Tag: Robbert Dijkgraaf

Oudheidkunde is een wetenschap – maar dan anders

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid, Wetenschapscommunicatie46 reacties

Ik heb uw hulp even nodig. Ik zoek namelijk een titel voor mijn nieuwe boek. En nu vraag ik uw advies.

Het boek gaat over de simpele vraag waarom je in de media nooit verneemt waar de dynamiek zit in de oudheidkunde. Het gaat over trivialiteiten (“in de Oudheid hadden ze ook epidemieën”) en wordt geestdodend saai gebracht (“de terpen zijn het Pompeii van het noorden”). Terwijl u wel uitleg krijgt over CRISPR of het principe van de Virgo-detector, legt bijna niemand u het wetenschappelijke uit van de oudheidkunde. De universiteit niet, de wetenschapsjournalistiek niet, de musea zelden. U krijgt vooral weetjes, zelden wetenschap.

Lees verder “Oudheidkunde is een wetenschap – maar dan anders” →

Buitenaards gesteente

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Oudheid, Pseudowetenschap, Wetenschap52 reacties

Het bovenstaande plaatje komt uit De Volkskrant van afgelopen zaterdag. Het is een citaat van natuurkundige Robbert Dijkgraaf, voormalig president van de KNAW en dus niet de eerste de beste. Het is een wat wonderlijke passage. De aardwetenschapper voor wie ik onlangs op Cyprus stenen heb gezocht, reageerde een tikje kregel dat zijn soort onderzoeksgegevens werden weggezet als “gewoon een steentje”. Zelf was ik verbaasd om de bewering aan het einde: bergen bestaan uit gesteente en hadden “niets buitenaards, zoals lang werd gedacht”.

Nou verbeeld ik me als historicus dat ik iets weet van het verleden. Maar ik heb nog nooit gehoord van mensen die dachten dat bergtoppen buitenaards waren. En ook niet bovenaards, bovennatuurlijk of hemels. Een bergtop was gewoon een bergtop. Daarnaast waren er mythen over godenbergen met namen als “Kasios“, “Meru” en “Olympos“, maar ik ken geen claims dat die waren vervaardigd van bijzonder gesteente. De namen van die mythische bergen werden ook wel gebruikt om reële toppen aan te duiden – de Grieken kenden diverse Olympossen – maar ook die speelden bij mijn weten geen rol in antieke mineralogische theorieën.

Lees verder “Buitenaards gesteente” →

Dijkgraafs reuzen

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Musea, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie1 reactie
Een an de favorieten van Robbert Dijkgraaf: het planetarium van Eise Eisinga in Franeker

Een paar jaar geleden nam Robbert Dijkgraaf afscheid als president van de KNAW. Bij die gelegenheid reisde hij langs een paar musea, waar de curatoren aan de hand van allerlei voorwerpen vertelden over de geschiedenis van de natuurwetenschappen. Het resultaat was het boekje Reuzen van de Lage Landen, waarin Marcel Hulspas Dijkgraafs museumtournee beschrijft.

Het boek heeft een zwak punt, namelijk dat Robbert Dijkgraaf de verkeerde persoon is om op te treden als ondervrager. Ik zal daar bij een andere gelegenheid nog over schrijven – in de huidige planning eind mei – en me nu beperken tot een beschrijving van Reuzen van de Lage Landen. Er staat veel aardigs in. Heel veel zelfs.

Lees verder “Dijkgraafs reuzen” →

De kop uit het zand?

On door Jona LenderinginPseudowetenschap, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie

Een tijdje geleden kwam een geleerde uit Delft in het nieuws, omdat hij meende dat er reden was om aan te nemen dat buitenaardse wezens de aarde wel eens aandeden. De natuurwetten maken dat vrijwel onmogelijk, en geloof in UFO’s geldt om die reden dan ook als pseudowetenschap.

De man sprak over UFO’s in zijn vrije tijd, maar gegeven zijn positie als medewerker van een wetenschappelijke instelling, meende de Delftse universiteit dat het toch beter was een begeleidingscommissie in te stellen (meer). Alleszins redelijk.

Lees verder “De kop uit het zand?” →

De ontkenningsfase

On door Jona LenderinginVerbijstering, Wetenschap, Wetenschapscommunicatie2 reacties
(Zeedijk 8, Amsterdam)

Mijn liefde voor de wetenschap wordt, geloof ik, niet altijd beantwoord. Ik zou willen dat onze academici compromisloos naar de waarheid zochten en deze, als ze onprettig is, gewoon onder ogen zagen. Maar dat gebeurt niet.

De incidenten waaraan ik refereer, zijn welbekend. Dit voorjaar was er de plagiaatkwestie rond Karl-Theodor zu Guttenberg, daarop volgden nog vijf fraudegevallen in Duitsland, in Frankrijk was Philippe Gugler gedwongen terug te treden en in Nederland kwamen behalve Diederik Stapel ook Roos Vonk en Don Poldermans in opspraak. Oudheidkundigen als ik hebben wrange herinneringen aan de smerige Golb-affaire uit 2010.

Lees verder “De ontkenningsfase” →

Zei Robbert Dijkgraaf dat echt?

On door Jona LenderinginPseudowetenschap, Verbijstering, Wetenschap

‘We moeten geschiedenis goed populariseren, want zo bestrijden we pseudowetenschap, die een geducht probleem vormt.’ Toen ik in een interview met een hoogleraar geschiedenis, wiens naam ik hier met de mantel der liefde zal bedekken, deze regel las, werd bij mij een boek geboren. Ik populariseer namelijk geschiedenis en het gekke is dat ik nooit last ondervind van piramidioten, Atlantiszoekers en andere auteurs die de natuurwetten opschorten ten behoeve van een pseudowetenschappelijke theorie.

Hoe weet onze hoogleraar dat pseudogeschiedenis een probleem is? Ik ben eens gaan kijken in mijn correspondentie: vierduizend beantwoorde mailtjes, waaruit je een beeld krijgt van de diverse soorten desinformatie. Slordige redenaties, ongecijferdheid, slechte theoretische kennis, overdrijving, contaminatie met ideologische vooronderstellingen, verouderde interpretaties en pseudowetenschap: ik heb het geteld. Het bleek dat 70% van de desinformatie is gebaseerd op verouderde interpretaties. Saillant is dat 70% hiervan weer de wereld bleek te zijn ingeholpen door mensen in het bezit van een doctorstitel.

Lees verder “Zei Robbert Dijkgraaf dat echt?” →