De Palatijn! Mooi hè. Zo zag de troonzaal eruit in het paleis dat de Romeinse keizer Domitianus (r.81-96) liet bouwen op de centrale heuvel in Rome. Het groen basalten standbeeld links staat tegenwoordig in Parma met een ander beeld uit dezelfde reeks: een Hercules en een Dionysus. In de Romeinse sculptuur behoren deze macho’s, die zich evident hebben vergrepen aan de anabole steroïden, tot mijn persoonlijke favorieten.
Ergens in deze zaal hing de voorhang uit de tempel in Jeruzalem. Na een audiëntie deed rabbi Eleazar ben Yose verslag:
Ik heb de voorhang gezien en er zaten veel vlekken in van het bloed van de os en de bok van Grote Verzoendag.
De menora, eveneens afkomstig uit de tempel in Jeruzalem, schijnt te hebben gestaan in de door Domitianus’ vader Vespasianus gebouwde tempel van de Vrede.
Domitianus en Nero
Het nieuwe paleis was een enorm project, vergelijkbaar met het Gouden Huis van keizer Nero. Deze vergelijking helpt ook de verschillen vast te stellen. Nero’s paleis was namelijk een soort landschapspark met verspreid allerlei gebouwen, terwijl Domitianus’ paleis compacter was.
Een ander verschil was dat het Gouden Huis – net als Hadrianus’ buitenverblijf in Tivoli – de residentie zou zijn geweest van één man, terwijl Domitianus’ nieuwbouw bestond uit een woonpaleis en een werkpaleis. Ik schrijf “zou zijn geweest” omdat Nero’s nieuwbouw nooit voltooid is en antieke auteurs er doorgaans negatief over oordelen. Het kan heel goed tevens als werkpaleis hebben gediend, zonder dat wij daar voldoende van weten.
Paranoia
Ook over Domitianus’ bouwwerk zijn negatieve verhalen. Suetonius vertelt bijvoorbeeld:
Domitianus werd van dag tot dag angstvalliger. In de zuilengang waar hij altijd wandelde liet hij de wanden voorzien van gepolijst marmer, zodat hij via de weerspiegeling alles kon zien wat achter zijn rug gebeurde. (Uit: Wreed en pervers, door Olivier Hekster en Vincent Hunink)
Breuk met het verleden?
Veel gebouwen van Vespasianus, Titus en Domitianus stonden over de door Nero neergezette gebouwen heen: het Badhuis van Titus, het Colosseum, de horrea (opslagruimtes) van Vespasianus. De Colossus van Nero kreeg het gelaat van Titus. Archeologen en kunsthistorici denken dat de dynastie van Vespasianus met deze bouwprojecten demonstratief wilde breken met Nero.
Ik denk dat dat waar is, maar het is tegelijk wat problematisch. Op de Palatijn bouwde Domitianus namelijk over een deel van het paleis van keizer Augustus heen. Volgens de genoemde redenatie zou Domitianus dan hebben willen breken met Augustus. Alleen wordt de expositie in het Rijksmuseum van Oudheden niet moe te benadrukken dat Domitianus juist aansluiting zocht bij zijn illustere voorganger. Dat klinkt waarschijnlijk, maar het is mij noch uit de tentoonstelling, noch uit de catalogus (die u hier of daar bestelt), noch uit het PALMA-boek duidelijk geworden waarom het nu eens het een en dan weer het ander is.
Nogmaals geheel iets anders (maar nog steeds geen voetbal): gisteren zag ik in de herhaling 2Doc Vier Vrienden op een Platte Aarde (te vinden via UItzending Gemist). Ik ben nou eenmaal geïnteresseerd in de denkwijze van pseudowetenschappers. Het viel een beetje tegen, slechts eentje vertelde hoe hij er in terecht was gekomen.
Het interessantste aspect vond ik hun methode. Ze reden naar Calais; eentje stak over naar Dover. Vanaf het Franse strand richtten ze een lasterstraal om te proberen de Engelse krijtrotsen te raken. Zou dat lukken “dan zouden de wiskundigen een probleem hebben”.
Nou weet ik daar toevallig iets van, waaronder curve, hoeken en zulke dingen. Nee, wiskundigen zouden er geen enkel probleem mee hebben. De vier vrienden hadden wel een probleem dat ze van te voren hadden kunnen navragen bij een natuurkundige: lichtbundels, dus ook lasers, zijn nooit perfect evenwijdig.
Maar bovenal is hun experiment volstrekt overbodig. Het is algemeen bekend dat de krijtrotsen van Dover bij heldere dagen zichtbaar zijn vanaf Calais. Moedertje natuur heeft hun experiment al lang en breed uitgevoerd.
Zo veel moeite geïnvesteerd in zoiets overbodigs.
Heb ik ook gezien en ik had dezelfde gedachte. Plus nog één: als ze gelijk hebben, dan kunnen ze iets hoger gaan staan en die laserstraal regelrecht op de Rocky Mountains richten.
Ik keek vanochtend op de oudheidkundige blog die ik leuk vind en zie dan een totaal overbodige reactie van iemand die blijkbaar zijn hersenkeutel kwijt moest.
Inderdaad. Ik moet nodig wat aan mijn spamfilter doen.
Ik lees dat het huis van Augustus na zijn dood verlaten was, aangepast werd om een monumentale ingang voor de tempel van Apollo te voorzien en mogelijk beschadigd werd tijdens de grote brand onder Nero. Dat kan verklaren waarom Domitianus het zonder politieke connotatie kon overbouwen.
De Palatijn is een heerlijke plek, met de Celio mijn lievelingsstukje Rome. Monumentaal en toch groen, rustig want open en ruim. Door zijn ingewikkelde bouwgeschiedenis zegt de heuvel de grote massa toeristen niet veel. Ik liep er rond met reconstructies van Gilles Chaillet bij de hand.