Met de drie hunebedden op het Emmerveld naderen we Emmen, wat de hunebeddenhoofdstad van Nederland mag heten. Het stikt daar namelijk van de trechterbekergraven. Het drietal ligt een halve kilometer ten noorden van de stadsrand, op een stuk heide in het bos, en vormt een enorme driehoek, puntend naar het zuidoosten. Groot zijn ze overigens niet. Het noordwestelijke hunebed D38 is met een lengte van acht en een breedte van drie het grootst; het vijfentwintig meter zuidelijker gelegen D39 meet 4½ bij 2½; het oostelijke hunebed D40 is met een lengte van bijna vijf meter en een breedte van nét 3½ meter ook al niet bepaald groot, al is het wel het opvallendst.
Het nooit wetenschappelijk onderzochte hunebed D38 is nog in bezit van iets dat lijkt op een dekheuvel, al is het nauwelijks te zien. Het tweede hunebed, D39 dus, had die ook, maar er is weinig meer van over. Je ziet het omdat de draagstenen grotendeels begraven zijn. Dat bleek voldoende om vast te stellen dat deze dekheuvel in twee fasen is opgeworpen: de eerste tijdens de trechterbekertijd, de tweede een half millennium later.
De dekheuvel over hunebed D40, dat alleen in de drieëndertigste eeuw v.Chr. in gebruik lijkt te zijn geweest, is bij onderzoek verwijderd. Ze was in die betrekkelijk korte gebruiksperiode tweemaal verhoogd. Deze datering is, zoals altijd, gebaseerd op aardewerk: een stuk of zeventig potten. Ik lees op Hunebedden.nl dat professor Van Giffen hier aanwijzingen vond voor de aanvoerweg waarlangs de dekstenen naar de top van het hunebed zijn gesleept.
In 1992 is ontdekt dat er nog een vierde hunebed is geweest, ten noordoosten van D39, maar vondsten zijn daar niet gedaan. Nog verder naar het noorden liggen in het bos tientallen grafheuvels. Zoals wel vaker heeft men na de Trechterbekertijd de funeraire traditie voortgezet op deze plaats.
Ondertussen is de vraag waarom hier drie hunebedden bij elkaar hebben gelegen. Dat is, zoals Wijnand van der Sanden schrijft in de Gids voor de hunebedden, een vraag die de archeologie niet kan beantwoorden. En misschien moeten we er wel niet zoveel achter zoeken.
Meer weten over de Trechterbekercultuur?
- Over dit hunebed: Wikipedia D38, D39 en D40, Hunebeddeninfo.nl en op Hunebedden.nl D38 en D39 en D40.
- Het Hunebedcentrum in Borger, het Drents Museum in Assen en het Muzeeaquarium in Delfzijl
- Herman Clerinx, Een paleis voor de doden. Over hunebedden, dolmens en menhirs (2017; bespreking)
Google Earth: hier. Bezocht op 30 augustus 2020, fietsend van Veendam naar Emmen.
Waarom drie hunebedden bij elkaar, dat kan de archeologie niet beantwoorden? Hmm, misschien niet, maar de DNA revolutie gaat misschien wel helpen. Zie https://www.theguardian.com/science/2021/dec/22/worlds-oldest-family-tree-costwolds-tomb-hazleton-north-long-cairn-dna . Zo te zien goed onderzoek en een interessant resultaat. De betreffende cairn is iets ouder dan onze hunebedden en ligt in Engeland, niet in Nederland, maar in de twee aparte ganggraven binnen dezelfde heuvel geeft het DNA onderzoek redelijk overtuigend aan dat de afkomst door 4 generaties heen grotendeels bepaalde in welk van de twee iemand werd begraven. Familie politiek dus…