Een van de opvallendste monumenten op het Forum in Rome is de ereboog van keizer Septimius Severus. Als u er niet vertrouwd mee bent, zult u misschien de filmscène uit Roman Holiday kennen waarin Gregory Peck een slapende Audrey Hepburn vindt en een taxi voor haar belt; de ereboog is steeds zichtbaar op de achtergrond. Hoewel de reliëfs van dit monument in de twintigste eeuw zwaar te lijden hebben gehad van de zure regen, is het opschrift nog goed te lezen:

Ter ere van Imperator Caesar Lucius Septimius, zoon van Marcus, Severus Pius Pertinax Augustus, vader des vaderlands, overwinnaar van de Arabische Parthen, overwinnaar van de Adiabenische Parthen, opperpriester, in het elfde jaar van zijn bevoegdheid als volkstribuun, elfmaal uitgeroepen tot Imperator, driemaal consul, proconsul […] omdat hij met zijn bijzondere talenten de staat intern heeft hersteld en naar alle kanten het Rijk heeft vergroot; geschonken door Senaat en Volk van Rome.

De in 203 opgerichte boog is nooit meer geweest dan decoratie, want keizer Septimius Severus (r.193-211) sloeg het bijbehorende eerbetoon, een triomftocht, tot tweemaal toe af. Toch had hij meer dan andere vorsten het ereteken verdiend, want hij had het rijk in alle richtingen vergroot. Hij had ten koste van het Parthische Rijk de oostgrens verlegd van de Eufraat naar de Tigris. In Brittannië hadden grenscorrecties plaatsgevonden en hij zou aan het einde van zijn regering nog ver ten noorden van Edinburgh campagne voeren. En toen de boog werd voltooid, kwam hij net terug uit Libië, waar hij de grens een eind naar het zuiden had verschoven.

Severus was in feite de laatste keizer die iets aan het imperium toevoegde. Toen hij in 193 aan de macht kwam, had hij een rivaal in het oosten, Pescennius Niger, die steun had gekregen van een van de heersers uit Mesopotamië. Daar bestond de imperium dat we aanduiden als het Parthische Rijk: een netwerk van kleine koninkrijkjes met daarboven de Parthische “koning der koningen”. In 194 maakte Severus korte metten met Niger. Hij had dus “de staat intern hersteld’, zoals op de ereboog staat.

Omdat hij de Parthische rol als inmenging in Romeinse aangelegenheden beschouwde, viel hij Irak binnen, waar hij in 195 de staatjes Edessa en Nisibis annexeerde en omvormde tot een nieuwe provincie, Mesopotamië. Ik blogde er al eerder over.

Hij was niet de eerste keizer die hier succes boekte. Al eerder was Trajanus zegevierend door Irak getrokken, maar hij had het gebied niet kunnen behouden. Lucius Verus had in 162 wraak genomen op de Parthen voor de vernietiging van een legioen (mogelijk het Negende Hispana) in het jaar daarvoor, maar had afgezien van annexaties. Severus lijfde Mesopotamië wel in en het zou Romeins blijven tot het in de zevende eeuw werd veroverd door de Arabieren.

[Wordt vervolgd.

De vermelding van de film Roman Holiday was natuurlijk overbodig, maar de eerste wet van het bloggen luidt natuurlijk niet voor niets dat een blogger elke gelegenheid dient aan te grijpen om de twee mooiste acteurs van de twintigste eeuw te vermelden. Zeker als het ook nog een van de mooiste films aller tijden is.]