Laten we er kort en duidelijk over zijn: de Avaren zijn een van de allerbelangrijkste spelers geweest in de geschiedenis van Europa. Ruim een kwart millennium, laten we zeggen van 550 tot 800 ofwel van Justinianus tot Karel de Grote, beheersten ze het centrum van het werelddeel, ruwweg van wat nu Oostenrijk heet tot halverwege Bulgarije. Een supermacht. We kunnen er echter even kort en duidelijk over zijn dat wat we over hen weten, omgekeerd evenredig is aan hun belang. Kortom, een vrijwel vergeten koninkrijk of (zoals ze het zelf noemden) khaganaat.
Het standaardwerk over de Avaren is al sinds jaar en dag – nou ja, eigenlijk bedoel ik sinds 1988 – Die Awaren. Ein Steppenvolk im Mitteleuropa, 567-822 n.Chr. van de Weense historicus Walter Pohl. Ik heb het boek jaren bezeten, las het ooit voor een kwart, verloor de draad, hernam de lectuur, heb het in Boedapest in een hotel laten liggen en vergat het daarna. Ik heb die omissie goed kunnen maken nu enkele maanden geleden een verbeterde, Engelse versie is verschenen: The Avars. A Steppe Empire in Central Europe, 567-822.
Boeken als dit geven de burger weer moed en houden een oudheidkundige op de been. Pohl pakt een fijn groot onderwerp aan, biedt een synthese van een enorme hoeveelheid specialistische deelstudies, heeft geen boodschap aan de onwetenschappelijke beperking tot hetzij teksten hetzij archeologische vondsten, kent zijn sociaalwetenschappelijke pappenheimers, schrikt niet terug voor een etnografische vergelijking meer of minder – vooral de Turkse volken komen vaak aan bod – en is niet te beroerd het misbruik van het verleden door de Hongaren, Grieken en Bulgaren te hekelen. Dat wil niet zeggen dat The Avars een volmaakt boek is, want illustraties zijn afwezig en het kaartmateriaal is veel te summier, zeker omdat het gaat om plaatsnamen met een voor ons vreemd woordbeeld.
Het opmerkelijke van de Avaren is dat ze niet lijken op de gangbare politieke eenheden uit de Late Oudheid. Er waren samenlevingen die we zouden kunnen typeren als echte staten met rationeel en legaal gezag, zoals het Byzantijnse en het Sassanidische Rijk. Daarnaast waren er groepen die zich onder sterk, traditioneel leiderschap goed hadden weten te organiseren en die werden geassimileerd in de laatantieke cultuur, zoals de Franken, de Visigoten en de Arabieren. En er waren groepen die juist heel losjes waren georganiseerd en even kortstondig bestonden als hun charismatische leider, zoals de Hunnen van Attila. (Als u Max Weber hoort grinniken om deze driedeling, dan heeft u vermoedelijk gelijk, maar Pohl noemt hem niet.) De Avaren waren zeer los georganiseerd maar overleefden juist lange tijd, al veranderde hun samenleving in dat kwart millennium wel grondig: wat begon als een groep nomadische krijgers veranderde na de mislukte belegering van Constantinopel steeds meer in een boerensamenleving.
Los daarvan: wie waren die Avaren? Het is duidelijk dat in de zesde eeuw een groep mensen uit het Verre Oosten migreerde naar Centraal-Europa; ook is duidelijk dat de khagan de leider was van die mensen en dat een goede khagan goud diende te verkrijgen om uit te delen aan zijn volgelingen; verder is duidelijk dat die volgelingen Avaren konden worden genoemd als ze een bepaalde levenswijze hadden en door anderen als Avaren werden erkend.
Het is echter óók duidelijk dat niet alle als Avaar aangeduide mensen afstamden van de migranten. Archeologisch is er lange tijd nauwelijks sprake van een herkenbare Avaarse cultuur. Dat geldt om te beginnen voor de elite. De vorstengraven die in bijvoorbeeld het Kunsthistorisches Museum in Wenen en het Nationaal Museum in Boedapest zijn te zien, lagen bomvol goud, maar dat lijkt doorgaans niet op het goud van de volken van Centraal Eurazië of van het laatantieke Midden-Donaugebied: het is vooral Byzantijns.
Dat niet elk Avaars genoemd leger even Avaars was, blijkt ook uit de expansie van de Slaven, die nu eens dienden in de legers van de khagan en dan weer zelfstandig een plundercampagne deden of zochten naar landbouwgronden. Anders dan bijvoorbeeld de Germaanse stammen in de Late Oudheid hadden de Slaven geen grote leiders. Ze opereerden heel kleinschalig. Onder Avaarse auspiciën liepen ze echter wel het huidige Bulgarije en Griekenland onder de voet, en in die zin is de aanwezigheid van Slaven op het zuidelijke Balkanschiereiland een direct gevolg van het Avaarse beleid, maar echt Avaars kun je ze toch niet noemen. (Overigens jeremieert de auteur van de Kroniek van Monemvasia dat heel Griekenland door toedoen van de Avaren Slavisch was geworden, maar het recente DNA-onderzoek duidt op een zekere mate van continuïteit met de eerdere bevolking, hoewel die op het Griekse vasteland minder lijkt te zijn dan op bijvoorbeeld Kreta.)
Ik heb in Pohls boek ontzettend veel passages aangestreept om nog eens over na te denken en ik vermoed dat ik er nog weleens over zal bloggen. Voor het moment kan ik The Avars echter van harte bij u aanbevelen. Makkelijk is het misschien niet, en je hebt een mobiele telefoon erbij nodig om het ontbrekende beeldmateriaal te bekijken, maar dit is het soort boeken waar in elk geval ik erg blij van word.
Jona, ik ga het boek niet lezen, want jij hebt me al genoeg verteld. Mijn interesse voor de oudheid gaat, en ik denk dat ik daarin niet de enige ben, zelfs iets minder diep dan wat jij me dagelijks voorschotelt. Voor ik je blog ontdekte was de oudheid iets waarover ik op school iets had gehoord en wat ik een klein beetje had uitgebreid, kennisomnivoor die ik ben. Door jou word ik dagelijks van nieuwe, interessante, boeiende kennis voorzien, waarvoor mijn oneindige dank. Je blog is een grote bron vsn vreugde. Je mag me citeren. Zijn er prijzen waar ik je voor kan nomineren.?
Daar kan ik me wel bij aansluiten. En nu ik de prijs gezien heb, ga ik ‘m ook niet lezen. Ik wacht de blogstukjes wel af, want het blijft interessant, die nomadenvolken.
De prijs is voor de hard cover, er zal ook wel een goedkopere paperback verschijnen. Ik zou dat boek wel willen lezen, maar waarom in het Engels? er zijn ook mensen die Duits kunnen lezen.
Over beeldmateriaal gesproken: wat vreselijk jammer dat in de vertaling van ”Brutus” geen afbeeldingen staan van de munten waar Kathryn Tempest uitvoerig over schrijft. In de Engelse editie staan ze wel.
Beeldmateriaal wordt door uitgevers systematisch verkeerd gebruikt. De leuze lijkt te zijn dat als het maar rechtenvrij is, het wel in orde is. Dus dan krijg je bij een boek over pakweg Jezus weer wat overbodige renaissance-schilderijen, die een verkeerd beeld geven van het verleden en dus misleidend zijn.
Het is boek is nogal prijzig, maar ik houd het zeker in mijn achterhoofd. Want Wikipedia biedt ook wel eens iets nuttigs en het was me al een tijd geleden opgevallen dat de Avaren aandacht verdienen.
Als eBook kost ie de helft en van daaruit zijn termen en plaatsnamen makkelijker te copypasten naar Google (Maps).
Hij schijnt ergens in een hotel in Boedapest gratis op te halen te zijn.. 😊
Voor de liefhebbers: ook de 3e druk van het Duitse origineel ligt bij de erkende boekhandel. 😉
Ik heb het voor mijn werk (de geschiedenis van het Proto-Slavisch) zo vaak gelezen en geraadpleegd dat ik de tel al lang kwijt ben. Ik ben het eens met Jona’s enthousiasme: het is verreweg het beste wat er is. Het heeft nauwelijks zin om in te gaan op de (gedeeltelijk oppervlakkige) onvolkomenheden die het ook heeft. Maar er is de afgelopen eeuw zo veel nieuws ontdekt, vooral archeologisch, dat een nieuwe Pohl die dat meeneemt erg welkom zou zijn.
JL zegt dat de Engelse versie verbeterd is…misschien is daar nieuw materiaal in verwerkt?
Voor zover ik kan overzien zijn de derde Duitse versie en de Engelse editie vergelijkbaar, al vermeldt Pohl in de Engelse versie op sommige punten wel wat recent DNA-onderzoek, zonder dat dit leidt tot werkelijk nieuwe inzichten.
Hartelijk dank! ik ga de Duitse versie aanschaffen, een redelijk geprijsde paperback. Ook bedankt dat u dit belangrijke boek onder de aandacht bracht.
Ik heb op amazon.de inhoud vergeleken van de Engelse en Duitse versie. Hoofdstukken 3.5 en 3.6 zijn anders. En 3.9 bestaat niet in de Duitse editie. Daarnaast zijn hoofdstukken soms verplaatst in de Engelse editie.
Ik zat nog wel even met het grote verschil mbt aantal pagina’s. De Engelse kent 666 pagina’s, de Duitse 540 (Taschenbuch) en 533( gebonden). Verschil zit hem waarschijnlijk in formaat (ik heb deze vraag nog uitstaan bij een uitgver die het kan weten). De Engelse gebonden uitgave is kleiner dan de twee Duitse uitgaven, dus veel dikker. Daarnaast is de Duitse taal wellicht compacter.
Fijn, u weet hoe je zoiets moet aanpakken! Dus misschien toch maar de Engelse versie.
Houdt u ons op de hoogte? Alvast bedankt!
Voor het vertalen uit het Duits naar Engels zou je theoretisch minder woorden nodig hebben. Het zou dus logischer zijn geweest als de Duitse uitgave dikker zou zijn. Met de bladspiegel kun je nog wel iets, maar dat zijn geen 100 pagina’s, zo liet mij uitgever weten. In Google books zie je dat de bladspiegel van de Duitse uitgave een centimeter langer is, te weinig voor 133 pagina’s ( het verschil tussen de Duitse en Engelse uitgave). Daarnaast zag ik in Google Books dat soms, bijvb hoodstuk 3.1 regels zijn toegevoegd in het Engels en kaarten. Daarnaast zijn de hoofdstukken in de Engelse versie langer. Tel daarbij op eerder genoemd hoofdstuk 3.9 en je hebt al met al minimaal 39 pagina’s meer ( nauwkeuriger kan ik het niet maken). Er staat dus zeker veel nieuw in de Engelse uitgave.
Bij de Duitse uitgever C.H. Beck zie ik geen aankondiging van een nieuwe editie.
Ondanks het grote prijsverschil ga ik voor de aanschaf van Engelse versie.
Zowel de Duitse editie (van 1988) als de Engelse vertaling (2018) staan in hun geheel ook op Library Genesis. Ik noem deze website met enige aarzeling want wellicht is het “not done” om deze website hier te noemen. Ik maak er echter regelmatig gebruik van en als het boek mij erg bevalt dan koop ik alsnog een papieren versie ervan.
“Overigens jeremieert de auteur van de Kroniek van Monemvasia dat heel Griekenland door toedoen van de Avaren Slavisch was geworden, maar het recente DNA-onderzoek duidt op een zekere mate van continuïteit met de eerdere bevolking.” Zo zie je dat de taal (Slavisch), de elite die een volk een naam geeft (Avaars), en de genetische samenstelling in een populatie (Grieks) drie heel verschillende zaken zijn. De Kroniek heeft het natuurlijk over taal en cultuur, en er schijnen ook wel enige taalkundige aanwijzingen te zijn dat de her”Hellenisering” van het Griekse vasteland door migratie vanuit de eilanden en West Anatolië plaats vond.
Als taalkundige hoor ik mijn grote mond te houden, maar die Kroniek van Monemvasia is aan de late kant en niet makkelijk te interpreteren. Het is mij nooit goed duidelijk geworden op basis waarvan er zo veel waarde aan wordt toegekend.
Misschien is er gewoon niks beters?
Nee, het zit anders. De kroniek in kwestie is in de negentiende eeuw gebruikt als argument om te bewijzen dat de huidige Grieken geen afstammelingen konden zijn van de antieke Grieken. Dat heeft nogal de aandacht getrokken, om het eufemistisch uit te drukken.
Inderdaad, het is een politiek wespennest.
Ik herinner me dat je daar op de cursus in Zoetermeer iets over zei. Dat Griekenland werd binnengevallen door de Slaven, maar toch niet zo Slavisch is als de rest van de Balkan. Als ik dan denk aan de onafhankelijkheidsstrijd van de Grieken in de 19e eeuw, dan begin ik te begrijpen dat de Grieken juist wel echt “Grieks” willen zijn en dat dat inderdaad, zoals Willem zegt, politiek buskruit kan zijn.
Dat wist Byron al, die zijn Grieken als hoplieten tegen de Turken wilde laten vechten, maar die vrijheidsstrijders verdomden het, ze schoten liever vanuit een hinderlaag op de Turken en namen dan de benen. De verbitterde Byron kwam toen tot de conclusie dat dit geen echte Grieken konden zijn.
,,de Avaren zijn een van de allerbelangrijkste spelers geweest in de geschiedenis van Europa”: de groep mensen die zich Avaren noemde, is een van de / de Avaren hebben behoord tot de
Voor mensen die niet begrijpen dat met “Avaren” een groep wordt bedoeld is deze informatie inderdaad essentieel.