Ik probeer me voor te stellen wat er zou gebeuren als de NASA zou melden dat er methaan was aangetroffen in de atmosfeer van Mars. Of hoe uw reactie zou zijn als scheikundigen aankondigen dat ze element 112 hebben ontdekt. Of wat de media zouden berichten als biologen opperen dat ijsberen kleiner worden. Of wat u zou denken als u las dat je voortaan je persoonlijke DNA-profiel kunt laten maken.

Inderdaad, u zou het gevoel hebben dat u in het ootje wordt genomen, want dit zijn berichten van tien jaar geleden. Maar oudheidkundigen doen niet anders. Neem “Precise timing of abrupt increase in dust activity in the Middle East coincident with 4.2 ka social change”. Door onderzoek naar stalactieten in een grot in Iran kunnen onderzoekers nu met iets meer precisie dan voorheen vaststellen dat er tegen het einde van het derde millennium v.Chr. een klimaatcrisis was waarbij opvallend veel stof in de lucht hing.

Ja. Oele.

Dat weten we dus al zeker dertig, veertig jaar. Crisis in Egypte: begin van de Eerste Tussenperiode. Crisis in Mesopotamië: einde van het Rijk van Akkad. Droogte, stof. Allemaal allang bekend, zowel uit geschreven bronnen als uit archeologische vondsten. En ook dankzij onderzoek naar ijslaagjes en andere vormen van high tech laboratorium-onderzoek. Ook stalactieten. Sinds kort noemen we het tijdvak dat eind derde millennium aanbrak, het Meghalayaan. Ik herinner me dat een mogelijke verklaring, zeker tien jaar geleden geopperd, erop neerkomt dat er in Koeweit of daaromtrent een enorme meteoor is ingeslagen. Wie zal het zeggen?

Ik kan de verleiding niet weerstaan u even mee te laten lezen in de huiveringwekkende tekst die bekendstaat als de Vloek van Akkad. Hier is een fragment.

Voor het eerst sinds de steden werden gebouwd
produceerden de akkers geen graan,
was er geen vis in vijvers,
leverden de boomgaarden geen vruchtensap of wijn.
De wolken verzamelden maar het regende niet,
de masgurum groeide niet.
Van wat je normaal voor een shekel kocht, kreeg je maar een achtste.
Tegen zulke prijzen werd het voedsel aangeboden op de markten in de steden.
Wie op het dak lag te slapen, stierf op het dak.
Wie in zijn huis lag te slapen, had geen begrafenis.
Door de honger liepen de mensen zwalkend over straat.

Eigenlijk had ik me voorgenomen me deze december NIET kwaad te maken als de dames en heren wetenschappers de wetenschap weer eens belachelijk zouden maken. Ik heb dus geen stukje geschreven over die rare Pilatus-ring. Ik was zelfs even blij toen chanoeka dit jaar niet werd ontsierd met de traditionele vondst van een munt uit de Hasmonese tijd. Gedoe over het kerstkind als vluchtelingenkind, ik heb me er buiten gehouden.

Maar toch. Dit soort berichten zijn problematisch. Het is junk news: trivialiteiten die de wereld zó massaal in worden gesmeten dat eventuele goede informatie onvindbaar wordt. Denk niet dat dit iets is uit rare buitenlanden. Het is hoe bij ons in Nederland de voorlichting rond de limes functioneert: steeds dezelfde platte boodschap, waardoor geïnteresseerden niet meer kunnen komen bij de informatie die hun ervan zou kunnen overtuigen dat het project wél intellectueel de moeite waard is.

Ik begon dit stukje met hypothetische voorbeelden. Planeetonderzoek, scheikunde, biologie en DNA-onderzoek zijn heus niet zonder fouten. Ook de NASA hypet weleens een ontdekking. Maar systematisch mensen wegjagen die geïnteresseerd zouden raken – dat doen we alleen als het gaat om de Oudheid.

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.