Het op tweeëntwintig na zuidelijkste hunebed in Nederland, hunebed D30, staat ook bekend als Exloo-Noord. In 1918, toen Albert van Giffen hier het eerste wetenschappelijk onderzoek verrichtte, was de dekheuvel er nog. De begrenzing is nog te herkennen aan de kransstenen.
Van de dekheuvel is vastgesteld dat die in twee fasen is aangebracht. De eerste fase stamt uit de tijd van de hunebedbouwers zelf, dus uit het Neolithicum. De tweede fase is uit de Bronstijd – meer precies ten tijde van de Wikkeldraadcultuur – en mogen we plaatsen tussen 2100 en 1800 v.Chr. Dat betekent, zoals zo vaak, dat deze plek in gebruik is gebleven na de bouw van het grafmonument. De mensen in de omgeving bleven er steeds teruggekomen.
Van Giffen stelde vast dat er in dit graf, dat 7¼ meter lang is en 3½ meter breed, vijf vloerlagen waren. De onderste daarvan bevond zich 1¾ meter onder de dekstenen. De bouwers zullen er dus in hebben kunnen staan. Er waren potscherven uit de tijd 3350-2975 v.Chr., stenen bijltjes, een pijlpunt én wat verbrande menselijke resten. Meestal gaat men ervan uit dat de crematie rond 3000 v.Chr. haar intree heeft gedaan, dus dit is opvallend vroeg. Buiten het eigenlijke hunebed zijn aardewerkresten gevonden die afkomstig kunnen zijn van wat wellicht een dodenmaal is geweest.
Een interessant detail is dat dit grafmonument niet de gebruikelijke oriëntatie op het oosten heeft, maar is gebouwd langs een noord-zuid-as. Er zijn meer hunebedden die wat afwijken, zoals hunebed D21 bij Bronneger, maar ik ken geen ander graf dat er haaks op staat.
De website Hunebedden.nl weet nog iets interessants (niet) te melden. In 1918 waren er van dit hunebed, dat ooit vier dekstenen had, twee over. In 1999 is er een derde bij geplaatst. “Waar de derde vandaan is gekomen, is mij niet bekend.” En ook:
In april 2005 werd dit hunebed met spuitbussen in alle kleuren van de regenboog beklad. Weliswaar kon het monument na een paar dagen met stoom onder hoge druk worden gereinigd en de jeugdige daders in de kraag gevat, maar toch is er blijvende schade: de oorspronkelijke “look” van de stenen met de natuurlijke verwering en de korstmossen is verdwenen.
Ondanks de naamovereenkomst ligt het hunebed dat bekendstaat als Exloo-Zuid ofwel hunebed D31 niet in de buurt, maar bijna vijf kilometer verder in de richting van Emmen.
Meer weten over de Trechterbekercultuur?
- Over dit hunebed: Wikipedia en Hunebeddeninfo.nl
- Het Hunebedcentrum in Borger, het Drents Museum in Assen en het Muzeeaquarium in Delfzijl
- Herman Clerinx, Een paleis voor de doden. Over hunebedden, dolmens en menhirs (2017; bespreking)
- Wijnand van der Sanden, Gids voor de hunebedden in Drenthe en Groningen (2017)
Google Earth: hier. Bezocht op 4 december 2020, fietsend van Emmen naar Assen.
“de oorspronkelijke “look” van de stenen met de natuurlijke verwering en de korstmossen is verdwenen”
Hier moet ik een beetje om glimlachen. Ik durf namelijk wel te wedden dat de oorspronkelijke look, dwz. onmiddellijk nadat het gebouwd was, noch natuurlijke verwering, noch korstmossen bevatte. Dit is net zoiets als beweren dat de “oorspronkelijke kleur” van Antieke standbeelden wit is. Dit dient men uiteraard niet op te vatten als rechtvaardiging om JonaL’s “favoriete” schilder te imiteren.