Maximalisme of minimalisme? We naderen het einde van deze reeks stukjes, die hier begon. We hebben gezien dat de minimalist op punten voorstaat als het gaat om de vraag of het glorieuze koninkrijk van koning Salomo ooit heeft bestaan, terwijl de minimalist er ook redelijk voorstaat als het gaat om het archeologisch bewijs van de Intocht. Zelfs als we de bijbelse chronologie loslaten en de verovering van Kanaän plaatsen in de twaalfde eeuw, zijn er teveel aanwijzingen dat het bijbelse verhaal niet zonder goede argumenten kan worden aangenomen voor waar.

We hebben het alleen nog niet gehad over Tel Hazor. Het gaat hier om een enorme burcht die in het uiterste noorden van Israël de plaatst beheerst waar de route van Damascus naar de zee de bovenloop van de Jordaan kruist. Archeologisch is de plek een goudmijn, maar het is bovendien prettig dat de belangrijke stad ook wordt genoemd in de teksten uit Mari in Syrië, uit Babylonië en uit Egypte. De farao lijkt de koning van Hazor te hebben beschouwd als zijn onderkoning in Kanaän, het hoofd van de andere stadstaatjes. Dit staat ook in de Bijbel (Jozua 11.10-11). Er moeten ongeveer 30.000 mensen hebben gewoond.

De stad is compleet verwoest. De enorme voorraad olijfolie in het paleis en het cederhouten dak moeten zo’n gigantische brand hebben veroorzaakt dat de tichelstenen van de muren bikkelhard werden, waardoor de verbrande muren nog altijd zo’n anderhalve meter hoog staan. De volgende bewoners waren nomaden, die geen huizen bouwden maar wel putten groeven om afval in te dumpen en voorraden in op te slaan. De aandachtige lezer herkent inmiddels het al behandelde archeologische probleem: de kuil zelf ligt in het stratum van de Late Bronstijd, maar de voorwerpen zijn jonger. Hoeveel jonger is moeilijk uit te maken. We weten niet hoeveel tijd is verstreken tussen de brand en de aankomst van de nomaden.

En nu is er dus graan gevonden (bericht, bericht). Organisch materiaal! ¹⁴C-dateerbaar! Beter nog, het is gevonden in het paleis en onder het verbrande dak, dus kan niet worden herleid tot zo’n nomadenkuil. Dit kan een heel belangrijke vondst zijn. Uit Megiddo, waar men dit jaar speciaal met dit doel aan het graven is, wordt het almaar niet gemeld. De datum die de archeologen van Hazor noemen, is echter 1300 v.Chr., en dat beschouwen ze als bewijs voor de Intocht.

De journalisten zijn terecht kritisch, want dit is een wel heel wonderlijke datum voor de Intocht. Volgens de Bijbelse chronologie zou het moeten zijn gebeurd rond 1400 v.Chr. We zitten dan echter in een periode van Egyptische heerschappij, en al moesten de Egyptenaren wel eens ten strijde trekken tegen de Hethieten, het was redelijk rustig. Pas na 1150 is er een machtsvacuüm waar een Intocht mogelijk zou zijn. Een datering rond 1300 kan van alles zijn, maar géén Intocht.

Aannemend dat het in feite gaat om 1300 v.Chr.  ±50, zijn de volgende scenario’s denkbaar.

1. De stad kan zijn ingenomen door de bewoners van een andere Bronstijdstad, zoals Megiddo of Beth Shean. De Amarna-brieven bevatten verwijzingen naar onrust, hoewel de Egyptische macht onaangetast is.
2. Een Hethitisch leger kan zijn doorgebroken naar het zuiden.
3. Een Egyptisch leger wilde de orde herstellen. Farao’s als Horemheb (rond 1300) en Ramses II (na 1279) zijn mogelijke kandidaten.
4. En dan is er ook nog de doodsimpele verklaring dat we te maken hebben met een gewone stadsbrand, waarvan er in de voorindustriële wereld dertien in een dozijn gingen en waarvoor je helemaal geen vijanden nodig hebt.

We zouden ontzettend veel meer weten als de datering iets nauwkeuriger zou zijn. Er is vrij veel graan gevonden: veertien vaten vol. Daaruit kun je een hele hoop monsters nemen, waardoor de foutenmarge vrij smal kan zijn. Ik constateer dat men ons het jaartal 1300 toewerpt, en niet de informatie geeft die nodig is om het te verfijnen.

Kortom, het nieuws uit Hazor, dat we nu eindelijk zullen weten of er een kern van waarheid zit in de verhalen over de Intocht, blijkt een zeepbel. Vanwaar toch het publicitaire geschreeuw terwijl er helemaal geen nieuws is?

[wordt vervolgd]