Ik zag vandaag iets moois: de kerk van Mar Tadros in Bahdidat. Die laatste naam wordt op allerlei manieren gespeld en de eerste naam is een andere weergave van Sint-Theodoros.
Volgens de legende was dat een Romeinse soldaat die weigerde aan de heidense goden te offeren en daarom werd verbrand. De wijze van executie zou kunnen bewijzen dat hij feitelijk geen christen was maar manicheeër. De wijze waarop hij wordt afgebeeld, als ruiter te paard, lijkt veel op de Thracische ruitercultus. Vaak staat hij afgebeeld tegenover Sint-Joris, eveneens te paard. Die heilige heeft zijn iconografie – drakendoder, geboeide prinses, toekijkend koninklijk echtpaar – geleend van de Griekse Perseusmythe.
De hemel zit vol heiligen die zich hebben gestoken in andermans pak.
Muurschilderingen
Bahdidat is geen beroemd toeristenoord. Het ligt knap afgelegen en mijn gids had moeite de weg terug te vinden, aangezien die onlangs was geasfalteerd (“kort voor de verkiezingen”). We moesten de sleutel bij een boerderij afhalen. Het twaalfde-eeuwse godshuis lijkt wat op de Bulgaarse en Cypriotische plattelandskerkjes die ik weleens zag. Aan de buitenkant zijn dat simpele, lage structuren van ruwe natuursteen, die binnen zijn versierd met prachtige muurschilderingen. In Bahdidat dateren die uit de dertiende eeuw.
Op de foto hierboven komt Mar Tadros van links aangereden en Sint-Joris van rechts. De apsis is beschilderd met Christus en enkele traditionele bijfiguren. Daaronder ziet u vier evangelisten, Paulus en Petrus, en nog zes christenen van het eerste uur. Op de muur ziet u links Abraham, Gabriël en Daniël; en rechts Mozes, Maria en Stefanos. Ik licht er een paar details uit.
Annunciatie
Eerst maar even Maria. De foto hierboven is niet zo best maar u herkent dat dit een traditionele Annunciatie-scène is. Let op het ontbreken van de schaduw; er is geen enkele dieptewerking. Eigenlijk een beetje de klare lijn. Dit is de Syrische manier van afbeelden, die niet is bedoeld om natuurgetrouw te zijn maar tot contemplatie wil aanzetten.
Parousia
In de apsis zien we de wederkomst van Christus, wat men ook wel de Parousia noemt. Christus zit op zijn troon, links en rechts Maria en Johannes de Doper, twee serafijnen en de tekens van de vier evangelisten.
Hierboven ziet u een serafijn. Ogen op de zes vleugels, in zijn rechterhand een bordje waarop driemaal “heilig” staat. Eigenlijk een tekstballon uit een stripverhaal.
Mozes
Bovenaan in de kerk hebben we afbeeldingen uit de joodse Bijbel. Helemaal bovenaan de kosmos (zon en maan, een halve hemel). Rechts ervan zien we hoe een baardloze Mozes de Wet ontvangt. Links van hem de brandende braamstruik. Hier is Mozes:
Aqedah
Tegenover Mozes zien we links de aqedah, het binden van Isaak ofwel het offer van Abraham. In de christelijke traditie concentreert de uitleg zich op de geloofstrouw van de laatstgenoemde. Er is echter ook een joodse traditie die focust op de bereidwilligheid van Isaak om zich te laten binden en te sterven voor de zonden van de wereld. Die traditie was belangrijk, want ze vormde het denkmodel waarmee de eerste christenen de dood van Jezus interpreteerden.
Uiteindelijk offert Abraham zijn zoon niet omdat er een ram in de struiken blijkt te zitten. Die wordt dan geofferd. De aanwezigheid van het dier komt in het Bijbelverhaal een beetje als een verrassing. Blijkbaar hadden Abraham en Isaak het dier niet gezien.
De maker van de wandschilderingen in de kerk van Mar Tadros heeft die verrassing weten op te roepen door de ram buiten de eigenlijke afbeelding te plaatsen. De kijker is daardoor even verrast als Abraham en Isaak.
Dat wilde ik even met u delen. Het is bijna middernacht in Beiroet en ik ga naar bed.
https://www.youtube.com/watch?v=8QEVZxIDk4k&ab_channel=JonaLendering
« De hemel zit vol heiligen die zich hebben gestoken in andermans pak. » -Mooi man!
Inderdaad. Om zo’n zin moet ik erg lachen.
Een aandoenlijk kerkje met fraai gecondenseerde vroomheid die 3000 jaar omspant: religie, for better or worse.
Ja, je zegt het mooi.