Gekooide vogel

Een gekooide en een vrije patrijs (Folklore-museum, Amman)

Het bovenstaande mozaïek fotografeerde ik in het Folklore-museum in Amman maar het is afkomstig uit Jerash, het antieke Gerasa, een enorme ruïnestad in het noordwesten van Jordanië. Meer specifiek: ze komen uit de zesde-eeuwse kerk van de heiligen Elias, Maria en Soreg. De afbeelding is niet heel ingewikkeld: twee patrijzen, waarvan één in een kooitje.

Ik heb ze wel vaker gezien, meestal in het oostelijk Middellandse Zee-gebied, maar ook in Italië. Ik begrijp echter dat het motief is ontleend aan de klassieke wereld: stoïcijnse filosofen als Seneca en neoplatonisten als Porfyrios vergeleken de menselijke ziel met een vogel in een kooi. Het verlangen van de vogel om weer langs de hemel te kunnen vliegen is hierbij te vergelijken met het verlangen van de ziel om weer vrij te zijn en naar zijn hemelse oorsprong terug te keren.

Lees verder “Gekooide vogel”

Eigentijdse kunst

Lukas schildert Maria

De kunst van de Grieks-Orthodoxe kerk heeft enkele opvallende kenmerken. Eén daarvan is dat vrijwel alle afbeeldingen tweedimensioneel zijn; een ander is de keuze voor bepaalde technieken (nooit gebrandschilderd glas); en tot slot worden de dingen vaak al eeuwenlang op precies dezelfde manier afgebeeld. Een portret van Sint-Nikolaas hoort er op een bepaalde manier uit te zien, omdat het anders gewoon de heilige niet goed weergeeft. Originaliteit is hier niet de ambitie.

Ik begrijp dat professionele schilders van ikonen teruggrijpen op een boek waarin precies staat aangegeven hoe het moet, maar ik heb het boek nooit gezien en om de waarheid te zeggen herken ik toch ook weleens verschillen. Ik heb de laatste dagen nogal wat afbeeldingen gezien van de opstanding van Lazarus (die, voor de tweede keer gestorven, ligt begraven in Larnaca), en steeds zie je dezelfde elementen terugkeren: de in zwachtels gewikkelde dode, Christus, enkele leden van de Twaalf achter hem, Maria en Martha aan zijn voeten, en een man in de buurt die zijn neus dichtknijpt bij het graf van Lazarus. Daarbinnen is echter behoorlijk wat variatie mogelijk. Soms komen er mensen uit de stad aanlopen, soms zijn er maar zes leden van de Twaalf en soms zie je ze allemaal, de plaatsing van Maria en Martha varieert, enz.

Lees verder “Eigentijdse kunst”

Funky mozaïek

Byzantijns mozaïek uit Porfyreon (Libanon)
Byzantijns mozaïek uit Porfyreon, nu in Beit ed-Din.

Ik krijg zojuist nieuws van een vriendin uit Libanon van wie ik al een paar weken niet had gehoord, en ik schreef bovendien een bevriend echtpaar in hetzelfde land, dus ik ben in beetje in een Libanese bui en daarom doe ik in de reeks museumvoorwerpen maar eens een Libanees mozaïek. Het komt uit een zesde-eeuwse kerk en is te zien in Beit-ed-Din, middenin het woongebied van de druzen.

En er zit een verhaal aan vast. In 1982 viel Israël Libanon binnen en generaal Sharon sloot een alliantie met de maronitische christenen, die waren georganiseerd in enkele heel rechtse strijdgroepen. Deze werden nu ingezet om de door Israël bezette gebieden te bewaken, en dat liep gierend uit de hand. In de Chouf-bergen, waar de druzen wonen, vonden vreselijke moordpartijen plaats. De druzen, op hun beurt, beschoten de Israëlische stellingen aan de kust.

Lees verder “Funky mozaïek”