Geliefd boek: De aap en de sushimeester

Ooit zag ik in Artis een chimpansee een stukje appel, dat net buiten de tralies lag, met een dun stokje naar zich toe halen. Het was de eerste keer dat ik een mensaap een ‘werktuig’ zag gebruiken. Apen bestuderen leek me een mooi vak. Ik moest weer aan die gebeurtenis denken toen ik enige tijd geleden The Ape and the Sushimaster, cultural reflections by a primatologist (2001, de Nederlandse vertaling is nog te koop) las van Frans de Waal. Dat boek gaat over zulke waarnemingen.

De Nederlandse primatoloog De Waal (1948) kreeg wereldbekendheid door zijn onderzoek naar verzoenend gedrag bij chimpansees. Dat had hij waargenomen bij de groep chimpansees in Burgers’ Zoo in Arnhem. Later heeft Bert Haanstra nog een film over die groep gemaakt. The Ape and the Sushimaster is een leesbare en weinig technische combinatie van apenwetenschap, uitleg van onderzoeksmethoden en autobiografie. De Waal wil bovendien nadrukkelijk laten zien dat hogere primaten een eigen cultuur hebben.

Lees verder “Geliefd boek: De aap en de sushimeester”

Context is alles

Beeldje van een Nubiër (Metropolitan Museum of Art, New York)
Beeldje van een Nubiër (Metropolitan Museum of Art, New York)

Ik blogde er vorige maand over dat de Iraakse en andere troepen die Mosul bevrijdden van ISIS-terroristen, omzichtig om de ruïnes van de oude Assyrische hoofdstad Nineve heen trokken. De soldaten gaan zorgvuldiger om met de oudheden dan de verzamelaars, want het staat vast dat gestolen oudheden uit Irak en Syrië inmiddels zonder gêne in de kunsthandel worden aangeboden. Er lijkt sinds de plundering van de Egyptische musea en grafvelden weinig te zijn geleerd.

Het beeldje hierboven is niet door roof verkregen. De vindplaats is bekend: het komt uit het antieke Kalhu, tegenwoordig Nimrud en is in 1960 opgegraven door de British School of Archaeology. Doordat het afkomstig is uit een gecontroleerde opgraving, weten we dat het behoort tot een verzameling van zes beeldjes die ooit stonden op één sokkel – eigenlijk meer een lat. Dit is een stukje informatie dat we niet zouden hebben als dit beeldje illegaal op de markt was gebracht.

Lees verder “Context is alles”

Broodje aap

Een aap die deeg kneedt (Archeologisch Museum, Sozopol)
Een aap die deeg kneedt (Archeologisch Museum, Sozopol)

In de hellenistische periode werden allerlei kleine terracotta’s gemaakt, soms werkelijk heel verfijnd. Het meest opvallend zijn de vrouwenfiguren die bekendstaan als “Tanagra-aardewerk” en in talloze musea zijn te zien. Men had in die tijd echter ook aandacht voor het ongewone, zoals mismaakte mensen of dieren in mensenrollen.

Lees verder “Broodje aap”