Jezus … was, zoals algemeen werd aangenomen, de zoon van Jozef, die de zoon was van Eli, de zoon van Mattat, de zoon van Levi, de zoon van Melchi, de zoon van Jannai, de zoon van Josef, de zoon van Mattatias, de zoon van Amos, de zoon van Naüm, de zoon van Hesli, de zoon van Naggai, de zoon van Maät, de zoon van Mattatias, de zoon van Semeïn, de zoon van Josech, de zoon van Joda, de zoon van Joanan, de zoon van Resa, de zoon van Zerubbabel, de zoon van Sealtiël, de zoon van Neri, de zoon van Melchi, de zoon van Addi, de zoon van Kosam, de zoon van Elmadan, de zoon van Er, de zoon van Jozua, de zoon van Eliëzer, de zoon van Jorim, de zoon van Mattat, de zoon van Levi, de zoon van Simeon, de zoon van Juda, de zoon van Josef, de zoon van Jonan, de zoon van Eljakim, de zoon van Melea, de zoon van Menna, de zoon van Mattatta, de zoon van Natan, de zoon van David, de zoon van Isaï, de zoon van Obed, de zoon van Boaz, de zoon van Selach, de zoon van Nachson, de zoon van Amminadab, de zoon van Admin, de zoon van Arni, de zoon van Chesron, de zoon van Peres, de zoon van Juda, de zoon van Jakob, de zoon van Isaak, de zoon van Abraham, de zoon van Terach, de zoon van Nachor, de zoon van Serug, de zoon van Reü, de zoon van Peleg, de zoon van Eber, de zoon van Selach, de zoon van Kenan, de zoon van Arpachsad, de zoon van Sem, de zoon van Noach, de zoon van Lamech, de zoon van Metuselach, de zoon van Henoch, de zoon van Jered, de zoon van Mahalalel, de zoon van Kenan, de zoon van Enos, de zoon van Set, de zoon van Adam, de zoon van God. (Lukas 3.23-38)
Geef maar toe: u hebt dit niet allemaal gelezen. Lukas 3.23-38, de geslachtslijst van Jezus van Nazaret, is een van de saaiste delen uit het Nieuwe Testament. Er is echter meer te beleven dan op het eerste gezicht lijkt, en dan bedoel ik niet dat deze opsomming de basis vormt voor de fenomenale middeleeuwse kunstwerken die bekendstaan als Boom van Jesse. Ga er even voor zitten want ik heb twee stukjes en ruim 2000 woorden nodig.
De mantel der liefde
Eerst even dit. Grote delen van het evangelie van Lukas zijn overgeschreven uit dat van Marcus en we kunnen door vergelijking met die bron uitspraken doen over Lukas’ werkwijze. Het blijkt dan dat hij zijn best doet de in Marcus (latent) aanwezige conflicten tussen het farizese jodendom en het vroege christendom te verdoezelen. Dit is opmerkelijk, want toen Lukas aan het einde van de eerste eeuw zijn evangelie en de daarop aansluitende Handelingen van de apostelen schreef, stonden deze twee verwante religieuze groeperingen weinig vriendelijk tegenover elkaar. Lukas streeft er echter consistent naar het conflict te bedekken met de mantel der liefde.
We kunnen dit streven ook waarnemen in de door hem zelf aan het evangelie toegevoegde verhalen, waarin hij Jezus presenteert als een joodse profeet uit oude tijden. Wanneer hij bijvoorbeeld vertelt dat Jezus te Naïn de overleden zoon van een weduwe uit de dood heeft doen opstaan, is dat een verwijzing naar de profeet Elia, die zo’n wonder enkele eeuwen eerder had verricht.
De familie van Jezus
Aan het begin van zijn evangelie doet Lukas meer pogingen. Het verhaal begint in de tempel; in het Lied van Zacharia (het Benedictus) en het Lied van Maria (het Magnificat) worden veertig passages uit de joodse Bijbel geciteerd; Jezus wordt geboren in hetzelfde dorp als koning David; we vernemen van Jezus’ besnijdenis; en als Jezus twaalf is, loopt hij weg van zijn ouders om in de tempel te studeren.
Verder lezen we aan het begin van het Lukasevangelie over de ouders van Johannes de Doper, die afstammen van Aäron en betrokken zijn bij de joodse tempelcultus. Ze zijn familie van Maria, de moeder van Jezus, die dus in moederlijke lijn afstamt van de eerste joodse hogepriester. De hierboven geciteerde geslachtslijst volgt iets later in Lukas’ verhaal, en bewijst dat Jezus afstamt van koning David. Kortom, Lukas presenteert een Jezus die met beide benen staat binnen het jodendom, en zo heeft hij andermaal de harmonie tussen deze religie en het christendom benadrukt.
Had het echter, bij die Ahnengalerie, niet wat minder eentonig gekund? Loop even mee naar het volgende stukje.
[Een overzicht van deze reeks over het Nieuwe Testament is hier.]
“Geef maar toe: u hebt dit niet allemaal gelezen.”
Geen probleem, met zulke dingen ben ik schaamteloos: ik kwam niet verder dan de tweede regel.
“Had het echter ….. niet wat minder eentonig gekund?”
De interessantere vraag is, vind ik, of Lukas’ lezers dergelijke opsommingen eentonig vonden.
Ik heb het wel allemaal gelezen; bovendien heb ik er zelf een keer over geschreven (https://www.dropbox.com/s/j8udsvxceue0eo2/matthew1.html?dl=0). Waarschijnlijk in 2006, want dat was de enige keer in de tijd van mijn oude blog dat 24 december op een zondag viel.
Verder vind ik het ook niet saai, integendeel! Ik ben het (zoals je in mijn stukje kunt lezen) helemaal eens met “Lukas presenteert een Jezus die met beide benen staat binnen het jodendom”. Mattheus doet dat ook, maar meer bottom-up, eerst de genealogie en dan Jezus er bovenop, terwijl Lukas het gebouw als het ware onder Jezus’ voeten opricht.
Vindt u werkelijk de eindeloze opsomming van voorouders niet saai?
Nee, werkelijk niet. Er zijn bijzonder weinig dingen in de wereld die ik saai vind.
Graag ben ik het met Irina eens. De genealogie van zowel Mattheus als Lukas toont hun visie op Jezus van Nazareth en dat is beslist niet saai, integendeel, het is verhelderend. Zoals ik al schreef: Lukas de kosmopoliet voert Jezus terug op Adam, dé mens, Mattheus, die meer schreef voor zijn eigen volk, begint bij Abraham. Blijft interessant!
Misschien nog leuker dan de geslachtslijst van Lucas die van Mattheüs, waar vier vrouwen in voorkomen, te weten Tamar, Rachab, Ruth en ‘de vrouw van Uria’ = Bathseba. En met alle vier was wat aan de hand. Juda had zijn zoon Peres verwekt bij Tamar, die echter zijn eigen schoondochter was en die zich als hoer verkleed had (met sluier – zodat ook Juda haar niet herkende), waardoor Judas verleid werd en haar zwanger maakte. Rachab was een hoer in Jericho, waar Israëlitische spionnen onderdak vonden en die daarom bij de inname van Jericho gespaard werd (overigens vermeldt alleen Mattheus dat Rachab de moeder van Boaz was – het kan chronologsich ook niet, maar dat geldt voor meer gevallen), Ruth was een Moabitische vrouw, en David verwekte Salomo bij Bathseba, die getrouwd was met de Hethiet (!) Uria, die door David aan het front werd geplaatst in een oorlog zodat hij zou sneuvelen. Opmerkelijk is dat geen der vier vrouwen Israelitisch is, dat drie hoer waren of als hoer speelden en dat Batseba pas Davids vrouw kon worden na een misdrijf. Wat zegt dit? Men kan aan van alles denken. De lijst wil laten zien dat het voorgeslacht van Jezus niet bestond uit allemaal heilige bonen, hetgeen troostrijk kan zijn voor al Jezus’ volgelingen. Jezus neemt het wel vaker op voor de verschoppelingen van deze wereld. Misschien nog belangrijker: de eis van etnische zuiverheid, die zo belangrijk is in het jodendom sinds Ezra en Nehemia, wordt hier niet van belang geacht (in het boek Ruth ook al niet; sommigen zien het boek Ruth als een openlijke kritiek op Ezra en Nehemia: zelfs David was niet raszuiver, want hij stamde af van een Moabitsiche). Dat is natuurlijk troostrijk voor niet-Joodse volgelingen van Jezus en een boodschap aan de Joodse volgelingen van Jezus op dit gebied geen scherpslijper te zijn.
Ja, kijk maar hier: https://mainzerbeobachter.com/2020/11/22/jezus-voorouders/