Voor de collega’s van Historizon begeleid ik deze week een reis door het Rijnland. We bezochten de gereconstrueerde Romeinse stad Xanten, de Germanen-expositie in het Landesmuseum in Bonn (aanrader!) en het Romeinse fort Saalburg. Gisteren, de dag waarop de Mainzer Beobachter jubileerde, waren we stomtoevallig in Mainz, waar we onder andere het scheepvaartmuseum en de Isistempel bezochten.
Hoewel enkele mensen in de groep de gebrandschilderde ramen van Marc Chagall wilden zien, ondanks mijn verzekering dat die in Keulen waren, was het leuk terug te zijn in deze stad, waar ik rond 2003 ooit bij toeval belandde en waarvoor ik altijd een zwak heb gehad. Later deze week bezoeken we in Belginum en Mehring locaties van het Romeinse platteland, en via de keizerlijke hoofdstad Trier en de mooie Romeinenexpositie in Tongeren keren we naar Nederland terug, als dat niet in de tussentijd is weggespoeld.
Maar goed. Het Museum für antike Schifffahrt dus. Dat is, zoals de naam aangeeft, gewijd aan antieke scheepvaart en er liggen zes scheepswrakken en twee nagebouwde schepen, plus modellen en vooral heel veel uitleg van hoe we weten wat we weten. Ik heb weleens opgemerkt dat we schreeuwende behoefte hebben aan archeologie-musea, waarin wordt uitgelegd wat archeologen doen. Dit is zo’n museum.
En ik zag er het bovenstaande afgietsel van de Zuil van Trajanus. Dat is een erezuil in Rome waarop in een uitgebreid reliëf de Romeinse verovering van Dacië staat afgebeeld. Het detail hierboven toont de stuurman van een oorlogsbodem. Maar: hij heeft de trekken van keizer Trajanus. Ik zou het niet hebben gezien als iemand me niet op het bordje met uitleg had geattendeerd.
Wat zou hier aan de hand zijn? Een kunstenaar die het voorbeeldenboek niet goed bekeek? Het is mogelijk. Trajanus die werkelijk even een schip bestuurde? Ik kan me zo’n demonstratieve deelname aan de oversteek goed voorstellen – het is niet heel anders dan Alexander die als eerste in Azië aan wal springt om een speer te werpen. Of kende de ontwerper van het reliëf zijn Plato en dacht hij “we zullen het schip van staat eens afbeelden”? Ik heb geen idee. De commentaarsectie is voor u.
Het is geen ongebruikelijk beeld. Mijn eerste associatie was met Mao als Grote Roerganger. En ook Colijn liet zich zo afbeelden: saevis tranquillus in undis (kalm temidden van de woest golven), aan het roer met een grote zuidwester op. in navolging van Willem van Oranje
Mijn eerste associatie was dezelfde als die van JacobK. Toen bedacht ik dat de drie mogelijke antwoorden die je geeft elkaar eigenlijk niet uitsluiten.
Of het Trajanus is of niet, valt voor ons moeilijk af te leiden, het zou zo maar kunnen. Roemenen denken in ieder geval van wel! In het Muzeul naţional de istorie a României (https://www.mnir.ro) heb ik een replica van de volledige zuil van Trajanus gezien en ook daar werd gewezen op de gelijkenis van de stuurman met Trajanus. Ook de nationale hymne getuigt van de trots op hun ‘Romeinse origine’:
Acum ori niciodată să dăm dovezi în lume
Că-n aste mâni mai curge un sânge de roman,
Și că-n a noastre piepturi păstrăm cu fală-un nume
Triumfător în lupte, un nume de Traian.
‘Nu of nooit, laten we de wereld bewijzen, dat ik deze handen nog steeds Romeins bloed stroomt en dat wij in onze borst met trots een naam koesteren, overwinnaar in de strijd, een naam als Trajanus.’
Trajanus en Decebal: grondleggers van het Roemeense volk. Zo getuigt de ontstaansmythe…
Ik kan mij herinneren dat ik in de negentiger jaren een opgraving in het centrum van Cluj zag. Toen ik mijn begeleider, een etnische Hongaar, erna vroeg, zei hij : Ja, ze zijn hier al jaren aan het graven om iets Romijns bloot te leggen. Dat doen ze om te laten zien dat Cluj oorspronkelijk een Roemeense stad is.” Ik denk dat dit een mooi voorbeeld is van archeologie in dienst van politiek.
Nog even: het is een ramp hier in Zuid-Limburg, maar we zijn nog niet weggespoeld… Het Thermenmuseum is de dans gelukkig ontsprongen: geen wateroverlast (en dat voor een badhuis…) en bezoekers zijn van harte welkom.
Ik ben het eens met FrankB (en dus ook met Jacob Krekel).
Andere vraag: weet je wanneer het Römisch-Germanisches Zentralmuseum in Mainz weer opengaat? Ik wil nog wel een keer naar Mainz (scheepvaartmuseum gezien, is erg de moeite waard) maar liefst wel als het Zentralmuseum open is.
Ik ben er niet achter gekomen. Heb het idee dat er enorme vertraging is.
Interpretatie?
Zijn er vergelijkbare voorbeelden bekend uit de Romeinse geschiedenis?
“Hoewel enkele mensen in de groep de gebrandschilderde ramen van Marc Chagall wilden zien, ondanks mijn verzekering dat die in Keulen waren”
En? Heb je ze kunnen overtuigen, terwijl je er naast zat? Of heb je ze ondanks je gevoelens voor de kleurenkladder toch naar de Stephanskirche geleid? 🙂
Misschien stamt je verwarring dat de Stephanskirche door Theophanu werd gesticht, maar dat ze in Keulen begraven ligt.
https://crossandlink.wordpress.com/2017/08/14/marc-chagall-in-mainz/
Terzijde. Ik zie rechts in de twitterberichten een foto van een woonhuis met als onderschrift: Trier, woonhuis Karl Marx. Ik ben er weleens geweest en als ik me goed herinner staat het bekend als het geboortehuis van Karl Marx. Het gezin is snel naar een ander adres verhuisd. De vader van Karl Marx was advocaat. Marx heeft nooit meer zo riant gewoond. Hij was meer geïnteresseerd in theoretische economie dan praktische economie.
Correctie. Bij het opschrift staat Trier, huis van Karl Marx.