En hop, daar gaan we weer. Als het niet Trouw is die nonsens publiceert over Mithras, zijn het de andere media wel die kwakgeschiedenis publiceren over de Oudheid. Zoals een volstrekt stompzinnig verhaal over het gebeente van Nikolaas van Myra: de Standaard, het Algemeen Dagblad, het Reformatorisch Dagblad, Scientias. De simpele samenvatting: het gebeente dat in de elfde eeuw, kort na de Turkse verovering van het gebied dat nu Turkije heet, vanuit Myra naar Bari is overgebracht, is niet het echte gebeente van de vierde-eeuwse bisschop. Dat ligt – op dit punt maken de acht academici die momenteel in Myra onderzoek doen een gratuit voorbehoud – wellicht nog in een graf dat niet eerder is onderzocht en er gaaf uitziet. Dat voorbehoud is echter zó onbelangrijk voor ze dat ze het persbericht de deur al uit hebben gedaan.
Tja. In die basiliek liggen wel meer mensen begraven. Er zal best een graf zijn dat niet eerder is onderzocht. Maar het is extreem onwaarschijnlijk dat dat het graf is van Nikolaas. Hoe zat het ook alweer? Lees even mee bij Orderic Vitalis, die het verhaal van de grafroof heeft verteld. Er waren destijds, in 1087, twee teams actief om het gebeente van Nikolaas in Italië in veiligheid te brengen te roven. Terwijl het team uit Venetië het netjes aan de burgemeester van Myra ging vragen, sloeg het team uit Bari zijn slag en bracht de botten over naar de hak van Italië.
De nieuwe theorie veronderstelt dus dat (a) het team uit Bari niet in staat zou zijn geweest het graf van een van de meest populaire heiligen uit het Byzantijnse Rijk te identificeren, dat (b) het Venetiaanse team het óók niet wist en daarom verzuimde het correcte graf te plunderen en dat (c) de autoriteiten in Myra het al evenmin wisten – want anders hadden ze wel geroepen dat de rovers het verkeerde stel botten had meegenomen. Maar noch de Venetianen noch de mensen in Myra hebben de mensen uit Bari ooit op hun blunder gewezen. Dat er in Demre, zoals Myra nu heet, nog echte relikwieën zouden zijn, is dus extreem onaannemelijk.
Ik kan nu cynisch afronden met “de wetenschappers zijn er eerlijk over dat ze hopen op meer toeristen”. Ik zou een verband kunnen leggen met andere kwakhistorische theorieën die het momenteel goed doen in Turkije. Maar dan gaan we voorbij aan het echte probleem. Hoe wil je wetenschappelijk vaststellen dat het nu gevonden graf dat is van Nikolaas? Wat je nodig hebt is een inscriptie, maar die is niet gevonden. Anders zouden de acht academici die wel hebben geciteerd. Een grafschrift zou immers in één klap alle twijfels wegnemen. Maar het graf is blijkbaar anoniem.
Wat is er nu nog mogelijk? Je kunt met de koolstofmethode vaststellen dat de botten dateren uit de vierde eeuw. Misschien zijn er grafgiften die bewijzen dat het gaat om een hoge geestelijke, maar christenen staan niet bekend om zulke bijgaven. De gewoonte mensen te begraven met loden kruizen met een naam erop, is West-Europees en voor zover ik weet iets jonger. Simpel samengevat: er is geen wetenschappelijke test om de “Nikolaasheid” van iets vast te stellen.
Het erge aan de zaak is niet het toeristisch belang of het Turkse nationalisme, maar de schaamteloze minachting die wetenschappers tonen voor de wetenschap.
PS
Ik begon ermee dat Trouw, dat met het Mithras-artikel onlangs de Week van de Klassieken verpestte, niet over het graf van Nikolaas van Myra had bericht, maar ik had iets over het hoofd gezien. Als het gaat om de Oudheid, heeft Trouw, zo moeten we constateren, echt een probleem: het debacle rond Van der Kaaij, de publieksonderschatting over de zondeval, de berichtgeving over Mithras en de loden fake-codex – de krant mist de expertise om het oudheidkundig nieuws te beoordelen.
Het zou natuurlijk het toerisme naar Demre enorm bevorderen. Ik herinner me nog het polyester beeld van “Father Chirstmas/ Bana Noël, op het plein voor de basiliek. Dat is al een aantal jaren geleden vervangen door , een eveneens uit polyester gemaakt, beeld van Klaas , zoals die is afgebeeld op Russische iconen . Ik vrees dat de recente publiciteit dan ook is ingegeven om
meer Russen te trekken
. Zou het echt kloppen dan is het
natuurlijk een “ gouden greep” 😉
Ik noem het maar kinderlijke verhaaltjes ….
Vriendelijke groet,
Ook hier weer: cui Bono?
Ik geloof sinds mijn 7e al niet meer in Sinterklaas en al dat gesol met die botjes van heiligen of hun pet, pantoffel , stinksokken enz. ook.
Het geloof in de Goedheiligman zal eerder ondergraven worden door diversiteitshetzes over een racistische zwarte piet dan door raadsels over zijn begraven gebeenten.
Ik vraag me af of de bewering dat in 1087 twee teams in Myra actief waren wel klopt. Orderic Vitalis noemt in een niet zo duidelijke passage wel een Venetiaans schip, maar het is aannemelijk dat de Baresi en Venetianen elkaar in Antiochië troffen. Toen de zeelieden uit Bari op de hoogte kwamen van de bedoelingen van de Venetianen, zeilden ze snel naar Myra om hun concurrenten voor te zijn. Orderic noemt geen Venetiaans team in die stad.
De Venetianen arriveerden pas in 1100 in Myra, in de nasleep van de Eerste Kruistocht. Natuurlijk troffen ze het lichaam van de heilige daar niet meer aan. Dat was immers dertien jaar eerder al door de zeelieden uit Bari meegenomen. En dat was ook precies wat de beheerders van de kerk de Venetianen mededeelden. Toen viel echter Enrico, de bisschop van Castello, op zijn knieën en bad, en oh wonder, daar steeg ineens een aparte geur op uit een duister hoekje van de kerk. In het hoekje bleek het nog volledig intacte lichaam van Sint Nicolaas te liggen, compleet met palmtak in de handen geklemd. Die stomme Baresi bleken het verkeerde lichaam meegenomen te hebben!
De Venetianen namen ook nog de relikwieën van de ‘oom van Sint Nicolaas’ en van ‘Sint Theodoor’ mee uit Myra en zeilden tevreden terug naar de Serenissima. ‘Sint Nicolaas’ werd bijgezet in de kerk van San Nicolò – Venetiaans dialect voor Nicolaas – op het Lido, maar buiten Venetië geloofde niemand het verhaal. Al in 1089 was immers een grote basiliek van Sint Nicolaas in Bari gewijd door Paus Urbanus II. John Julius Norwich spreekt van ‘one gigantic exercise in self-deception’. Pas enkele eeuwen later trokken de Venetianen hun claim in.
Mijn zoon van 7 kwam nog vorige week tot de onweerlegbare conclusie dat de Sint bestaat omdat het onwaarschijnlijker is dat mama en papa ’s nachts opstaan om speelgoed en snoep klaar te leggen.
Mijn leerlingen van 10-11 zullen bovenstaand bericht over 2 weken voorgeschoteld krijgen als het in de klas over Allerheiligen gaat. Gelukkig gebeurt het zelden dat er daar nog eentje geschokt reageert op het woord sterfdatum.