In het jaar 68 – Domitianus werd zeventien – kwam een einde aan de dynastie die keizer Augustus had gesticht. Nero had na de grote brand van Rome en zijn extravagante reis naar Griekenland alle krediet verspeeld, er broeide onrust in de provincies en de Senaat morde. Uiteindelijk pleegde Nero zelfmoord. “Wat een kunstenaar gaat er met mij heen” – ik sta niet in voor de authenticiteit van zijn laatste woorden.
De nieuwe heerser was Galba. U ziet hem hierboven. Het onvoltooid gebleven portret is vervaardigd in het westen van het huidige Turkije en is normaliter te zien in de Getty-villa in Malibu. Momenteel is het te bewonderen op de door de lockdown vooralsnog verborgen expositie over de Romeinse keizer Domitianus (r.81-96) in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
Onvoltooid, jazeker. Op 2 januari 69 riep het Rijnleger Vitellius uit tot keizer. Galba wist er niet adequaat op te reageren, senator Otho zag zijn kans en de keizerlijke garde lynchte Galba. Dat was het begin van het Vierkeizerjaar, waarin vijf keizers streden om de macht. In chronologische volgorde: Galba, Vitellius, Otho, Vespasianus en de vrijwel vergeten Sabinus. Vespasianus’ zoon Domitianus maakte de burgeroorlog mee in Rome en overleefde maar ternauwernood. Daarover later meer.
Het waren interessante tijden en de vooralsnog verborgen expositie is niet minder interessant. Tot het museum weer open gaat, kunt u het beste genieten van de catalogus. Die bestelt u hier als u het museum wil steunen of daar als u liever een lokale boekhandel steunt. Mijn volgende stukje over Domitianus is er op dinsdag.
Heel even iets anders. 14 december is Harm Pinkster overleden. Het moet me even van het hart. Ik heb destijds colleges van hem gevolgd, hij was een bijzonder prettig mens. Had veel humor. En was natuurlijk ook zeer geleerd.
Ik kende hem niet zó goed dat ik er hier een “Dag Harm”-stukje aan wilde wijden, maar hij steunde jonge mensen en ik heb het altijd leuk gevonden dat hij me in de tweede druk even vermeldde. Een soort zetje in de rug.
“Het waren interessante tijden…” Doet mij denken aan de Chinese verwensing: “ik wens u toe in interessante tijden te leven”.
Zo’n machtsstrijd is voor niemand leuk. Ik heb het altijd een zwakte van het Imperium gevonden dat men er nooit in is geslaagd een geordende overdracht van de macht te realiseren. Een uitvloeisel van deze zwakte is dat ik de vraag “Waarom heeft het Romeinse rijk het zo lang volgehouden?” relevanter vind dan de vraag: “Waarom is het Romeinse rijk ten onder gegaan ?” Dat rijken het zo lang volhouden als Egypte of China is heel bijzonder.