Tag: Nikolaas van Myra

Het bekken van Sint-Nikolaas

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Geschiedenis, Middeleeuwen, Oudheid, Religie10 reacties
Reliekhouder uit Worms

Nog even over de resten die Sint-Nikolaas op aarde achterliet toen hij opsteeg naar de hemel – een verhaal waarover we het al eerder hebben gehad en dat we nu kunnen laten rusten, al is het nog zo mooi. We hebben het dus over Nikolaas’ gebeente.

Relikwieën over de hele wereld

Nog even herhalen: de ketterpletter is vermoedelijk in 342 of 343 begraven in een kerk aan de rand van de havenstad Myra. Die kerk is later herbouwd en in 1087 hebben mensen uit Bari daarvandaan de relieken meegenomen. Later gaven ze zo nu en dan botten mee aan bevriende steden. Het is dus mogelijk dat er een rib is terechtgekomen in de Egmondse Abdij, maar daarvoor zie ik, zoals ik gisteren schreef, zo snel geen aanknopingspunt in de bronnen van het latere graafschap Holland. Er zijn ook botfragmenten elders terechtgekomen, zoals in Venetië. De fragmenten in de Duitse keizerstad Worms zijn in de Tweede Wereldoorlog verloren gegaan. En een stukje van het bekken van Sint-Nikolaas zou zijn beland in Lyon.

Lees verder “Het bekken van Sint-Nikolaas” →

Factcheck: de rib van Sint-Nikolaas

On door Jona LenderinginAmsterdam, Christendom, factcheck, Geschiedenis, Middeleeuwen, Religie17 reacties
Ikoon van Nikolaas van Myra (Basiliek, Bari)

Het Sinterklaasjournaal besteedt er geen aandacht aan, maar er is nieuws over Sint-Nikolaas, goedheiligman, ketterpletter, bisschop van Myra alsmede beschermheilige van Amsterdam. Het nieuws: zondag zal een stukje van een van zijn ribben worden overgebracht naar de Amsterdamse Nikolaasbasiliek. Het botfragment is afkomstig uit de Abdij van Egmond.

Is dat botje echt?

Het is verre van mij daar de draak mee te steken. De verering van Sint-Nikolaas staat voor een waarde die minimaal overweging verdient: dat het goed is te geven aan mensen die niets terug kunnen geven. Daarom, zo lezen we in de Nieuwe Catechismus (vraag 25), geeft Sinterklaas aan kleine kinderen en is het een feest voor volwassenen. De vraag of het Egmondse botmateriaal werkelijk afkomstig is van de op 6 december 342 ontslapen bisschop, is niettemin een legitieme.

Lees verder “Factcheck: de rib van Sint-Nikolaas” →

Kort Libanees (4)

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Midden-Oosten, Religie21 reacties
Kerk van Sint-Nikolaas, Sidon

Waar ik ook ga, ik zal nooit een kerk overslaan die is gewijd aan Sint-Nikolaas. Mits die geopend is natuurlijk en helaas heb ik in Sidon al enkele keren gestaan voor de gesloten deur van de kerk van bovengenoemde heilige. Vandaag was de kerk echter toegankelijk.

Als ik het goed begrijp, is het gebouw eigendom van een groep gelovigen die vroeger “melkitisch” werd genoemd, een naam die zoiets wil zeggen als “keizerschristenen”. Het gaat om christenen uit Syrië die de besluiten onderschreven van het door keizer Marcianus belegde Concilie van Chalkedon (451) en die later de Arabische taal accepteerden. Je kunt ze ook omschrijven, denk ik, als Grieks-orthodoxen die toevallig geen Grieks gebruikten. Hun leider is de Grieks-orthodoxe patriarch van Antiochië.

Lees verder “Kort Libanees (4)” →

Sinterklaas, de ketterpletter

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Oudheid, Religie53 reacties

Sommige dingen veranderen nooit. Wie ervaring heeft met de opdringerige “runners” die in Istanbul toeristen aanspreken om ze naar een hotel of restaurant te loodsen, zal iets herkennen in de volgende beschrijving van Constantinopel.

Overal – op de openbare pleinen, op de kruispunten, in de straten en in de lanen – houden mensen je aan voor een volstrekt willekeurig gesprek over de Drie-eenheid. Je loopt binnen bij het wisselkantoor en de bankier begint over het veroorzaakte en het niet-veroorzaakte. Vraag de bakker wat het brood moet kosten, hij antwoordt dat de Vader groter is en dat de Zoon aan hem ondergeschikt is. Je wil een bad nemen, de badmeester heeft het oordeel klaar dat de Zoon is geschapen uit het niets.

Dit fraais komt uit de Preek over de goddelijkheid van de Zoon en de Heilige Geest van Gregorios van Nyssa, die hekelt dat in de hoofdstad van het Byzantijnse Rijk iedereen je een oordeel opdrong over zaken die Gregorius beschouwde als zijn eigen specialisme. Hoewel dit ongetwijfeld overdreven is, konden de gemoederen inderdaad hoog oplopen.

Lees verder “Sinterklaas, de ketterpletter” →

Sinterklaas op school

On door Jona LenderinginChristendom, Religie, Toerisme9 reacties
De H. Nikolaas op school. Muurschildering in het Kykkos-klooster, Cyprus.

Het is vandaag een van de feestdagen van de heilige Nikolaas: op 9 mei (Juliaanse kalender) herdenken de orthodoxe kerken hoe het gebeente van de bisschop van Myra werd overgebracht naar Bari. Daar valt weinig over te vertellen – ik heb het althans al eens gedaan – dus ik behandel liever een gebeurtenis uit het begin van het aardse bestaan van de heilige: zijn bezoek aan de school in zijn geboortestad Patara.

De bovenstaande muurschildering fotografeerde ik vorig jaar in het Kykkos-klooster in Cyprus. Links Nikolaas met op zijn schrijfplankje de letters alfa tot en met nu. Dit in tegenstelling tot de kinderen rechts, die pas tot en met de iota en de mu zijn gekomen. Ik vind de afbeelding even charmant als ’ie lelijk is, maar ondertussen plaatst deze fresco ons voor een dijk van een theologisch probleem. Lees even mee in de catechismus.

Lees verder “Sinterklaas op school” →

Liegen over Nikolaas van Myra

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Geschiedenis, Middeleeuwen, Oudheid, Religie, Romeinse Rijk, Wetenschap7 reacties
Het graf in de basiliek in Myra dat meestal wordt aangewezen als dat van bisschop Nikolaas

En hop, daar gaan we weer. Als het niet Trouw is die nonsens publiceert over Mithras, zijn het de andere media wel die kwakgeschiedenis publiceren over de Oudheid. Zoals een volstrekt stompzinnig verhaal over het gebeente van Nikolaas van Myra: de Standaard, het Algemeen Dagblad, het Reformatorisch Dagblad, Scientias. De simpele samenvatting: het gebeente dat in de elfde eeuw, kort na de Turkse verovering van het gebied dat nu Turkije heet, vanuit Myra naar Bari is overgebracht, is niet het echte gebeente van de vierde-eeuwse bisschop. Dat ligt – op dit punt maken de acht academici die momenteel in Myra onderzoek doen een gratuit voorbehoud – wellicht nog in een graf dat niet eerder is onderzocht en er gaaf uitziet. Dat voorbehoud is echter zó onbelangrijk voor ze dat ze het persbericht de deur al uit hebben gedaan.

Tja. In die basiliek liggen wel meer mensen begraven. Er zal best een graf zijn dat niet eerder is onderzocht. Maar het is extreem onwaarschijnlijk dat dat het graf is van Nikolaas. Hoe zat het ook alweer? Lees even mee bij Orderic Vitalis, die het verhaal van de grafroof heeft verteld. Er waren destijds, in 1087, twee teams actief om het gebeente van Nikolaas in Italië in veiligheid te brengen te roven. Terwijl het team uit Venetië het netjes aan de burgemeester van Myra ging vragen, sloeg het team uit Bari zijn slag en bracht de botten over naar de hak van Italië.

Lees verder “Liegen over Nikolaas van Myra” →

Sinterklaas is jarig

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Midden-Oosten, Oudheid, Religie9 reacties
Baptisterium van de kerk in Patara

Er is een mooie legende over het overlijden van bisschop Nikolaas van Myra. Terwijl hij opsteeg ten hemel, kreeg hij gezelschap van iemand anders, ook heel erg heilig, die eveneens op die zesde december was gestorven. Ze waren al een eind op weg naar de hemelse glorie toen Nikolaas ergens beneden op aarde enkele drenkelingen hoorde. Hij bedacht zich geen moment, dook terug naar de aarde en redde de zeelieden. In een drijfnatte tabberd kwam hij uiteindelijk aan bij de Hemelpoort.

“Hoe is dat zo gekomen?” zal Petrus hebben gevraagd.

“Sorry,” antwoordde Nikolaas, “Drenkelingen.” Hij aarzelde even, maar toen Petrus hem niet-begrijpend aankeek, lichtte hij het toe. “Als patroon van de zeevaart heb ik soms dringender zaken aan mijn hoofd.”

Petrus knikte. “En jij?” vroeg hij aan de andere heilige in spe, “Hoorde jij die drenkelingen niet?”

“Jazeker, maar zoals een hert verlangt naar water, zo verlangt mijn ziel naar God.”

Lees verder “Sinterklaas is jarig” →

Waarom dat wonderlijke middeleeuwse Sinterklaasfeest dus gewoon nog altijd actualiteit bezit

On door Jona LenderinginAmsterdam, Christendom, Cultuur, Geschiedenis, Middeleeuwen, Oudheid, Religie14 reacties
Verpletter de ketter: Nikolaas slaat een andersdenkende tegen de vlakte (Soumela-klooster, Turkije)

In weerwil van het liedje dat behelst dat Sinterklaas jarig is en dat we om die reden onze schoen vast klaar moeten zetten, wordt op 6 december (aanstaande zondag dus) het overlijden herdacht van de bisschop van Myra. Zijn sterfjaar is niet bekend, maar 343 is een mogelijkheid.

Nikolaas’ biografie bestaat grotendeels uit legendarische anekdotes, die suggereren dat hij al tijdens zijn leven zou hebben beschikt over de gave der bilocatie. Vrijwel al deze legenden zijn terug te leiden tot de volkstradities van het Turkije van de Romeinse tijd, en hebben geen historische waarde.

Lees verder “Waarom dat wonderlijke middeleeuwse Sinterklaasfeest dus gewoon nog altijd actualiteit bezit” →

Sint-Nikolaas

On door Jona LenderinginArcheologie, Christendom, Cultuur, Geschiedenis, Middeleeuwen, Museumstuk2 reacties
Gebeente van Nikolaas van Myra (Archeologisch Museum, Antalya)

Op 6 december van een onbekend jaar in de vierde eeuw overleed in Myra de leider van de plaatselijke christelijke gemeenschap: bisschop Nikolaas. Nu er een einde was gekomen aan het aardse bestaan van de heilige, werd het lichaam dat hij had achtergelaten buiten het stadje bijgezet, langs de grote weg naar de haven waar hij zijn kerk had gebouwd.

De tijd verstreek maar de mensen vergaten de overledene niet. Ze vertelden verhalen die steeds wonderbaarlijker werden en geloofden berichten dat de overleden bisschop zeelieden in nood had bijgestaan. Hij werd erkend als beschermer van de zeevarenden en kreeg een kerk in Constantinopel.

Lees verder “Sint-Nikolaas” →