Het is weleens gemeten: wanneer op TV woorden ancient, old of the past vielen, vermindert bij de meeste kijkers de belangstelling. Dat is weleens anders geweest. Nog geen halve eeuw geleden had de Oudheid nog prestige. Nu is het Romeinse Rijk op zijn best een verdienmodel, is de “boreale cultuur” de truc waarmee een politicus de aandacht afleidt van inhoudsloosheid, en geldt de Oudheid in brede kringen als intellectueel oninteressant.
Ter verklaring van die ontwikkeling zijn verschillende factoren te noemen en één daarvan is richtingloze voorlichting. Net als in het onderwijs dient er bij voorlichting een opbouw te zijn. Je trekt eerst de aandacht, levert dan wat eerste informatie, levert geïnteresseerden vervolgens wat aanvullende informatie en brengt mensen zo steeds meer in een staat van vertrouwdheid, waarbij ze het beschouwen als iets van henzelf. Musea doen dat prima: denk maar aan de grote borden bij de ingang van een zaal, de middelgrote borden bij de vitrines en de kleine bordjes bij elk voorwerp. Iedereen kan zo kennis nemen op zijn of haar eigen niveau. De voorlichting over de Oudheid – denk aan boeken, vlogs, websites, erfgoedpresentatie en wat dies meer zij – laat deze opbouw vaak achterwege. Zeker de limesvoorlichting is, door steeds dezelfde primaire informatie te herhalen, een schoolvoorbeeld van junk news, dat de geïnteresseerde doet concluderen dat oppervlakkige informatie alles is wat er is, dat er geen verdieping bestaat en dat het dus niet de moeite waard is. Zo jaag je mensen weg, en ik heb bij mijn mail elke maand wel wat mensen die het voor gezien houden.
Omdat verdieping cruciaal is, vind ik filmpjes als dit belangrijk. Karen Jeneson van het Thermenmuseum in Heerlen, een van de grootste Romeinse ruïnes benoorden de Alpen, nam tijdens de recente vernieuwingswerkzaamheden de tijd om enerzijds uit te leggen hoe ze zo’n restauratie doen en anderzijds hoe archeologen weten hoe de dingen die ze niet opgraven, zoals het dak, eruit hebben gezien.
Sprekend over Heerlen: daar is nu het Limburgse Provinciaal Depot gevestigd en ook het restauratie-atelier Restaura. Het zit allemaal vlakbij elkaar en dat levert synergie op. Maar er is nog iets te zeggen. Ooit, in de negentiende eeuw, definieerden historici steden als nederzettingen met stadsrechten. U kent de grapjes wel dat Bronkhorst met zijn 150 inwoners een stad is en Den Haag met ruim een half miljoen niet. Geen historicus die dat zo nog ziet natuurlijk: de verlening van een privilege is niet het ontstaan van een stad.
Oudhistorici in de negentiende eeuw namen het over: er moest zoiets hebben bestaan als Romeins stadsrecht en in onze contreien zouden Voorburg, Nijmegen, Xanten, Keulen, Tongeren en Bavay steden zijn geweest. Alle andere nederzettingen zouden dan de status van vicus hebben gehad, dorp. Hoewel ik het ook weleens heb geschreven, is het onzin. Elke vrije mannelijke inwoner (of landbezitter) van zo’n bestuursdistrict had dezelfde rechten en het onderscheid tussen stad en dorp bestond niet. Een eigentijdser definitie van “stad” kijkt naar economische functies en inwoneraantallen. Zo bezien is Heerlen, waarvan steeds duidelijker wordt dat het een enorme nederzetting moet zijn geweest met stevige pottenbakkersnijverheid, een van de voornaamste steden van de Lage Landen geweest. Het woord vicus ter aanduiding van Heerlen is echt te bescheiden.
Het is voor een Nijmegenaar moeilijk over de lippen te krijgen, maar waarheid eerst: zo slecht als de zaken er hier voorstaan, zo goed is Heerlen momenteel bezig. Verschrikkelijk goed dus.
Dat zou betekenen dat het in Nijmegen verschrikkelijk slecht gaat en dat lijkt nu ook weer niet helemaal waar te zijn voor althans het Valkhof, toch?
Als je kijkt naar de tijdelijke tentoonstellingen dit jaar, social media en nieuwsbrieven, dan profileert het museum zich vooral als kunstmuseum. Geen nieuwe tentoonstellingen over Romeinen, Bataven, Franken en vroege middeleeuwen.
Als de gemeente het museum koopt, dan vrees ik dat bovenstaande collecties niet meer dan verlengstukken worden van het archeologisch depot. Er vindt geen ontwikkeling en vernieuwing plaats. Althans ik zie het niet. Wat een verschil met Zutphen of Xanten.
Zo is de functie van Stadsarcheoloog ook bewust, naar overlijden van de vorige, niet ingevuld. Dat zegt genoeg hoe gemeente tegen deze functie/ ergoed aankijkt.
Focus komt nu te liggen op Gebroeders van Lymborch huis met informatiecentrum en winkel (net open, nog niet geweest) Een gemiste kans om een brug te slaan en iets vernieuwends te laten zien in en door het Valkhof.
Idem de Bastei. Dit ‘archeologisch’ museum is samengegaan met het Natuurmuseum en ziet er fantastisch uit. Het geslaagde voorbeeld van hoe twee verschillende musea geweldig in elkaar passen. Maar eigenlijk een gemiste kans van het Valkhof om samen te gaan met dit archeologisch museum
Dan nog ‘de zieke man’. Het Huis van de Nijmeegse Geschiedenis in de Marienburgkapel: het ontbreekt aan bezoekers. En waarom zit de geschiedenis van Nijmegen niet in het Valkhof?
Als je dus van (moderne) kunst houdt, dan gaat het goed met Valkhof. Als je van geschiedenis houdt dan staat alles in het Valkhof stil.
Interessant weer. Ik vraag me dat ook telkens af als ik kijk naar de maquette van Rome door Gismondi en tal van getekende reconstructies die er zich duidelijk op baseren (Chaillet bijvoorbeeld, Dans la Rome des Césars).
Hallo Jona,
Interessant filmpje, zal het ook gaan delen.
Heb je trouwens ook iets meegekregen van de reconstructies van oude gebouwen in de recente Assassin’s Creed Origins (speelt zich af in Ptolemeïsch Egypte) en Assassin’s Creed Odyssey (speelt zich af in Griekenland ten tijde van de Peloponnesische oorlog) van de Franse uitgever Ubisoft? Van de eerste game heeft Ubisoft ook een ‘educatieve rondwandel-modus’ (‘Discovery Tour’) geheten uitgebracht gericht op het onderwijs.
Ik heb daar zelf wel wat bedenkingen bij, maar het geeft wel een idee van het potentieel van virtuele reconstructies van oude nederzettingen en gebouwen, zeker als die op grafisch vlak state of the art zijn.
(een link naar een gerelateerde Youtube video: https://www.youtube.com/watch?v=zm_tjjgRF_s )
Sorry hoor, maar dit is weer gewoon geleuter. Kijk, het hoeft echt niet op deze manier: https://youtu.be/js5A1AlVfCM
Maar iets meer aandacht voor het beeld zou toch wel mooi zijn. Jongens, denk een beetje beter na over hoe je het mooi voor de camera kunt brengen. Maar een beetje meer Stefan Pop zou geen kwaad kunnen. Soooooo!!!!
Eerst dacht ik: “dit is vreselijk”… maar binnen enkele seconden wist ik het zeker: ik wil nu niets liever meer dan Jona zien rennen door het Thermenmuseum, achtervolgd door de cameraman.
“Dit is het Caldarium! SOOO!!!”
“En hier het Frigidarium! BRRR! SOOO!!”
“DE DAKVORM KENNEN WE DOOR DE FUNDERINGSVORM TE VERGELIJKEN MET OVERGEBLEVEN ARCHITECTONISCHE TRACTATEN EN BEWAARD GEBLEVEN VOORBEELDEN UIT DE OMGEVING VAN POMPEIIIIIII!!!!! SSOOOOOO!!”
We houden de humor er maar in!😁
Gisteren in LiveScience een mooi artikel over een onderaards bouwwerk (waarschijnlijk een cisterne / waterkelder) ontdekt in het Naryn-Kala-fort te Derbent aan de Kaspische Zee (±300 AD).
Deze ontdekking laat mooi zien wat ik in een reactie op een eerder artikel op de Mainzerbeobachter over het ontstaan/gebruik van de spitsboog al aangaf. In de ‘Antieke’ wereld werd de spitsboog ook al gebruikt maar hoofdzakelijk ondergronds c.q. in fundamenten en kelders omdat de spitsboog niet paste in de ideëen over de perfecte geometrie die in de – bovengrondse – architectuur van toepassing was.
In de islamitische wereld paste de spitsboog juist wel heel goed omdat hij zeer treffend de ‘Eenheid of Enkelvoudigheid van God’ aangaf.
https://www.livescience.com/65967-oldest-church-world-cosmic-rays.html?utm_source=ls-newsletter&utm_medium=email&utm_campaign=20190718-ls
Het artikel zegt dat het ding oorspronkelijk niet door zand bedekt was en op een heuvel staat. Dat zou kunnen betekenen dat het mogelijk een soort watertoren-achtig bouwwerk was dat in de loop van het jaar regenwater opving dat vervolgens gebruikt kon worden voor drinkwater, irrigatie, fonteinen of het blussen van branden of dergelijke.
Maar als het inderdaad om een kerk gaat was het – met zijn spitsbogen en afhankelijk wanneer het precies gebouwd is – misschien wel een hele vroege kerk van het Arianisme.
Dat zou meteen weer een mogelijke aanwijzing zijn dat het Arianisme de voorloper is van de islam: in het Arianisme was God ‘één’/’enkelvoudig’, was Jezus – slechts – een profeet; die aangesproken werd met de titel ‘De Prijzenswaardige’ > MHMD (of iets dergelijks).
Wooooow!!!!!!
(Oké Ab… Niet te hard van stapel gaan hoor…)
Overigens suggereert die hele stevige rand bovenaan enigszins dat er een bouwwerkje boven op deze cisterne (?) heeft gestaan. Misschien een soort molen(tje) voor het verwerken van oogst, of olijven of vis of andere zeedieren?
Dan zouden de spitsbogen idd niet duiden op een esthetisch nut maar meer op het constructief nut van een grote draagkracht.
Wat te denken van deze, … geweldig toch!
(En niet alleen voor het onderwijs in Latijn.)
ARCHITECTVRA FORVM ROMANVM
https://www.youtube.com/watch?v=GgDgZXWEWVo
“In this video, I present you the Roman Forum as it may have appeared in the Age of Augustus. The Latin is simple enough for the Latin I classroom with prior work on the vocab. There is a great focus on the Genitive case.”
Er is nog veel meer van Divus Magister Craft:
https://www.youtube.com/channel/UCTtKmPD0_Qo9Uy932ZGKFhA