Roofkunst

Ruurd Halbertsma is conservator in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden. Ik vermoed – en hieruit mag u afleiden dat ik hem ken – dat zijn hart ligt bij de Griekse collectie, maar ook over Nederland in de Romeinse tijd weet hij van de hoed en de rand. Bij de expositie over Karthago in 2014 vertelde hij enthousiast over de ontdekking van de aloude stad door Jean-Emile Humbert (1771-1839), een Nederlandse ingenieur die voor de bey van Tunis de stadsmuur verbeterde, enkele forten bouwde, de zoetwatervoorziening regelde en de haven bij Karthago aanlegde. Hoewel Tunis in de negentiende eeuw vooral een Franse stad werd, bevolkt door Italiaanse migranten, is de blauwdruk getekend door een Nederlander.

Jean-Emile Humbert

Of beter: een Hollander. Humbert is geboren in Den Haag, voelde zich na de val van de Oranjes niet thuis in de Bataafse Republiek, trad in dienst van de bey en keerde pas na de Restauratie terug naar het nieuwe koninkrijk Nederland. Daar deed hij zijn vondsten over aan Caspar Reuvens, zodat ze nog altijd in het Rijksmuseum van Oudheden zijn. Hier vindt u een wel heel summiere pagina over museumstuk H1; de H staat voor de naam van de ontdekker. Het was een van de eerste Punische voorwerpen in een West-Europees museum. Humbert identificeerde ook de voornaamste plaatsen in Karthago, zoals de havens, het waterreservoir en de Byrsa. Fascinerend figuur dus, die vroege archeoloog, en daarom een van de personages in Halbertsma’s debuutroman Roofkunst.

[Hierna komen enkele spoilers]

Lees verder “Roofkunst”

MoM | Pratende mummie

De mummie van Nesyamun voor de CT-scan (© Leeds Teaching Hospitals/Leeds Museums and Galleries)

Zo klinkt de stem van een 3000 jaar oude mummie”: Britse onderzoekers hebben een CT-scan gemaakt van het strottenhoofd en de mond van de Egyptische priester Nesyamun, wiens mummie in Leeds ligt, en hebben een 3D-printer aan het werk gezet om het spraakorgaan te reproduceren. Ze kunnen er lucht doorheen blazen en zo zouden we kunnen weten hoe een antieke stem klonk. Althans, dat beweren ze. En ze voegen toe dat het aardig is om in musea te laten horen hoe oud-Egyptisch heeft geklonken.

Onmogelijke ambitie

Laten we duidelijk zijn: dit is allemaal wat raar. Je kunt wel een eind komen bij de reconstructie van enkele basisklanken, maar de onderzoekers moesten ook nogal wat aannames doen. De tong van Nesyamun was bijvoorbeeld verschrompeld en zijn verhemelte ontbrak. Er is geen mogelijkheid die te reconstrueren.

Lees verder “MoM | Pratende mummie”

Keuzes en beperkingen

Studeren was, althans volgens minister van onderwijs Wim Deetman, “investeren in je toekomst”. Onzin natuurlijk. De samenleving investeert in wetenschap en studenten om een toekomst te hebben. Studeren doe je voor de samenleving.

Je zou verwachten dat de universiteiten, met incompetente ministers van onderwijs, alles op alles zouden zetten om uit te leggen waar wetenschap om draait. Er kwam dus in de jaren tachtig meer ruimte voor wat ik gemakshalve de “meta-disciplinaire vakken” zal noemen: vakken waarin de regels van een vakgebied werden bestudeerd en uitgelegd, die konden dienen als controle op de eigen kwaliteit en als rechtvaardiging naar buiten toe. Scheikundigen kregen al in hun propedeuse te maken met lessen over de maatschappelijke taken van de chemie, in de geneeskundige opleidingen kwam in de jaren tachtig steeds meer aandacht voor ethiek. Heleen Dupuis werd een bekende Nederlander. Medische ethiek biedt intern een garantie dat artsen methodisch te werk gaan en legt naar buiten toe uit waartoe geneeskunde dient.

Lees verder “Keuzes en beperkingen”