Tag: Usipetes

Usipetes

Gaius Julius Caesar (2): Gallië

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Romeinse Republiek9 reacties
Julius Caesar; portret uit Nijmegen (Rijksmuseum van Oudheden, Leiden)

[Tweede deel van het op de deze blog onvermijdelijke overzichtsartikel over Julius Caesar. Het eerste deel was hier.]

Het Driemanschap

Gewoonlijk wees de Senaat (d.w.z. de optimates) aan elke consul een provincia toe, dat wil zeggen een mandaat om een bepaalde taak te verrichten. Het hoefde niet per se een militair commando te zijn, al is ons woord “provincie” afgeleid van provincia in de zin van krijgstheater, maar dat was wel wat een consul het liefst had. Omdat Caesars tegenstanders bang voor hem waren, zorgden de senatoren ervoor dat hij de zorg voor de Italische bossen en wouden kreeg toegewezen. De senatoren konden het risico niet nemen dat Caesar aan het hoofd van een leger zou komen staan.

Lees verder “Gaius Julius Caesar (2): Gallië” →

Caesar in Noord-Gallië (4)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Republiek3 reacties
Caesar (Museum van Korinthe)

[Dit is het vierde uit een korte reeks stukjes waarin de Vlaamse archeoloog Guido Cuyt en ik de recente identificatie van Caesars slagveld bij Kessel proberen te plaatsen in de wijdere context van het onderzoek. In het eerste deel behandelden we dat de archeologische vondsten het verslag in Caesars Gallische Oorlog niet bevestigden, in het tweede zochten we naar het slagveld aan de Sabis en naar het heuvelfort van de Aduatuci., terwijl we in het derde bekeken of Atuatuca kon worden gezocht bij Kanne-Caestert.]

De kampen van Labienus en Cicero (54-53 v.Chr.)

In dit vierde stukje nog even wat losse eindjes voor we later vandaag kunnen ingaan op de betekenis van de identificaties voor de ontwikkeling van de oudheidkundige vaktheorie. Eerst het kamp van Labienus, die de winter van 54/53 doorbracht in het grensgebied van de Remers en de Treveren. Het is denkbaar dat ze verbleven in Cugnon, waar een heuvelfort uit de Late IJzertijd is gevonden. Een voorde in de rivier de Semois past bij Caesars beschrijving van de plek waar de Treverische vorst Indutionarus sneuvelde. Op dit punt is meer onderzoek noodzakelijk.

Lees verder “Caesar in Noord-Gallië (4)” →

Caesar in Noord-Gallië (1)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Kelten (La Tène), Klassieken, Lage Landen4 reacties
Caesar (Altes Museum, Berlijn)

Ineens was daar, afgelopen woensdagavond, het nieuws dat Julius Caesar in 55 v.Chr. slag had geleverd met de Usipetes en Tencteri in de omgeving van Kessel in het Nederlandse rivierengebied. Archeoloog Nico Roymans kondigde het aan bij “De wereld draait door”. Helemaal onverwacht was het niet: archeologen vinden in Noordwest-Europa het ene Caesar-slagveld na het andere. In het onderstaande proberen de Vlaamse archeoloog Guido Cuyt en ikzelf een overzicht te geven van een leuk oudheidkundig deelgebied.

Een interessant deelgebied ook. Alles draait hier om een probleem dat deftig wordt aangeduid als “de asymmetrie van het archeologische en tekstuele bewijs”. In gewone mensentaal betekent dit dat archeologisch bewijs niet altijd duidt op hetzelfde als de antieke teksten. Een voorbeeld: de beschrijving die de Griekse onderzoeker Herodotos in zijn Historiën biedt van de Medische hoofdstad Ekbatana en de gebouwen die in de Bijbel worden toegeschreven aan koning Salomo, zijn door archeologen niet gevonden. Zoiets speelt ook bij Caesars verblijf in Noordwest-Europa: archeologen in België, Duitsland en Engeland hadden moeite aanwijzingen te vinden voor wat Caesar beweert in zijn Gallische Oorlog.

Lees verder “Caesar in Noord-Gallië (1)” →

Caesar in Kessel

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Methodologie en theorie, Romeinse Republiek24 reacties
Torques uit Rossum: halssieraden van krijgers. Ze dateren uit de Late Oudheid en zijn, al heel lang geleden, niet ver van het nu geïdentificeerde slagveld gevonden. Tegenwoordig zijn ze in het deze week heropende Rijksmuseum van Oudheden.
Krijgerssieraden uit Rossum uit de Late IJzertijd. Ze zijn iets ten westen van het nu geïdentificeerde slagveld gevonden en – als ik het wel heb – in 2006 verworven door het Rijksmuseum van Oudheden.

Ik vertelde in mijn vorige stukje dat het zo’n verademing was dat ik ook eens onverkort positief nieuws kon melden over een recente oudheidkundige ontdekking. Geen hype, geen overdrijving, gewoon een interessante en zelfs belangrijke vondst: het slachtveld – ik denk dat dit voor één keer de correcte term is – waar Julius Caesar de Usipetes en Tencteri vernietigde, is gevonden bij Kessel, niet ver van het punt waar de Maas en Waal elkaar naderen.

Bij baggerwerkzaamheden zijn in het laatste kwart van de vorige eeuw allerlei vondsten gedaan, waar VU-archeoloog Nico Roymans al enige tijd met belangstelling naar kijkt. Er waren menselijke botten, wapens, mantelspelden en vooral: er was veel. Woensdag heeft hij in De Wereld Draait Door bekendgemaakt dat dit de plek moest zijn waar de twee stammen uit het Overrijnse hun nederlaag leden.

Lees verder “Caesar in Kessel” →

Caesar, de Tencteri en Usipetes

On door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Lage Landen, Romeinse Republiek4 reacties
Caesar (Archeologisch Museum, Palermo)

Het zal de trouwe lezers van deze kleine blog en de Livius Nieuwsbrief inmiddels bekend zijn: oudheidkundig nieuws is doorgaans problematisch. Het Evangelie van de Vrouw van Jezus? Toen bleek dat het een vervalsing was, dienden de persberichten niet om te informeren maar om het straatje schoon te vegen. Dat verhaal over de medische conditie van Julius Caesar? Onzin. De Sapfo-fragmenten? We vernamen daarna de ene ongeloofwaardige provenance na de andere. Dat congres over de Ster van Betlehem? Lees maar wat Govert Schilling ervan zegt. De limes? U hoort nooit waarom ons traditionele geschiedbeeld zo nodig op de schop moest. Dat oeroude Marcusfragment? Niets meer van gehoord. Amfipolis? Openlijk betiteld als fiasco. De Green Collection? Inmiddels onderzocht door de FBI. Het nieuwe boek van Fik Meijer? Veel geschreeuw en weinig wol. Dat graf in Pylos? Onzinnige hype. De verborgen kamers van het graf van Toetanchamon? Die wekken vooral de indruk dat het gaat om geld voor toerisme, al is er inderdaad iets aan de hand waarvan we allemaal het mooiste hopen.

Ik noem maar wat recente dingen. De archeologie van Israël heb ik maar buiten beschouwing gelaten nu zelfs de EO in de smiezen heeft dat men daar zó vaak overdrijft dat het maar beter is er geen aandacht aan te besteden. Dat onderzoekers willens en wetens hun inzichten ondergeschikt maken aan de politieke correctheid, laat ik ook maar buiten beschouwing. Nieuws over de Oudheid is vrijwel altijd onzin. Niet omdat journalisten schrijven voor het grote publiek en niet voor mensen die er al wat van weten: in alle genoemde voorbeelden is het de wetenschap zélf die misleidende persberichten de wereld in stuurde.

Daarom is het zo fijn dat ik nu eens kan schrijven over een onderwerp waar gewoon wél alles aan klopt.

Lees verder “Caesar, de Tencteri en Usipetes” →