In januari verschijnt mijn boek Hannibal in de Alpen, dat in maart zal worden gevolgd door de prequel over de Eerste Punische Oorlog, waarover ik het al eens had. Er moesten over het Hannibalboek, waarin ik uitleg waarom we niet weten kunnen waar deze de Alpen overstak, nog wat inhoudelijke puntjes op de i worden gezet en dus huurde mijn zakenpartner een auto en zijn we maandag naar de Alpen gereden. Of beter, we reden maandag tot Beaune en wilden vandaag via Avignon de Alpen in, maar de Ronde van Frankrijk en een reeks regenbuien zorgden ervoor dat we niet verder dan zijn gekomen dan Avignon. Wat al mooi genoeg is.

Paleohydrologie

De regen zouden we zelfs als authentiek kunnen beschouwen, want uit dendroklimatologisch onderzoek blijkt dat het destijds opvallend vochtig was en mogelijk iets warmer dan tegenwoordig. Dat laatste is een algemene constatering, maar je moet rekening houden met het plaatselijke klimaat en juist in een gevarieerd gebied als de Alpen kun je niet zomaar komen tot uitspraken over de  gemiddelde temperatuur. Hoe dat ook zij, het staat vast dat de gletsjers zich aan het terugtrokken waren en dat er dus, door smeltwater én de genoemde regen, meer water stond in de antieke Rhône.

Het staat ook vast dat de Rhône destijds meer waterlopen had dan nu – er waren meer eilanden – en dat de Rhône nog volop klei afzette in de delta, die dus kleiner was dan de huidige Camargue. Ook de bergstromen waren waterrijker en complexer dan nu.

Oversteekplaats

Dit heeft diverse gevolgen. Voor het moment noem ik dat de kustlijn noordelijker lag dan nu en dat dit implicaties heeft voor de plek waar Hannibal de Rhône overstak. Hij was gekomen vanuit Spanje en wilde mogelijk bij Avignon verder trekken langs de Durance naar de Col de Montgenèvre. Bij de rivieroversteek stuitte hij op de voorhoede van een Romeins leger, waarop hij besloot noordwaarts te gaan naar een plek die het Eiland heet. Het Romeinse leger wist in drie dagen van de kust naar de oversteekplaats te komen.

Aangezien uit paleohydrologisch onderzoek blijkt dat de kustlijn noordelijker lag dan tegenwoordig, kunnen we nu uitsluiten dat Hannibal bij Arles de Rhône overstak. Dan zou elke geforceerde mars niet meer dan een kilometer of tien zijn geweest en dat is echt onmogelijk. De oversteek moet noordelijker zijn geweest.

Hoe noordelijk is de vraag. We weten het niet. Zou het ten noorden van de monding van de Durance zijn geweest, dan zouden we hebben geweten dat Hannibal nooit een opmars langs de Durance heeft overwogen, maar omdat we niet weten hoeveel de Romeinen in drie dagen aflegden vanaf de zee, kunnen we noch een noordelijker oversteekplaats noch een zuidelijker oversteekplaats uitsluiten.

Bestel dat boek!

Maar goed: op de foto hierboven zag u dus de samenvloeiing van de Rhône en de Durance. Misschien was Hannibal zuidelijker, misschien was hij noordelijker. In mijn boek beschrijf ik waarom we het allemaal niet kunnen weten. U kunt het al bestellen. In alle bescheidenheid durf ik te zeggen: u doet uzelf er een plezier mee, u doet ook uw vrienden en buren er een plezier mee, dus bestel er gewoon drie tegelijk en dan hebt u in januari iets leuks voor uzelf en om cadeau te doen.