Had ik het in deze reeks n.a.v. de komende Nineveh-expositie in het RMO vorige week over de ondergang van Israël, het noordelijkste van de twee joodse koninkrijken in de IJzertijd, vandaag schrijf ik over de wijze waarop de Assyriërs het zuidelijke rijk, Juda, in 701 te pakken namen. Voor uw begrip: de hoofdstad was Jeruzalem, waar koning Hizkia resideerde en de tempel stond, maar de voornaamste stad was Lachis. Die wat westelijker gelegen stad lag veel gunstiger ten opzichte van de belangrijke weg van Egypte naar Syrië.

Hierboven ziet u een reliëf uit Nineveh met daarop de belegering van Lachis. Wellicht is het het handigst om het even aan te klikken en te vergroten want er zijn veel details te zien. Aan de linkerzijde boogschutters die de verdedigers van de muren proberen te verjagen, middenin de (door archeologen teruggevonden) belegeringsdam naar de stad op de heuvel, en rechts de bestorming van de stad, met daartussenin nog wat gespietste lijken. Althans, ik hoop dat het lijken zijn en geen levende mensen.

Let ook op het schutdak middenin: die rijdt, met de ram puntend naar voren, op de muur af. De Judeeërs hebben het gevaar in de gaten en proberen de belegeringsmachines met fakkels in brand te steken, maar de Assyriërs doven de vlammen met kannen water aan lange stelen. Misschien ziet u het beter op een tekening van hetzelfde reliëf, gemaakt door niemand minder dan Austen Layard, de negentiende-eeuwse ontdekker van Nineveh.

De ontdekking van dit reliëf in een van de belangrijkste zalen in het paleis van Nineveh baarde destijds groot opzien: het bevestigde namelijk wat in de Bijbel stond.

In het veertiende regeringsjaar van koning Hizkia rukte koning Sanherib van Assyrië tegen de versterkte steden van Juda op en nam ze alle in. Toen zond koning Hizkia van Juda een gezantschap naar de koning van Assyrië in Lachis en liet hem zeggen: “Ik heb verkeerd gedaan. Als u hier wegtrekt, zal ik betalen wat u mij oplegt.” De koning van Assyrië legde koning Hizkia van Juda een schatting op van driehonderd talenten zilver en dertig talenten goud. (2 Koningen 18.13-14; Willbrordvertaling)

Daarmee hadden de Assyriërs hun voornaamste oorlogsdoelen bereikt: ze beheersten nu de kustweg en ze hadden goed veel buit gemaakt. Het campagneseizoen was echter nog niet voorbij en dus besloten ze Jeruzalem nog even te blokkeren. Die stad was echter onneembaar: ze is aan drie zijden omgeven door diepe dalen waarover de Assyriërs met de toenmalige middelen geen belegeringsdam konden bouwen. Aan de noordzijde waren de muren net vernieuwd en ze waren te dik om in te beuken met een stormram. (Een deel van die muur is te zien in de huidige Joodse wijk van Jeruzalem.) Sanherib schreef zelf:

Hizkia maakte ik tot een gevangene van Jeruzalem, zijn koninklijke residentie, als een vogel in een kooi. Ik omgaf hem met belegeringswerken om degenen die de stad verlieten te mishandelen. Hizkia was overrompeld door de angstaanjagende glans van mijn heerschappij. De irreguliere troepen en elitetroepen die hij naar Jeruzalem, zijn koninklijke residentie, had gestuurd, lieten hem in de steek. Hij zond me daarom, later, in Nineve, mijn heerlijke stad, dertig talenten goud, achthonderd talenten zilver, edelstenen, antimoon, grote stukken rode edelsteen, met ivoor ingelegde banken, met ivoor ingelegde tronen, olifantshuiden, ebbenhout, buxushout, allerlei soorten kostbaarheden, zijn dochters, concubines, alsmede mannelijke en vrouwelijke muzikanten.

Maar Jeruzalem viel niet, zoals Sanherib eigenlijk ook erkent, en de bevrijding van de stad kreeg in de Bijbel alle nadruk. Misschien omdat voor de religieuze auteur de tempel belangrijker was dan een grote stad als Lachis, misschien wel om de tegengestelde reden: omdat de nederlaag aldaar juist te groot was geweest. En misschien – want wie zou in oorlogstijd niet verward zijn? – wel om beide redenen tegelijk.

 [Dit was de 231e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.