MoM | De historische canon

Stelt u zich voor dat een groep astronomen een canon zou opstellen van wat iedereen over hun vak zou moeten weten. Zou dat een overzicht opleveren van Grote Beer, Orion, Zuiderkruis en de tekens van de Dierenriem? Of een lijst van Algol, Bethel, Capella, Deneb, Electra en Fomalhaut? Nee natuurlijk. Astronomen zouden de saros, de telescoop, de periodieke terugkeer van kometen, de roodverschuiving, de radioastronomie, de oerknal en de zwaartekrachtgolfdetectors noemen. Een wetenschap onderstreept haar belang immers niet met de objecten die ze onderzoekt, want dat zijn er ontelbaar veel. De waarde van een wetenschap zit in de patronen die ze ontdekt en haar vooruitgang blijkt uit steeds weer nieuwere technieken en methoden, steeds weer nieuwe soorten inzicht en steeds andere bijdragen aan andere disciplines.

Het is, dacht ik althans, logisch je niet te presenteren met de onderzoeksobjecten. Presenteer een wetenschap als wetenschap. De canon die de Commissie Van Oostrom voor de Nederlandse geschiedenis heeft opgesteld, beperkt zich echter wel tot de objecten en draagt zo bij aan het beeld dat geschiedvorsing geen echte wetenschap is. Het gaat dus om de hunebedden, de Romeinse limes, Willibrord, Karel de Grote en zo voort. U vindt de hele lijst hier. Het zijn allemaal onderwerpen die zich prima lenen voor een verstrooiend blogje hier of een amusante causerie daar, maar je moet er niet van opkijken als mensen gaan denken dat geschiedenis gewoon het ene ding na het andere is. Het leek me zinvoller een canon op te stellen waarmee de geschiedvorsing zich wél presenteert als wetenschap. Ik noem dus een kleine veertig dingen waarvan ik zou willen dat meer mensen er iets van wisten.

Lees verder “MoM | De historische canon”

MoM | De lachende rechtsgeleerde

Portret van een Romeinse rechtsgeleerde, tweede kwart derde eeuw na Chr., mogelijk Julius Paulus (Palazzo Massimo, Rome)

Als alles naar wens gaat, begin ik deze week in Leeuwarden aan het project waarover ik al schreef. Ik hoor vandaag of ik in juni/juli woonruimte heb in die stad. Voor augustus lijkt het te zijn geregeld en dan kijk ik zelfs uit over de roemruchte Bonkevaart. Toen ik dat een vriendin vertelde en grapte dat ik nu natuurlijk wel hoopte op een Elfstedentocht, wierp die serieus tegen dat dat niet snel zou gebeuren in augustus.

We herkennen allemaal weleens een grapje niet. Het is inherent aan onze communicatie: we hebben nu eenmaal niet allemaal dezelfde voorkennis en esprit, waardoor misverstanden ontstaan. Dat is helemaal niet erg, maar deze onzekerheid is de natuurlijke habitat van de oudheidkundige die zich met antieke teksten bezighoudt.

Lees verder “MoM | De lachende rechtsgeleerde”

MoM | Wat betekent dat woord?

Ik gaf in het vorige stukje het woord aan Alexander Smarius, die uitlegde dat er taalkundig geen bezwaren zijn om de openingsregel van het Evangelie van Johannes (“In het begin was het Woord en het Woord was bij God en het Woord was God”) te vertalen als “het Woord was een god”. Het Grieks kent namelijk geen onbepaald lidwoord, dus “een god” is als vertaling in principe mogelijk. Voor Jehovah’s Getuigen maakt dat veel uit, omdat zij bezwaren hebben tegen het idee van een Drie-eenheid, waarin God de Vader en God de Zoon (ofwel het Woord ofwel Jezus Christus) één in wezen zijn. Jehovah’s Getuigen gaan ervan uit dat het Woord een god onder God is.

Als ik het wel heb, noemen theologen deze opvatting “subordinationisme”. Dat staat niet meteen op uw mentale landkaart, maar wellicht helpt het als ik u eraan herinner dat de heilige Nikolaas van Myra, zoals wij allen geloven en belijden, dermate in pastorale woede is ontstoken over deze zijns inziens perverse dwaalleer dat hij tijdens het Concilie van Nikaia in 325 de heresiarch tegen de vlakte heeft gemept.

Lees verder “MoM | Wat betekent dat woord?”