Er zijn weinig schilders waarvan ik meer houd dan van Pieter Bruegel, over wiens Landschap met de Val van Ikaros ik al eens blogde. Het is namelijk helemaal niet van Bruegel. In een ander blogje, een van mijn favorieten, beschreef ik hoe de Berlijnse schilder Robert Seidel Bruegels Jagers in de sneeuw gebruikte voor een schitterend nieuw schilderij.
De dichter W.H. Auden verwees naar twee of drie van Bruegels schilderijen in een van zijn beroemdste gedichten, Musée des beaux arts (1938). Het gaat om de Volkstelling in Betlehem, het Landschap met de Val van Ikaros en waarschijnlijk ook De kindermoord in Betlehem. Alle drie zijn te zien in de Musea voor Schone Kunsten in Brussel. Omdat ik ook het gedicht mooi vind, wilde ik daar al jaren een kijkje gaan nemen, maar het kwam er nooit van. Tot vandaag dan.
Het was een fijn bezoek. Het lukt me nooit om in een schilderijenmuseum van meer dan drie doeken écht te genieten, en hier was het niet moeilijk te kiezen welke. Ze hangen bij elkaar in dezelfde zaal. Dus hierbij: het gedicht van Auden, met bijbehorende illustraties.
Musée des Beaux Arts
About suffering they were never wrong,
The Old Masters; how well, they understood
Its human position; how it takes place
While someone else is eating or opening a window or just walking dully along;
How, when the aged are reverently, passionately waiting
For the miraculous birth, there always must be
Children who did not specially want it to happen, skating
On a pond at the edge of the wood:
They never forgot
That even the dreadful martyrdom must run its course
Anyhow in a corner, some untidy spot
Where the dogs go on with their doggy life and the torturer’s horse
Scratches its innocent behind on a tree.
In Breughel’s Icarus, for instance: how everything turns away
Quite leisurely from the disaster; the ploughman may
Have heard the splash, the forsaken cry,
But for him it was not an important failure; the sun shone
As it had to on the white legs disappearing into the green
Water; and the expensive delicate ship that must have seen
Something amazing, a boy falling out of the sky,
Had somewhere to get to and sailed calmly on.
W.H. Auden
Prachtig: Bruegel en het gedicht.
Ik schoot al in een flamingantische kramp toen ik op twitter over je bezoek aan het Musée des beaux arts las, maar dit stukje heeft me weer milder gestemd.
https://youtu.be/oj1BKFDqI_A
Zoals ik bij het vorige bericht al zei: er is een grens aan wat je kunt opnemen aan mooie dingen.
Ik kan die gevoelens goed begrijpen. Toen ik nog regelmatig in Wenen kwam ging altijd naar het Kunsthistorische Museum. De zaal waar ik naar toe wilde, kan ik nog blindelings vinden. Het is de zaal met twaalf Bruegels. Het hoogtepunt is het schilderij getiteld Jagers in de sneeuw. Het maakt altijd weer een diepe indruk op mij, met dat indringende, verstilde koude landschap. In mijn persoonlijk top-tien staat het heel hoog.
Ter aanvulling. Van de rest van het Kunsthistorische Wenen heb ik de loop der jaren weinig gezien. Ik ben er weleens door heen gelopen. Na de Jagers in de sneeuw, vond ik tijd om bij Weense Imbiss iets warms te eten. Daar verkopen ze prima warme worst.
‘en de boer, hij ploegde voort’.
De val van Icarus; de aanhouding van Poch.
Las dit weekend het boek van het echtpaar Knoops ‘Operatie Raaf’ in één adem uit.
“Het is namelijk helemaal niet van Bruegel. ”
En dan toch: “Bruegel, Landschap met de Val van Ikaros”. ??
Ik weet zo snel niets beters. “Pseudo-Bruegel” is ook wat raar.
Al is het misschien wel ‘ietwat chauvinistisch’, maar inderdaad een prachtig museum! Dank je voor het gedicht, inderdaad een prachtig staaltje van ‘conciese ekfrasis’!