geboorte hebben meegekregen. Onze Westerse instelling dat geloof een individuele keuze zou zijn gaat echt niet overal op.
Volgens mij is het voor iedereen duidelijk, dat er een verschil is tussen de burgers van je land en de burgers van een ander land; dat verschil is geen racisme, dat is gewoon hoe we de wereld hebben georganiseerd.
Tsja, in een ideale wereld heb je geen achterstanden en onderdrukking, dus daar speelt een begrip als racisme geen rol. Helaas is de wereld niet ideaal, en je ziet dan ook dat op veel plekken mensen worden onderdrukt, en dat dat wordt goedgepraat met ethniciteit. Daar kun je je ogen wel voor sluiten omdat je het niet leuk vind, maar het is helaas de realiteit.
@ Lennart
Er staan nu zoveel reacties dat de knop ‘beantwoorden’ is weggevallen. Ik doe het dus maar even zo.
Als islamkritiek of kritiek op welke religie dan ook in feite niet meer is dan bashen of zwartmaken, dan moet je het ook zo noemen. Anders doe je aan begripsvervuiling. Religiekritiek is kritiek op doctrines binnen een geloof en de gedragingen en overtuigingen van de aanhangers van dat geloof. Met racisme heeft dat niets te maken. Wie kritiek heeft op Koranverzen, ritueel slachten of rituele besnijdenissen moet die kritiek gewoon kunnen uiten zonder dat meteen de kaart van het racisme wordt gespeeld. Net zoals kritiek op de Heilige Drie-eenheid, aan Jezus toegeschreven uitspraken, de positie van de Paus of de praktijk van het onthoofden van ijslammetjes (vooral bekend bij onze zuiderburen) niets met etniciteit of ras te maken heeft.
Ik vind het veelzeggend dat je bij de ‘christenkritiek’ niet alleen met een voorbeeld komt dat volgens je eigen definitie niets met kritiek te maken heeft, maar dat ook nog eens meer dan honderd jaar oud is. En juist de Armeense Genocide laat zien dat ook in het ‘Oosten’ sommigen wel en anderen niet een scherp onderscheid tussen etniciteit en religie maakten. Armeniërs die zich bekeerden tot de islam of trouwden in Turks-islamitische families werden soms gespaard. Dan was geloof, niet etniciteit kennelijk de doorslaggevende factor. In andere gevallen werden ze evengoed afgeslacht. Dan was doorslaggevend dat ze Armeniërs waren, ongeacht hun geloof. Je ziet hetzelfde trouwens terug bij de situatie in Turkije en Griekenland na 1923, toen een bevolkingsruil (eufemisme voor deportatie) plaatsvond. Christelijke Grieken verlieten Turkije (Istanbul/Constantinopel uitgezonderd), maar Griekstalige moslims bleven achter.
Wat je opmerking over godsdienstvrijheid betreft: daar praten we langs elkaar heen. Ik zeg dat de bal rond is, jij zegt dat hij wit is. Ik benader de kwestie vanuit de rechthebbende, jij vanuit de overheid die een onthoudingsverplichting heeft. Godsdienstvrijheid impliceert de vrijheid te geloven en niet te geloven, en het ene geloof boven het andere te verkiezen vanwege inhoudelijke afwijzing van dat andere geloof. Het impliceert ook de vrijheid een geloof af te zweren en een ander geloof te kiezen. Dat is een normatief uitgangspunt. Dat die vrijheid in de praktijk door wetten en praktische bezwaren wordt bemoeilijkt, doet daaraan niets af. Evengoed is het vrijwel uitgesloten dat een verstokte socialist zich nog bekeert tot het marktfundamentalisme. Niettemin, het gebeurt. Mensen vallen van hun geloof en kiezen voor een ander geloof, maar aan de kleur van hun huid en ogen zitten ze vast. Dát is het wezenlijke onderscheid.
Vrijwel alles dat tegenwoordig “Islamkritiek” wordt genoemd is bashen of zwartmaken. Ten eerste klopt de “kritiek” vrijwel nooit; het zijn allemaal zware overdrijvingen of regelrachte leugens. Ten tweede, ik hoor deze zogenaamde “kritiek” alleen maar van mensen die allemaal voorstellen doen om moslims in Nederland te onderdrukken.
Natuurlijk moet er altijd ruimte zijn voor kritiek, maar daar is een reden voor. Kritiek lever je om zaken te verbeteren of om misstanden aan de kaak te stellen. Daar kom al die christenkritiek uit de jaren ’60 en ’70 vandaan; het Christendom had de Nederlandse maatschappij toen in een soort wurggreep. De kritiek was bedoeld om dat aan de kaak te stellen, zodat mensen zich van die wurggreep zouden kunnen bevrijden. De huidige “Islamkritiek” is iets heel anders; die is niet bedoeld om dingen te verbeteren. Die kritiek stelt helemaal niets aan de kaak, want het is voor een groot deel onzin, en voor de rest doet het niets anders dan dingen herhalen die wel al heel lang weten. Het wordt vooral gebruikt als excuus om groepen mensen hun rechten te ontnemen.
Kritiek is dus niet neutraal. Het hangt helemaal af van de situatie waarin de kritiek gebruikt wordt, en het kan een uiterst krachtig politiek wapen zijn. Zoals je laat zien met dat voorbeeld van de Armeense genocide, eigenlijk gaat het helemaal niet om ethniciteit of religie. Het gaat erom om een bepaalde groep af te bakenen, die je vervolgens kan presenteren als vijand, zodat iedereen bang wordt en jou volgt omdat jij beweert dat je ze gaat beschermen.
Sorry, maar jij benadert vrijheid van godsdienst helemaal niet vanuit een rechthebbende. Ook voor een rechthebbende geldt, dat de kern van godsdienstvrijheid godstdienstvrijheid is. En dat betekent, dat hij niet beperkt mag worden in zijn geloof (of in zijn niet-geloof, natuurlijk). Kritiek heeft daar niet zoveel mee te maken. Sterker nog, datgene dat jij nog steeds “kritiek” noemt kan, zoals ik probeer uit te leggen, heel goed gebruikt worden om de positie van bepaalde groepen gelovigen te ondergraven, en uiteindelijk om ze te onderdrukken. De geschiedenis is bezaaid met voorbeelden daarvan. “Kritiek” kan een heel handig wapen zijn om godsdienstvrijheid in te perken of af te schaffen.
@Messalla,
“Christelijke Grieken verlieten Turkije (Istanbul/Constantinopel uitgezonderd), maar Griekstalige moslims bleven achter.”
Zorg er maar eerst voor dat je de feiten correct weergeeft voordat je, je waagt aan kritiek op de islam/moslims. Niet alleen verlieten gedwongen honderdduizenden moslims Griekenland maar miljoenen inheemse moslims uit de Balkan en de Kaukasus werden in de loop van de 19e eeuw verjaagd uit hun thuislanden.
De genocide op de Armeniërs is een feit maar slechts weinigen weten dat daar een eeuw aan etnische zuiveringen en genocides vooraf gegaan zijn op inheemse moslims in de voormalige Ottomaanse rijksdelen.
Als de Ottomanen iets geleerd hadden van de christelijke buren aan het begin van de 20ste is het wel hoe men een religieuze/etnische minderheid binnen de grenzen efficiënt kan deporteren en uitmoorden.
Ik blijft het herhalen: Wat voor wandaden en gruweldaden moslims ook op hun geweten hebben en dat zijn er heel veel, echter vergeleken bij christenen en hun seculiere nazaten zijn het amateurs.
Misschien moet je gewoon eerst eens lezen wat ik geschreven heb voordat je reageert. Allereerst heb ik me nergens ‘gewaagd’ (het is kennelijk risicovol…) aan kritiek op de Islam of moslims. Dat had ik kunnen doen, maar ik heb het niet gedaan. Ik heb wel steeds verdedigd dat Islamkritiek – of religiekritiek in het algemeen – in beginsel iets anders is dan racisme. Daar sta ik nog steeds achter.
In de tweede plaats zeg je dat ik de feiten niet correct weergeef, maar in wezen is je kritiek dat ik zaken weglaat. Wederom zou ik zeggen: eerst eens lezen. Dan zou je hebben gezien dat ik schreef over een “bevolkingsruil (eufemisme voor deportatie)” tussen Griekenland en Turkije. Ik heb dus nergens ontkend of weggemoffeld dat er ook uit Griekenland honderdduizenden mensen zijn gedeporteerd. Dat ik alleen de Griekstaligen expliciet heb genoemd is puur omdat dat als voorbeeld relevant was voor de discussie. Jammer dat je daar van alles achter zoekt.
Je opmerking over de moslims als amateurs in wan- en gruweldaden laat ik ten slotte geheel voor jouw rekening. Als je lijstjes wilt bijhouden over wie het meeste bloed aan zijn handen heeft, ga je gang. Ik vind het zinloos jijbakken. Maar als je werkelijk denkt dat het Ottomaanse wereldrijk inspiratie van buiten nodig had om tot efficiënte deportaties en moordpartijen te komen, dan ben je wel grenzeloos naïef.
@Messalla,
“Christelijke Grieken verlieten Turkije (Istanbul/Constantinopel uitgezonderd), maar Griekstalige moslims bleven achter.”
Er zit toch geen woord Spaans bij?
Men kan geen kritiek hebben op een religie. Of dat nu de islam is of het jodendom, christendom etc.
Men kan wel kritiek hebben op religieuze: Voorschriften, denkbeelden, leiders, instituties etc.
Daar kan ik iets mee. Daar kan ik het mee eens of oneens zijn en goede discussie over voeren.
Vandaar dat ik mensen die zeggen kritiek op de islam te hebben bij voorbaat al niet serieus neem. Het gros van de “islam criticasters” gebruiken die zogenaamde kritiek om xenofobie of gewoon regelrecht racisme te verhullen.
Ik hoef geen lijstjes bij te houden de feiten spreken voor zich. De gruwelen aan het westelijk front in WWI en de gruwelen van WWII is meer dan genoeg om moslims op een ruime achterstand te houden in de race op begane bloedbaden en andere gruwelijkheden.
De gebieden waar de Armeense genocide plaatsvond maakten meer dan 400 jaar deel uit van het Ottomaanse rijk zonder dat de Ottomanen het nodig vonden om de daar wonende Armeniërs uit te moorden.
Kennelijk zijn er tijdens de lange 19e eeuw enige zaken voorgevallen die uiteindelijk hebben geleid tot de genocide . Voor alle duidelijkheid hiermee rechtvaardig ik geenszins de Armeense genocide noch was die een noodzakelijke uitkomst van wat er de voorgaande eeuw heeft plaatsgevonden. Uiteindelijk zijn diegenen die er de opdracht toe gegeven hebben en de uitvoerders de enige verantwoordelijken. Maar genocides komen niet uit de lucht vallen. De Ottomanen hebben gezien en geleerd van de de christelijke buren hoe je etnische zuiveringen en genocide met effectief moderne militaire middelen kon uitvoeren.