Tag: Isidorus van Sevilla

Reptilis: kruipend beest

On door Josine SchrickxinBijbel, Christendom, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Jodendom, Klassieken3 reacties
Een hagedis is een reptiel

Volgens de etymologiebank is een reptiel een “kruipend dier”. Het woord komt van het Latijnse reptilis, dat op zijn beurt afgeleid is van het Latijnse werkwoord repere, “kruipen”. Dat klinkt allemaal heel toepasselijk. We vinden echter geen bewijs voor het bestaan van dit woord in het klassieke Latijn. Het komt dan ook niet voor in woordenboeken van het klassieke Latijn. Hoe kan dat?

Vetus Latina en Vulgaat

We vinden het woord reptilis voor het eerst in vertalingen van de joodse Bijbel, dus pas in de Late Oudheid. De joodse Bijbel is grotendeels in het Hebreeuws geschreven. Al in de Oudheid kenden niet alle joden Hebreeuws meer, daarom ontstond er vanaf de derde eeuw v.Chr. een vertaling in het Grieks, de zogenaamde Septuagint. Met de komst van het christendom ontstond er behoefte aan een Latijnse vertaling van de Bijbel, en dat gebeurde vanuit het Grieks, de lingua franca van die tijd. Deze vertaling vanuit de Griekse Septuagint wordt de Vetus Latina genoemd.

Lees verder “Reptilis: kruipend beest” →

Isidorus’ Etymologieën: de hond

On door Gert M. KnepperinGeschiedenis, Klassieken29 reacties
Beeld van een hond uit Volubilis (Museum van Rabat)

Isidorus van Sevilla (ca. 560-636) is weliswaar al ruim 400 jaar heilig, maar dat hij het in 2000 nog tot officiële beschermheilige van het Internet zou brengen had hij toch waarschijnlijk niet voorvoeld. Die functie heeft hij overigens te danken aan de twintigdelige encyclopedie die hij onder de titel Etymologieën publiceerde. Die naam is echt veel te beperkt, want Etymologieën is een heuse encyclopedie, waarin Isidorus over duizenden onderwerpen zijn licht laat schijnen. Maar van de meeste onderwerpen geeft hij inderdaad ook de etymologie.

Nou ja: hij geeft wat men in de Oudheid onder etymologie verstond. Want het element etymo– betekent zoveel als ‘waar, echt’. In de Oudheid ging de etymologie op zoek naar de echte betekenis van een woord, en die kon je vaak, zo meende men, opsporen door de vorm van dat woord te analyseren. Anders gezegd: de vorm van een woord is de sleutel tot zijn ware betekenis. Waarom luidt het Latijnse woord voor vriend amicus? Omdat een ware vriend een animi custos is, een ‘bewaker van je hart’. Waarom heet een raam fenestra? Omdat het fert extra: ‘(ons) naar buiten brengt’. En mijn persoonlijke favoriet: waarom noemen we een canis (hond) eigenlijk canis? ‘Canis a non canendo’, weet Isidorus: een hond heet canis omdat het beest ten diepste ‘niet zingt’.

Lees verder “Isidorus’ Etymologieën: de hond” →

Misverstand: Platte aarde

On door Jona LenderinginChristendom, Factcheck, Geschiedenis, Klassieken, Middeleeuwen, Oudheid, Pseudowetenschap54 reacties
Sint-Isidorus van Sevilla

Misverstand: In de Oudheid dacht men dat de aarde plat was

Het is een geweldig beeld: de acteur die Columbus speelt kijkt een naar de horizon varend schip na, waarvan eerst de romp en vervolgens de mast achter de kim verdwijnt. Zo zou de ontdekkingsreiziger als eerste op het idee zijn gekomen dat de aarde een bol was. Voor zover de samensteller van dit boekje heeft kunnen nagaan, is de Amerikaanse schrijver Washington Irving de eerste geweest die deze ontdekking aan Columbus heeft toegeschreven, in zijn in 1828 gepubliceerde geromantiseerde biografie Life and Voyages of Christopher Columbus.

Jammer alleen dat de Italiaanse dichter Dante die bolvorm al twee eeuwen vóór de ontdekkingsreiziger veronderstelde in zijn Goddelijke komedie. In dat gedicht dalen Vergilius en Dante af in de Hel, bereiken het middelpunt der aarde en klauteren vervolgens aan de andere kant van de aarde weer omhoog. Zeventien eeuwen eerder wist ook de filosoof Aristoteles dat de aarde een bol moest zijn.

Lees verder “Misverstand: Platte aarde” →