In 161 vielen de Parthen, de bewoners van het antieke Irak en Iran, onverwacht het Romeinse Rijk binnen. Minimaal één legioen werd vernietigd maar de Romeinse keizer Lucius Verus en generaal Avidius Cassius stelden orde op zaken. Op de militaire successen volgde een literaire catastrofe. Iedereen die de schrijfkunst machtig was, schreef namelijk een geschiedenisboek. Het ene was nog slechter dan het andere, meent de geestige Grieks-Romeinse schrijver Lucianus, die een heel traktaat over geschiedschrijving wijdde aan de kwakhistorici van zijn tijd. In de vertaling van Gé de Vries:
Ik heb een historicus moeten aanhoren die nota bene de toekomst beschreef, namelijk de gevangenneming van [de Parthische koning] Vologesus … en dan als hoogtepunt de overwinningsparade waar we zo verlangend naar uitzien. Zo, helemaal bezeten van zijn zienerschap, haast hij zich naar het einde van zijn geschrift. … Hij heeft beloofd over de toekomstige gebeurtenissen in India te zullen schrijven en over de tocht om de aarde via de Buitenste Zee. De Inleiding van zijn ‘Veldtocht tegen India’ is al klaar: het Derde Legioen, met Kelten en een kleine afdeling Mauretaniërs, is onder bevel van Cassius al de Indus overgestoken. Hoe het daar allemaal afloopt en hoe ze de aanval van de olifanten zullen opvangen… onze briljante historicus zal het ons binnenkort vertellen in een brief uit Mouziris of het gebied van de Oxydraken.
Dit is satire. Vermoedelijk heeft deze historicus nooit bestaan. Maar het type overdrijving dat hierin zit, bestond wel degelijk. Toen keizer Galerius de Perzen ergens in het noorden van Irak had verslagen, liet hij in Thessaloniki een triomfboog bouwen met daarop olifanten uit India, alsof hij dat subcontinent zou hebben bereikt. Zijn opvolger Constantijn de Grote kreeg ook een Indische overwinning in de schoenen geschoven, hoewel het tijdens zijn regering doorgaans rustig was aan het oostelijk front.
Maar het gaat me om de munt hierboven. Links de Romeinse keizer Trajanus (r.98-117), rechts een klungelige afbeelding van een kameel. Voor zover ik weet is deze munt, geslagen in het jaar 116 na Chr., de oudste afbeelding van een kameel uit het Romeinse Nabije Oosten. Uit Irak zijn oudere afbeeldingen bekend van het dier, dat zijn thuisland had in Centraal-Azië, en er zal sinds de dagen van Alexander de Grote heus weleens een kameel naar het westen zijn gekomen, want Aristoteles kende het onderscheid tussen kamelen en dromedarissen. Gangbaar was de tweebulter echter bepaald niet. Anders zou de muntmeester, die, getuige het geslaagde portret van Trajanus, zijn vak verstond, wel iets beters hebben gemaakt.
De muntmeester heeft vermoedelijk echter nooit meer geweten dan dat een kameel een dromedaris was met een extra bult. Dat het dier ook kortere poten had en langere haren, lijkt hem onbekend te zijn geweest. Wat we op de munt zien, is propaganda: de kunstenaar heeft Trajanus, die bezig was met een oorlog in Irak, alvast wat dieren laten bemachtigen uit Afghanistan.
Er zijn meer Romeinse afbeeldingen van kamelen. Ik heb weleens geblogd over een olielampje in Worms. Maar zulke afbeeldingen zijn zeldzaam. Archeologen hebben vanzelfsprekend botmateriaal gevonden, maar daaruit kan de aanwezigheid van kamelen in het oostelijke Middellandse-Zee-gebied niet worden afgeleid. De dromedaris was aan de Romeinen goed bekend, maar de kameel is in de Levant pas bekend geworden toen de Arabieren het Kalifaat van Damascus hadden gesticht en handel vereenvoudigden tussen Centraal-Azië.
De verwarring tussen kamelen en dromedarissen wordt treffend beschreven in het lied ‘Stuivend zand’, een Arabische compositie van Harry Bannink bij een tekst van Hans Dorrestijn, uit deze aflevering van kinderprogramma JJ. de Bom (1979): https://m.youtube.com/watch?v=NfRh6Fz_IQg (vanaf 8:40)
Off topic tip voor ouders: sinds ik vorige maand de prachtige liedjes van JJ. de Bom heb geïntroduceerd, wordt er bij ons thuis geen Kinderen voor Kinderen of K3 meer gezongen. Kwaliteit verloochent zich niet!
Ja nou, de hoofd-geitebreier was één der grootste Nederlandse muzieksmeden ooit. Hebt u Boudewijn de Groot al eens op uw kinderen uitgeprobeerd?
worden ze vast berter van!
The camel has a single hump;
The dromedary, two;
Or else the other way around.
I’m never sure. Are you?
–Ogden Nash
Wij zeiden vroeger “een dromedaris is een kameel die nog niet klaar is” als ezelsbruggetje om te weten welke nou twee bulten heeft en welke een.
Een beter ezelsbruggetje vind ik het volgende:
Je zegt: “ka-meel” en tekent met je vinger omhoog en omlaag, een omgekeerde V, dwz 1 bult.
Vervolgens: “dro-me-da-ris” dus omhoog/omlaag/omhoog/omlaag, 2 omgekeerde V’s: 2 bulten.
En dan: “het is net andersom!”
Wacht dacht u van “één e” en “twee e’s”? 😊
Sommige mensen hebben echt een enorm talent om modder te maken van helder water.
Het hele probleem in een notendop: I’m never sure… daar komt de kameel die een dromedaris is die nog niet klaar is goed van pas. Dank daarvoor!
Ergens in -ik geloof ‘Ruins of desert Cathay’ (geprobeerd hoor, de cursivering, maar niet gelukt tot nu toe) van Aurel Stein las ik dat de zachte voetzolen van de kamelen tijdens zijn expeditie sleten en regelmatig ‘verzoold’ moesten worden. Er werden dan leren lappen opgenaaid.Met naald en draad door de voetzool heen! Het is me altijd bijgebleven. Maar ze zijn eeltpotig lees ik, misschien lijkt het erger dan het in feite was.
Cursivering en vet kun je toevoegen door de html-tags in te typen.
Vet zie: https://www.w3schools.com/tags/tag_b.asp
of: https://www.w3schools.com/tags/tag_strong.asp
Cursief zie: https://www.w3schools.com/tags/tag_i.asp
of: https://www.w3schools.com/tags/tag_em.asp
Op dezelfde manier kun je ook een weblink invoegen:
Mainzer Beobachter zie: https://www.w3schools.com/tags/tag_a.asp
Dank Marien! Deze halve digibeet gaat aan de slag… Je merkt het wel wanneer het gelukt is!
(In de grotten Dunhuang heeft voornoemde Aurel Stein begin 20e eeuw een enorme hoeveelheid oude manuscripten en zijdeschilderingen ontdekt en -hoe kan het anders- naar Europa overgebracht. Onvervangbaar cultuurgoed. Geen idee of de Chinezen daar ooit nog achteraan gaan)
“….. de kwakhistorici van zijn tijd.”
Je brengt het alsof zij in een nobele traditie staan.
Het vreemde is, ik ken roodfigurige vazen die veel betere afbeeldingen van kamelen laten zien, met korte poten en harige nek. Die Griekse vaasschilders wisten heel goed hoe een kameel er uit zag. Kamelen worden dan ook vaak met de Achaemenidische (Herodotus) en later de Sasanidische (Theophylaktos) Perzen in verband gebracht, maar in Malalas worden godslasteraars tijdens de regering van Justinianus op tweebultige kamelen door Constantinopel geparadeerd. Er zijn dan ook aanwijzingen dat de kameel al in de oudheid in Azerbeidzjan en Anatolië werd gefokt. Overigens gebruikten de Perzen ook (Indische) olifanten in hun leger, dus die olifanten op de boog van Galerius zouden wel degelijk op de Perzen kunnen slaan (alleen zijn het per ongeluk Afrikaanse olifanten geworden, dus de kunstenaar heeft eventuele Indische beestjes in Perzische dienst niet gezien).
“The Camel’s hump is an ugly lump
Which well you may see at the Zoo;
But uglier yet is the hump we get
From having too little to do …”
Rudyard Kipling, Just So Stories for Little Children (1902)
https://archive.org/details/justsostoriesfor00kipl/page/14
In een spelshow voor de Italiaanse tv, waarbij de vragen in snel tempo elkaar opvolgden, werd gevraagd: hoeveel bulten heeft de kameel. Zeven, antwoordde de kandidaat. Fout, af.
De volgende kandidaat gaf het juiste antwoord: 2, evenals het juiste antwoord op de daarop volgende vraag: hoeveel heuvels heeft Rome.
‘… toen de Arabieren het Kalifaat van Damascus hadden gesticht…‘: dat was in 661. Als het waar is dat pas daarná de Bactrische kameel (bukhtī, meerv. bakhātī) in de Levant bekend werd, bewijst dat dat bepaalde uitspraken van de profeet Mohammed niet van hem kunnen zijn. Dat hadden we al gedacht, maar bewijs is altijd goed.
Jona, domme vraag misschien: maar wat doet je denken dat de graveur (niet de muntmeester, natuurlijk) van de voorzijde van deze munt ook de achterkant heeft ontworpen? Als ik me goed herinner was de voorkant meestal standaard, met de achterkant kon worden gespeeld — vaak propaganda. De voorkant is prachtige Hellenistische portretkunst, maar het verso is amateuristisch geklungel. Het lijkt meer op een vierpotige kalkoen. Misschien een lokaal geslagen munt?
Het intrigeerde me, dus ik heb het even gegoogled op een muntensite. Volgens mij is deze munt lokaal geslagen in Bostra, Syrië/Arabië, rond 116 AD.
Wat dan wel opvalt op die site is dat er vanaf de Romeins Republikeinse tijd al geregeld munten verschijnen met zogenaamde kamelen (volgens de beschrijvingen). Maar vaak hebben die HELEMAAL geen bult(en)! Dus we moeten allicht een beetje voorzichtig zijn met de iconografie. Of er moet sindsdien iets drastisch zijn gebeurd in het kameelgebeuren?
https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=2ahUKEwiugOuMmv_jAhWQMewKHXooDKEQjRx6BAgBEAQ&url=https%3A%2F%2Fwww.britishmuseum.org%2Fresearch%2Fcollection_online%2Fcollection_object_details%2Fcollection_image_gallery.aspx%3Fpartid%3D1%26assetid%3D114605001%26objectid%3D461605&psig=AOvVaw3G5abrdRA0tsmsaSs0RC-Y&ust=1565763386611933
https://www.google.nl/url?sa=i&rct=j&q=&esrc=s&source=images&cd=&ved=2ahUKEwj4-f2vmv_jAhVCzKQKHUCrB3oQjRx6BAgBEAQ&url=https%3A%2F%2Ftheidlewoman.net%2Fwurzburg-von-wagner-6%2F&psig=AOvVaw3G5abrdRA0tsmsaSs0RC-Y&ust=1565763386611933
En waarover heeft Trouw het ’the day after’? Over kamelen in de Chinese zijderoutestad Dunhuang:
https://www.trouw.nl/cultuur-media/naast-het-nieuws~b4b6bdcd/
Gelukkig zijn dat tenminste wel echte kamelen.