[Tweede deel van een stuk over de Slag aan de Nijl, waarin Julius Caesar het Egyptische verzet tegen de heerschappij van Kleopatra VII brak. Het eerste deel was hier.]
De anonieme auteur van De Alexandrijnse Oorlog vertelt dat koning Ptolemaios XIII een dorp vóór zijn kamp had versterkt en met een palissades had verbonden met zijn eigen basis.
Bestorming van een dorp
Afgaande op de reconstructie die Kromayer & Veith geven van de slag aan de Nijl, zou dat dorp Abu al-Khazr geweest moeten zijn, maar ik ben niet overtuigd. Hoe dat ook zij, op 6 februari 47 v.Chr., nadat zijn soldaten een dag rust hadden gehad, nam Caesar het dorp stormenderhand in.
Hij deed dat met al zijn troepen, niet om dat hij dacht dat het met een kleinere troepenmacht moeilijk te doen zou zijn, maar met de bedoeling om meteen het legerkamp van de koning aan te vallen, zolang de Alexandrijnen nog van streek waren door zijn eerste succes. En zo naderden onze soldaten bij hun achtervolging van de Alexandrijnen, die van de schans naar het legerkamp vluchtten, in één ruk door de versterkingen en begonnen ze van een afstand zeer fel te vechten. (30; vert. Hetty van Rooijen)
Bestorming van het Egyptische kamp
Het Egyptische kamp lag op een heuvel met aan een kant de Nijl, waar de schepen lagen, aan een tweede kant een steile helling en aan de derde zijde een moeras. Alleen aan een vierde zijde was een bestorming mogelijk. Hier had Ptolemaios zijn beste soldaten opgesteld.
Verder zou een aanval mogelijk kunnen zijn door een smalle passage over de Nijloever, maar dit bleek levensgevaarlijk: de verdedigers van het kamp en de scheepslui bestookten Caesars legionairs van twee kanten.
Toen Caesar zag dat zijn soldaten zo fel mogelijk vochten en toch niet erg vorderden wegens de moeilijkheid van het terrein, en toen hij bemerkte dat het hoogste gedeelte van het legerkamp door de Alexandrijnen verlaten was, omdat het van nature al beschermd was én omdat naar beneden waren gerend naar de plaats waar het gevecht gaande was, gaf hij cohorten order naar die kant om te lopen en het hoogste punt aan te vallen. Hij stelde hen onder commando van Carfulenus, een man die uitblonk door onverschrokkenheid en militaire deskundigheid.
Toen ze daar kwamen, troffen ze op de versterkingen slechts enkele verdedigers aan en ze gingen over tot een fel gevecht. De Alexandrijnen schrokken hevig van het geschreeuw en het gevecht en begonnen angstig in alle richtingen door het legerkamp te rennen. Door hun paniek werden onze soldaten zo aangevuurd dat ze bijna gelijktijdig alle delen, maar toch eerst het hoogste punt van het kamp innamen. (31; vert. Hetty van Rooijen)
Dood van Ptolemaios
De Egyptische soldaten probeerden naar de Nijl te komen, waar de schepen lagen, maar sommigen kwamen vast te zitten in de gracht die hun kamp omgaf.
Het staat vast dat de koning zelf het kamp uit vluchtte en in een schip werd opgenomen, maar dat onder de druk van de massa soldaten die naar de dichtstbijzijnde schepen zwom zijn schip zonk en hij omkwam.
De slag aan de Nijl was voorbij. Caesar zou er later voor zorgen dat het lichaam een koninklijke uitvaart kreeg en in Alexandrië werd bijgezet bij zijn voorouders. Deels om de Egyptenaren te tonen dat hij niet de duivel was waar ze hem voor hielden, deels om hun te tonen dat Ptolemaios XIII werkelijk dood was. De macht in Egypte zou onomstreden liggen in de handen van Kleopatra VII Filopator.
Voor het moment waren er echter andere zaken te doen.
Wederom een leuk stukje. De opmerking “ik ben niet overtuigd” vraagt echter wel om een toelichting?
Het team van Kromayer beschikte niet over paleohydrologische kaarten. Ik weet niet of die er nu zijn voor de westelijke Nijldelta, maar ik zou toch eerst die even willen kunnen bestuderen.
Archeologische vondsten zijn uiteraard niet te verwachten. Als het slagveld niet in de loop van de tijden is leeggehaald, liggen de vondsten inmiddels meters onder de rivierklei.