De Tempevallei is de diepe kloof tussen de bergen Olympos en Ossa, waar de snelle rivier Peneios zich een weg van Thessalië naar de Egeïsche Zee baant. Wat zo vaak een vallei wordt genoemd, is in feite maar 25 tot 50 meter breed, bijna 500 meter diep en tien kilometer lang. Het is een ravijn.

Er zijn prachtige kliffen en de vegetatie is lieflijk, zodat het niet verwonderlijk is dat het landschap altijd door dichters is geprezen: zo was er van Dion Chrysostomos een Ekfrasis (beschrijving). De tekst is helaas verloren gegaan.

De Grieken vertelden dat de god Apollo hier eens had geprobeerd de nimf Dafne aan te randen, maar dat ze was veranderd in een laurierboom. Apollo zou een loot vanuit de canyon hebben overgeplant naar de Kastalische Bron bij Delfi.

Tempe was en is de hoofdweg van Macedonië naar Griekenland en was daarom van enig strategisch belang. In 480 v.Chr. probeerden de Grieken (onder leiding van o.a. Themistokles) het leger van de Perzische koning Xerxes tegen te houden. Ze ontdekten echter dat hun vijand een omweg kon maken via de passen in het Olymposgebergte. Volgens de Grieks-Romeinse schrijver Polyainos probeerden de Grieken de pas aangetreden Macedonische koning Alexander de Grote hier uit Griekenland te weren maar liet deze een pad aanleggen door het Ossa-gebergte (herfst 336 v.Chr.). In 171 v.Chr. probeerde de laatste koning van Macedonië, Perseus, hier de Romeinen tegen te houden. De moderne weg gaat terug op weg die is aangelegd door een kolonel van Julius Caesar, Gaius Cassius Longinus, zijn latere moordenaar.

In een interessante terzijde vertelt de Griekse onderzoeker Herodotos van Halikarnassos dat

in de Thessalische overlevering wordt verteld dat Poseidon deze kloof, waardoor de Peneios stroomt, heeft gemaakt om aan de watermassa [die ooit in Thessalië zouden hebben gelegen] een uitweg te bieden. Dat is niet zo onwaarschijnlijk. Want als je aanneemt dat Poseidon de aarde schokt en dat de scheuren in de aardkorst als gevolg van de beving door deze god worden veroorzaakt, kun je bij eerste oogopslag zeggen dat dit het werk van Poseidon is geweest. Het staat immers buiten kijf dat de bergen door toedoen van een aardbeving van elkaar zijn gescheiden.

Dat klinkt als een leuke manier om de homerische titel van Poseidon, “aardschokker” te duiden. Helaas is het onzin. In feite is de kloof ontstaan door erosie, maar de woorden van Herodotos bewijzen dat hij zich bewust was van het feit dat de oppervlakte van de aarde aan verandering onderhevig was.

Tot slot: waarom noemen we wat evident een ravijn is een vallei? Het is allemaal de schuld van de Romeinse senator Cicero. Die schrijft in een brief dat de inwoners van het Rieti het dal van de rivier Velinus vergeleken met Tempe. Hieruit blijkt eigenlijk alleen dat ze de Griekse kloof nooit hebben bezocht, want zo idyllisch als het dal van de Velinus is, zo contrastrijk en grillig is Tempe. De autoriteit van Cicero was echter voldoende om latere geleerden te doen geloven dat Tempe een plaats van schoonheid en harmonie was.