Een van de aardigste archeologische vondsten uit Algerije is de collectie van vijfenveertig houten schrijfplankjes die bekendstaat als de Tablettes Albertini, vernoemd naar de man die ze in 1928 wist te verwerven, de Franse oudheidkundige Eugène Albertini (1880-1941). Het gaat om een laat-vijfde-eeuws archiefje dat is samengebracht toen de boedel van een verder onbekende Flavius Geminius Catullinus moest worden verkocht, die woonde in Djebel M’rata bij het huidige Tébessa.
Ik zag drie van die tabletjes in het Nationaal Oudheidkundig Museum in Algiers. In al zijn gewoonheid verraadt deze verkoopakte van een slaaf veel over de sociale verhoudingen in de toenmalige Maghreb, die destijds werd bestuurd door koningen van Vandaalse afkomst, maar waar het Romeins Recht nog altijd werd toegepast.
We vernemen de volledige naam van de verkoper: Donatianus, zoon van Victor, kleinzoon van Saturninus. Ook de naam van de koper is compleet genoteerd: Geminius Felix, zoon van Fortunus. Over de datum kan geen misverstand bestaan: de verkoop vond plaats op 5 juni van het jaar waarin Flavius Turcius Rufius Apronianus Asterius consul was met als ambtgenoot Flavius Praesidius (494 na Chr.). Evenmin kan er onduidelijkheid zijn over de verkoopprijs: één goudstuk en zevenhonderd koperstukken. Allemaal zo precies als we van een officiële akte mogen verwachten.
Wat we echter niet vernemen is de naam van de slaaf, wiens individualiteit minder belangrijk is dan zijn prijs.
[Dit was het 347e voorwerp in mijn reeks museumstukken.]
Wat voor taal en wat voor schrift is dit?
Het is geschreven in cursief Latijn.
Een mooi voorbeeld van continuïteit. Er is geen keizer meer in Rome, Germaanse leiders zwaaien de plak, de middeleeuwen staan voor de deur, maar het klinkt allemaal zo vertrouwd Romeins.
Asterius? Hebben de Romeinen dat Gallische dorpje dan toch veroverd?
Het venijn zit in de staart van het stukje; de slaaf als non-mens. Vee, graan, slaaf: allemaal handelswaar. Dat beperkt zich niet tot de oudheid: in Mauretanië schijnt de ‘pure’ slavernij ( van een mens die aan een meester verkocht is en geen rechten heeft) nog springlevend te zijn.
“en geen rechten heeft`
In die zin is in Nederland ook nog voor 50% slavernij mogelijk.
https://www.dvhn.nl/economie/Fusie-PostNL-en-Sandd-een-kille-kerst-dreigt-voor-de-postbezorger-25159718.html
Onverzekerd werken voor ongeveer de helft van het minimumloon middels een OvO (Overeenkomst van Opdracht), dat alle bijkomende kosten (WA-verzekering, vakantiegeld, ziektegeld, pensioenopbouw enz.) op de werknemer afschuift; dankzij de participatiewet kunnen bijstandtrekkers niet weigeren. Toegegeven, deze werknemers worden niet doorverkocht als handelswaar. Zodra de werknemer niet meer nodig is wordt hij/zij gedumpt, met dank aan VVD, CDA, D’66 en PvdA die dat mogelijk hebben gemaakt. Dat heet liberalisering van de arbeidsmarkt.
Onze hond had wel degelijk een naam en beslist geen slaaf in de vorm van bv. een werkhond.
Enorme verschillen dus, de slaaf zonder naam.
Dit stukje doet mij verlangen naar meer informarie over het Vandaalse koninkrijk. Het traditionele beel dis dat de Vandalen er als, eh, vandalen hebben huisgehouden maar ik schat zo dat dat beeld enige bijstelling behoeft.
Leuk!
Voor bijstelling:
‘De Vandalen, Zegetocht en ondergang van een Germaans volk’, van Hermann Schreiber, Meulenhoff 1980.
Ik denk dat dit het boek is dat ik alweer een tijd geleden over de Vandalen heb gelezen. Het is enerzijds informatief, maar het geeft een nogal mooi beeld van de Vandalen (zoals de plundering van Rome beschreven wordt, zouden het ook de Feijenoord supporters geweest kunnen zijn) en het is niet altijd duidelijk waar de schrijver zijn wijsheid vandaan haalt. Er zijn heel weinig primaire bronnen voor de relevante periode (430-530). En flink zout erbij kan geen kwaad.
Natuurlijk had de slaaf een naam, die was alleen niet van belang voor de transactie.
Slavernij is zo oud als de mensheid, wereldwijd. Bezie dat met de ogen van de tijd waarin slavernij plaats vond.
Waar hier vaak zo moralistisch over wordt gedaan, de handel in Afrikaanse slaven (tegenwoordig het links correcte “slaaf gemaakten”) tot zo’n 150 jaar geleden, was ook zeer lucratief voor de Afrikaanse slavenhouders.