Ik meende dat ik kort voor oudjaar voor de 300e keer over een museumstuk had geblogd, maar ik vergiste me: ik bleek over één voorwerp tweemaal te hebben geschreven, namelijk het Egyptische beeld dat op het omslag staat van Wahibre-em-achet en andere Grieken. Die wonderlijke zwarte sarcofaag is me dierbaar, inderdaad, zo dierbaar zelfs dat ik er dus tweemaal over kon schrijven zonder het te weten. En dus hebben we vandaag een tweede driehonderdste museumstuk: de bovenstaande olielamp.
Als u het voorwerp herkent, is het vermoedelijk omdat u met de kerstdagen naar Assen bent geweest naar de Nubië-expositie in het Drents Museum. De lamp is echter niet in Nubië geproduceerd: het is een Romeins voorwerp dat is gevonden in de piramide van koningin Amanikhatashan te Meroë. Zoals ik al eens heb verteld, was Meroë de hoofdstad van de vierde grote fase van de Nubische cultuur: na de Kerma-periode, een Egyptische periode en de Napata-periode bloeide Meroë tegelijk met de hellenistische staten en het Romeinse Rijk.
Koningin – de officiële titel van een Nubische koningin was kandake – Amanikhatashan regeerde in het derde kwart van de eerste eeuw na Chr. en de catalogus van de Assense expositie oppert de mogelijkheid dat ze de lamp misschien heeft ontvangen van het Romeinse gezantschap waarover ik al blogde. Wie zal het zeggen?
Het paard is interessant: het springt uit een bloem naar voren. Dat kan gewoon een leuk motief zijn, bedacht door een kunstenaar, maar misschien is het een weergave van een Romeinse of Griekse mythe die we niet kennen. In elk geval is het een Romeins voorwerp. Dat is af te leiden aan de techniek van het smeedwerk.
De tweede lamp, die u hieronder ziet, is daarentegen vermoedelijk door een Nubische smid gemaakt: er staat een inscriptie op in het Meroïtisch. Ook is het model niet gebruikelijk in de Romeinse wereld, al is de greep in de vorm van een acanthusblad dat wel. Deze is gevonden in het graf van koning Takideamani, die u moet plaatsen in de tweede eeuw na Chr.
Een vraag die ik me stel: welke olie zullen ze hierin hebben gebrand? Importeerden de Nubiërs olijfolie of gebruikten ze dadelolie?
[Dit was dus de tweede 300e en de eerste 301e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Wat die olie betreft: Ik vermoed dat je wilt weten welke vrucht het makkelijkst is te verkrijgen en natuurlijk welke oliesoort het makkelijkst is te bereiden. Ik heb er geen verstand van.
Ik zag niet dat de bovenste sculptuur van hout was, tot ik las dat een olielamp was. Beetje dom zogezegd! De maker wil duidelijk laten zien waartoe hij in staat is. Technisch zit het goed in elkaar. En ik stel me zo voor dat je een voorwerp bedoeld voor een koningin iets byzonders moet zijn. Maar waarom iets mythisch. Het is een gebruiksvoorwerp neem ik aan.
Ik vermoed dat (wilde) dadels veel dichterbij groeiden dan olijfbomen.
Klinkt redelijk!
Een snelle Google op ‘nubian empire oil’ levert een heel stel hits op met als inhoud dat olijfolie geïmporteerd werd uit Libanon via havens aan de Rode Zee.