Er zijn allerlei antieke voorwerpen waarvan we niet weten wat ze zijn. De metalen dodecaëders in diverse Romeinse musea zijn een voorbeeld: niemand die weet waartoe ze hebben gediend. Er is de Bagdad-batterij, die misschien werkelijk een batterij is geweest en misschien iets heel anders. En onder de Dode Zee-rollen is de Koperen Rol die, ooit opgegraven in Grot 3 van Qumran, momenteel is te zien in het Jordan Museum in Amman. Als u er een indruk van wil krijgen hoeft u overigens niet verder te reizen dan Parijs, want er is een goede kopie in het Louvre.

Die heeft het voordeel dat de drie koperplaten waar het om gaat nog heel zijn. De originelen waren opgerold en moesten worden opengeknipt om ze leesbaar te maken. Zie hierboven: een groen uitgeslagen strook koper met letters die weliswaar Hebreeuws zijn maar niet lijken op de soepele kopiïstenhandschriften waarmee de andere teksten op perkament of leer zijn geschreven. Dat maakt het moeilijk de tekst te dateren door middel van vergelijking met de letters op andere rollen, een methode die bekendstaat als paleografie en uitgaat van het principe dat als handschriften op elkaar lijken, ze ook wel even oud zullen zijn. Het Hebreeuws is ook al anders dan dat van de andere Dode Zee-rollen (geschreven tussen 200 v.Chr. en 70 na Chr.) en lijkt meer op dat van de Mishna. Die verzameling van rabbijnse wijsheid is samengesteld rond 200 na Chr. op basis van oudere bronnen, zodat we met de datering nog geen stap verder zijn.

En dan de inhoud! Het lijkt een soort schatkaart. Hier is het slot:

Bij het begin van het waterkanaal van Sekaka, aan de noordzijde, onder de grote steen, graaf drie ellen: 7 talenten zilver.

In de kloof van Sekaka, oostelijk van het bekken van Salomo: vaatwerk voor het tribuut.

Daar dichtbij, boven de sleuf van Salomo, in de richting van de grote steen over een afstand van zestig ellen, graaf drie ellen: 23 talenten zilver.

In het graf van de beek van Ha-Kippa, komend van Jericho naar Sekaka, graaf zeven ellen: 32 talenten.

Wat valt hiervan te maken? Je kunt het natuurlijk letterlijk nemen. Misschien was dit wel de schat van de tempel in Jeruzalem (al lijkt die door generaal Titus in 70 na Chr. naar Rome te zijn gebracht) of een schat van de gemeenschap in Qumran (maar die leefde vrij sober). Misschien is het wel de schat van een tempel in Egypte (maar wat doet de schatkaart dan in Judea?) De schatten van de tweede-eeuwse messiaanse opstandeling Bar Kochba dan? Wie weet.

Het heeft vanzelfsprekend niet ontbroken aan clandestiene opgravers, die echter nooit iets hebben gevonden. Een alternatieve theorie is dat de schatten verzonnen zijn, maar waarom zou iemand dan de moeite nemen een rol te vervaardigen van koper? En wat doen de Griekse letters die zo nu en dan in de tekst staan?

De context helpt misschien: Grot 3. Daar zijn geen voorwerpen gevonden van na 70, wat in elk geval de Egyptische en de Bar-Kochba-hypothese onaannemelijk maakt (tenzij dit voorwerp later is achtergelaten). Wie het weet mag het zeggen.

[Dit was het 361e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]