Odysseus en Polyfemos

Sarcofaag uit Kouklia (Museum van Oud-Pafos)

De Odyssee bevat enkele scènes die de moderne lezer regelrecht ontroeren. Odysseus die na twintig jaar thuis komt en wordt herkend door zijn oude, op een mestvaalt liggende jachthond, die van vreugde sterft. Of het verhaal van Polyfemos.

De eenogige reus heeft Odysseus en enkele van zijn metgezellen opgesloten in een grot maar is blind gemaakt. Nu moeten de gevangenen nog naar buiten zien te komen en daarvoor is nodig dat de cycloop de rots weghaalt die de deur vormt. Dat gebeurt gelukkig als hij zijn schaapskudde uitlaat en Odysseus bindt zijn vrienden onder de schapen vast, zoals u hierboven ziet op een rond 500 v.Chr. gemaakte sarcofaag uit Kouklia ofwel Oud-Pafos op Cyprus. Polyfemos laat de dieren – en dus de mensen – naar buiten. Maar niet zonder zijn schapen te hebben toegesproken.

Lees verder “Odysseus en Polyfemos”

Odysseus en Kalypso

Odysseus smeekt Kalypso om verder te mogen reizen (Antikensammlung, Munchen)

Heel, heel lang geleden hoorde ik iemand uitleggen waarom de nimf Kalypso verliefd werd op de Griekse held Odysseus en waarom ze hem zeven jaar bij zich hield. Ik sta er niet voor in dat dit de uitleg is die de mensen in de Oudheid aan het verhaal gaven, maar dat is niet zo belangrijk. Mythen zijn immers van iedereen die ze nodig heeft en vandaag zijn wij dat.

In elk geval: Kalypso is onsterfelijk en Odysseus is dat niet. Dat laatste is wat hem voor haar aantrekkelijk maakt. Zijn tijd is beperkt en zijn beslissingen hebben consequenties. Als hij een verkeerd besluit neemt zal hij de gevolgen moeten dragen. Hij kan nooit helemaal opnieuw beginnen en dat maakt zijn leven een stuk interessanter dan dat van de onsterfelijke, die de tijd heeft een vergissing te herstellen. Alsof het leven een computerspelletje is waarin je op elk moment kunt terugkeren naar een punt dat je hebt gesaved.

Lees verder “Odysseus en Kalypso”

Odysseus bij Helios

Odysseus bij Helios (Antikensammlung, München)
Odysseus bij Helios (Antikensammlung, München)

Het bovenstaande olielampje is te zien in de Antikensammlung in München. Een datum wordt niet gegeven, maar het zal wel Romeins zijn. Links komt Odysseus aanlopen, rechts herkent u Helios, achteraan de veestapel van de zonnegod: twee paarden van de wagen waarmee hij elke dag langs het firmament reist, samen met een rund.

De context kennen we: tijdens zijn omzwervingen landde Odysseus op het eiland waar Helios zijn runderen hield. De held bezwoer zijn metgezellen om onder geen beding de dieren op te eten, maar ze deden het wel degelijk, wat ze allemaal het leven kostte. Het verhaal is te vinden in HomerosOdyssee.

Lees verder “Odysseus bij Helios”

Odysseus’ paleis

odysseus_palaceIn de Odyssee vertelt Homeros over de lange zwerftocht die de oorlogsheld Odysseus moet maken om weer thuis te komen. Eenmaal aangekomen in zijn paleis, neemt hij wraak op degenen die er daar een zwijnenstal van hebben gemaakt: met een pijl en boog schiet hij ze allemaal dood. Het is bij mijn weten de eerste shoot out in de wereldliteratuur. Hier is het begin van boek 22, in de vertaling van H.J. de Roy van Zuydewijn.

Lees verder “Odysseus’ paleis”