Een van de aardigste stukken op de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over de Romeinse keizer Domitianus (r.81-96) in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden, is bovenstaand kinderportret. Het is gemaakt tussen 70 en 100 en doorgaans te zien in de Ny Carlsberg Glyptotek in Kopenhagen. (Het prachtige museum is inderdaad genoemd naar het biermerk.)
Domitianus werd geboren in 51. Zijn vader Vespasianus zou zich later presenteren als een degelijke, zuinige Italiaanse boer. Dat was hij echter niet. Hij was senator, had deelgenomen aan de oorlog in Britannië, had de eretekenen van een triomftocht verworven, en was in datzelfde jaar 51 consul. Hij zou later dienen als gouverneur van Afrika. Daar had men overigens geen goede herinneringen aan Vespasianus. Toen enkele jaren later een burgeroorlog uitbrak waarin Vespasianus het opnam tegen Vitellius, koos Afrika partij tegen Vespasianus: teken dat men het ergste vreesde.
Maar zover was het in 51 nog niet. Domitianus had een oudere broer Titus, die in 55 doodziek werd van het gif waarmee keizer Nero zijn stiefbroer Britannicus uit de weg ruimde. Titus verkeerde dus aan het keizerlijk hof. Logisch natuurlijk, met zo’n vooraanstaande vader. Domitianus zal, toen hij wat ouder werd, ook wel aan het keizerlijk hof zijn geweest.
Het bovenstaande kopje zou momenteel te zien kunnen zijn in Leiden. Tot de expositie weer open gaat, moet u het doen met de catalogus. Die bestelt u hier als u het museum wil steunen of daar als u liever een lokale boekhandel steunt.
Off topic: nu de musea in Nederland weer op slot gaan, is er misschien nog troost te vinden net over de grens. Ja, de gouverneur raadt Nederlanders af naar Antwerpen af te zakken, maar de MB-lezer kan het koopgekke koppenlopen op de Meir vermijden en zich rustig en veilig vermeien op deze exposities:
https://consciencebibliotheek.be/nl/helden-in-harnas
en
https://www.museumplantinmoretus.be/nl/content/komt-een-italiaan-naar-de-nederlanden
Off topic. Interessant verhaal in de Guardian over het gebruik van DNA bij het reconstrueren van een uitgebreide familie, gevonden bij een opgraving.
https://www.theguardian.com/science/2021/dec/22/worlds-oldest-family-tree-costwolds-tomb-hazleton-north-long-cairn-dna
Off topic 2. Heel geslaagd die onderschriften bij de steeds wisselende foto’s. Ben benieuwd wanneer Berlijn (met twee gele ‘dozen’ ) weer aan de buurt is. Want dat weet ik. Er is ook nog een Duits station, waarvan ik niet zeker ben.
Vespasianus zou ‘boerse’ uitspraak van het Latijn gehad hebben. Ook een fabeltje?
(“Florus…had kortgeleden de moed de keizer erop te wijzen, dat hij niet plostrum (wagen) moest zeggen maar plaustrum…op minzame toon verzekerde de keizer, dat hij zijn lesje zou onthouden, maar sindsdien noemt hij Florus Flaurus (prul, nietsnut).
Uit Jaap ter Haar en Dr. K. Sprey, Het Romeinse keizerrijk, (Bussum 1982), p. 149-50).
Dat is nou typisch zo’n verhaal waarbij factcheckers eigenlijk bederfvliegen zijn. Want waar of niet, het zegt iets over het imago van Vespasianus, net als “pecunia non olet”. Net zoals de Zonnekoning misschien niet gezegd heeft dat hij de staat was, maar… Hij was het wel.
Overigens is dat laatste citaat feitelijk van Napoleon, die in zijn autobiografie schrijft “L’état, c’était moi.”
De anekdote staat in de bronnen. Dat wil niet zeggen dat het waar is, maar dichterbij kunnen we niet komen.
Annius Florus is overigens wel bekend.