Als ik u zeg dat het eind januari moet zijn geweest, als ik toevoeg dat het was in het jaar waarin Gaius Julius Caesar (voor de tweede keer) en Publius Servilius Isauricus consuls van Rome waren, en als ik dat omreken naar medio december 49 v.Chr. op onze kalender, dan weet u dat u bent beland in een nieuwe aflevering van de reeks “Wat deed Julius Caesar vandaag 2069 jaar geleden?” Al gaat dit stukje eigenlijk niet over Caesar. Het gaat over Marcus Caelius Rufus.
Marcus Caelius Rufus
Ik heb al verteld dat de Tweede Burgeroorlog de bevolking van Italië hard had getroffen. Er was banditisme. Cicero had zijn familie in veiligheid moeten brengen. Caesar had, toen hij als dictator in Rome was, een schuldenregeling doorgevoerd, waarvan de strekking was dat scheidsrechters ervoor moesten zorgen dat de aflossing werd gebaseerd op de bedragen zoals ze golden vóór de oorlog. Die regeling was echter onvoldoende. Terwijl Caesar was in wat nu Albanië heet, waren er in Italië nieuwe problemen.
Een van Caesars bondgenoten voelde zich geroepen hulp te bieden: praetor Marcus Caelius Rufus. (Hij is de Caelius voor wie Cicero het opnam met een van de beroemdste redevoeringen uit de Oudheid, Pro Caelio.) Caelius bood aan iedereen te steunen die het oneens was met de uitspraken van de scheidsrechters. Het is goed denkbaar dat hij dit deed in overleg met Caesar, die zal hebben geweten dat summum ius summa iniuria: het grootste recht kan het grootste onrecht veroorzaken. Er moeten uitzonderingen mogelijk zijn. Dat Caelius, door hem zelf tot praetor gemaakt, daarop moest toezien, is zeker mogelijk.
De maatregelen van Caelius
Er waren maar weinig mensen die de hulp van Caelius inriepen – volgens Caesar zelf omdat zijn verordening zo billijk was geweest. We kunnen ons echter voorstellen dat de schuldeisers grote druk op de debiteuren uitoefenden. In Caesars eigen verslag, te vinden in de Burgeroorlog en vertaald door Hetty van Rooijen, schrijft hij:
Na deze eerste stap kondigde Caelius … een wetsvoorstel aan waardoor schulden binnen zes jaar renteloos konden worden afbetaald. Toen consul Servilius Isauricus en de andere magistraten verzet boden en Caelius minder bereikte dan hij had gehoopt, trok hij zijn eerste wetsvoorstel in.
Er volgden meer voorstellen, die neerkwamen op kwijtschelding van de huishuur en schuldendelging. Relletjes waren het gevolg, waarop de Senaat – we hebben het over een college van multimiljonairs die ook crediteur waren – Caelius alle officiële bezigheden verbood. Die reisde daarna af naar Caesar.
Het einde
Wat er daarna gebeurde, is niet duidelijk. Caesar beweert dat Caelius zich verbond met een bandietenbende om onrust te stoken in het hard getroffen zuiden van Italië. Daar hadden Caesars legioenen alle oogsten geconfisqueerd. Er was onrust in steden als Napels en Capua, waarvan Caesar zegt dat Caelius er achter zat. Uiteindelijk kwamen zowel de bandietenleider als Caelius in de gevechten om het leven.
Het is een raar verhaal en het is aannemelijk dat Caesar simpelweg niet goed heeft geweten wat er was gebeurd. Toen hij de Burgeroorlog schreef, moest hij de rijke mensen tonen dat hij hechtte aan economische en financiële stabiliteit. Hij had geen belang meer bij radicale aanhangers als Caelius, die bovendien dood was. Degenen die de praetor hadden bestreden waren er echter nog wel, en Caesar moest hen te vriend houden. Caesar had geen reden hun visie op Caelius’ ondergang kapot te checken.
PS
Op verzoek zijn de foto’s bovenaan deze blog voorzien van bijschriften. De tovenaar die het mogelijk maakte is de Kees Alders die dit leuke boek over de antieke filosofie schreef. Als u het nu bestelt, hebt u het nog nét voor de kerst binnen. Anders heeft u er plezier van bij de jaarwisseling, al beweren filosofen dat je je leven lang voordeel hebt van de wijsbegeerte.
Klinkt allemaal erg actueel. Summum ius summa iniuria zou ook het motto van de Belastingdienst en de Tweede Kamer moeten zijn.
Bij gelegenheden als deze vind ik het jammer dat de Like functie niet werkt voor mij. Daarom maar weer zo:
+1.
EEENS!
+ 1
Heel leuk, die bijschriften! Dat miste ik wel een beetje… 😉 En het boek van Kees Alders heb ik en jouw twee boekjes zijn voorbesteld!
Alvast voor de maker van deze uitstekende blog en de lezers: ondanks alles, een fijne kerst gewenst!
Nog iets: vandaag in HP/De Tijd een stuk van Ilja Leonard Pfeiffer met precies dezelfde strekking als wat Jona altijd zegt, namelijk dat het lezen van de klassieken ervoor zorgt dat je je eigen wereldbeeld kritisch bekijkt.
https://www.hpdetijd.nl/columns/ontlezing-is-de-redding-van-de-literatuur/?share_code=MgGu9EI44ZPx
Wat is er eigenlijk weinig veranderd.
Onrecht vermomd als recht, miljonairs die over lijken gaan om hun centen binnen te halen, schuldenproblematiek, consuls (Am. senatoren) die elkaar de tent uitvechten.
Caesar doet me denken aan Biden die de boel bij elkaar probeert te houden.
Heeft Nederland iemand die dat kan en wil? Ik zie hem/haar nog niet. Het is zeker niet onze eigen Roi Soleil.
Hoe bepalen wij wat recht is en wat onrecht? In een democratie controleert het parlement de regering. Leuker kunnen wij het niet maken.
Voorbeeldje:
https://nos.nl/artikel/2410757-hoge-raad-spaartaks-in-strijd-met-de-wet
“De vermogensrendementsheffing gaat uit van een fictief rendement dat spaarders en beleggers op hun vermogen halen. Daarvoor wordt sinds 2017, afhankelijk van de omvang van het vermogen, verondersteld dat een deel daarvan gespaard wordt en een ander deel belegd. Dat heet de vermogensmix.”
“De Hoge Raad oordeelt nu dat dit in strijd is met het eigendomsrecht en het discriminatieverbod, omdat iemand zelf de keuze moet kunnen maken wat hij met zijn vermogen doet”.
Het is weer fraai.
Misschien kan jij je visie op de Toeslagen Affaire eens uiteenzetten Martin.
Waarom slaat de algemene woede hierover dan de plank mis, in jou opinie?
Daar heb ik met verbazing naar zitten kijken. De Belastingdienst heeft zich natuurlijk aan de wet te houden, maar de Tweede Kamer had veel eerder de feedback over de (harde) gevolgen van de wet in de praktijk serieus moeten nemen. Maar ja, het ging over geld. Dat de Raad van State uiteindelijk heeft ingegrepen door de wet een beetje anders te lezen (dus in strijd met wat er in de wet staat) is een zeer ongebruikelijke gang van zaken. Ook rechters op TV die het betreurden niet gezegd te hebben wat ze van die wet vonden, terwijl dat niet de taak is van een rechter. Dus ik ben het eens met Omtzigt dat de Tweede Kamer meer oog moet hebben voor de praktische uitwerkingen van een wet. En dan gaat de overheid schadevergoeding betalen; ik vind die gang van zaken nogal onrechtmatig. Overigens wist de SP bij de laatste Tweede Kamer verkiezingen niet van de Toeslagenaffaire te profiteren (gehalveerd), ondanks de inzet van Renske Luyten, dus ik denk niet dat de woede algemeen was. De politiek heeft spijt betuigd om populistische redenen, dat is niet fraai. De politiek had haar werk beter moeten doen. Hoe de politiek op deze affaire heeft gereageerd ondermijnt de democratie.
De SP is niet gehalveerd, maar min of meer gelijk gebleven. (Ik ken het exacte zetel aantal niet uit mijn hoofd). Afgezien daarvan denk ik dat je gelijk hebt en dat het de meeste kiezers gewoon niet genoeg interesseerde. En dat deze gang van zaken de democratie ondermijnt. Het kabinet treedt af en komt na maanden gesteggel gewoon weer terug. Lodewijk Asscher nam tenminste wel zijn verantwoordelijkheid.
De SP ging van 14 naar 9 zetels.
Misschien was ik in de war met de huidige peilingen. Hoe dan ook, voor wat we hier zeggen maakt het niet zo veel uit.
Duidelijke uitleg. Dank.
Dank voor de onderschriften Jona! De eerste is al heel informatief: duiven… 🙂
Het idee kwam van verschillende mensen. Ik ben er blij mee dat het er nu is.