De Odyssee bevat enkele scènes die de moderne lezer regelrecht ontroeren. Odysseus die na twintig jaar thuis komt en wordt herkend door zijn oude, op een mestvaalt liggende jachthond, die van vreugde sterft. Of het verhaal van Polyfemos.
De eenogige reus heeft Odysseus en enkele van zijn metgezellen opgesloten in een grot maar is blind gemaakt. Nu moeten de gevangenen nog naar buiten zien te komen en daarvoor is nodig dat de cycloop de rots weghaalt die de deur vormt. Dat gebeurt gelukkig als hij zijn schaapskudde uitlaat en Odysseus bindt zijn vrienden onder de schapen vast, zoals u hierboven ziet op een rond 500 v.Chr. gemaakte sarcofaag uit Kouklia ofwel Oud-Pafos op Cyprus. Polyfemos laat de dieren – en dus de mensen – naar buiten. Maar niet zonder zijn schapen te hebben toegesproken.
“Ach braaf beest”, zegt de reus, “mis je het oog van je meester? Dat heeft die laaghartige kerel me uitgestoken toen ik dronken was. Maar ik zweer je dat ’ie nog niet van me af is. Kon jij maar denken en praten, lieve ram, dan kon je me zeggen waar hij zich verbergt.”
De ironie is natuurlijk dat Odysseus op dat moment onder het beest hangt. Maar het mooie is dat je medelijden krijgt met die arme, blind gemaakte cycloop, die volkomen eenzaam is en alleen nog met zijn dieren kan praten. Het is een van de redenen waarom de Odyssee altijd weer nieuwe lezers zal vinden: de slechteriken houden iets menselijks terwijl Odysseus bepaald niet zonder fouten is. Hij zal straks wegvaren en overmoedig Polyfemos beledigen, die hem zal vervloeken en ervoor zorgt dat Odysseus nog tien jaar mag rond dolen.
[Dit was het 350e voorwerp in mijn reeks museumstukken. Meer Cyprus (maar niet deze sarcofaag) op de expositie in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.]
Dat Polyfemos zijn broers en zussen roept is ook zo aandoenlijk en tegelijkertijd maakt de verbeelding van meer reuzen op dat eiland het nog spannender.
Op Iraklia was er ook een grot bestempeld als de grot van Polyfemos. Toch durfde ik daar niet naar binnen, maar dat had ook wel te maken met een gigantisch nest(horzels?) in de stenen wand.
‘(…) een gigantisch nest (horzels?)’
Dat zullen dan waarschijnlijk hoornaars zijn geweest. De hoornaar is de grootste wespensoort, die in de volksmond ook wel ‘horzel’ wordt genoemd. Ze zijn prachtig om te zien. Net zoals dazen (steekvliegen) overigens, maar die maken geen nesten. Een echte horzel heeft geen steeksnuit en geen angel.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Hoornaars
Op https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoornaar_(insect) bouwen hoornaars wel degelijk (wordt ook afgebeeld) nesten.
Dazen bouwen blijkbaar geen nesten, sorry
Nee, die maken geen nesten. Dazenvrouwtjes kunnen wel vervelende ‘nesten’ van insecten zijn, als je ’s zomers een wandeling door de weilanden maakt. Ze zijn zeer vssthoudend. Ik heb al heel wat bloed gedoneerd om de soort in stand te houden… Maar kijk eens naar de facetogen van een regendaas. Prachtig!
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Regendaas
Wat is dat voor een heel andere Wikipedia dan ik gewend ben?
Wiki?
Geen idee… Mobiele applicatie?
Mobiele editie. Als je in het adres de .m tussen nl en wikipedia weghaalt krijg je de gewone. Kwestie van opmaak die geoptimaliseerd is voor een phone.
Er is een klein linkje onderaan de pagina voor ‘Desktopweergave’.
Dank Lotti! 👍
“die volkomen eenzaam is en alleen nog met zijn dieren kan praten.”
Hoezo volkomen eenzaam? Zijn familie woont op schreeuwafstand en komt direct opdraven? Zo zielug ook weer niet.
Polyphemos is inderdaad bijzonder eenzaam. Hij had Niemand om mee te praten.
😄
Vandaag 350 voorwerpen bereikt. Een kleine felicitatie waard. Wat een productie en veelzijdigheid. En ik heb ze bijna allemaal met plezier gelezen. Zou het niet ooit een boekje kunnen worden. Dan heb ik ze tenminste allemaal bij de hand. Zoiets als Neil Macgregor A history of the world in ??? objects.
Wat ook een aardig idee zou zijn is de museumstukken doorzoekbaar te maken aan de hand van het museum waar die stukken te zien zijn. Dan kan je, als je een museum gaat bezoeken, nog wat extra informatie tot je nemen (en je medebezoekers verbluffen met je eruditie 😉 ). Ik vrees alleen dat deze serie al te vergevorderd is om die suggestie nog praktisch uitvoerbaar te maken.