Zoals ik gisteren aangaf was het Medische Rijk bepaald niet de centraal georganiseerde Iraanse eenheidstaat die Herodotos beschrijft. Het ging om een losse federatie van seminomadische clans in het Zagrosgebergte. Dat laat onverlet dat er in de laatste generaties vóór de opkomst van het Perzische Rijk van Cyrus de Grote wel degelijk een groter verband kan hebben bestaan. Herodotos noemt twee laatste vorsten: Kyaxares en Astyages, die samen vijfenzeventig jaren zouden hebben geregeerd over een federatie die heel Iran besloeg.

De val van Nineveh

Ondertussen – we hebben het over de tijd na 620 v.Chr. – waren de Babyloniërs onafhankelijk geworden van Assyrië. Koning Nabopolassar trok ieder jaar ten strijde tegen de voormalige heersers van het Nabije Oosten. De Meden wisten dat het in troebel water goed vissen was. De kroniek die bekendstaat als ABC 3 noemt Umakištar ofwel Kyaxares, die in de zomer van 614 v.Chr. het Assyrische religieuze centrum Aššur verwoestte:

De Meden trokken langs de Tigris en sloegen hun kamp op voor Aššur. Ze vielen de stad aan en vernietigden haar. Ze brachten een verschrikkelijke nederlaag toe aan een talrijk volk, beroofden het en sloegeb het uiteen. De koning van Babylonië en zijn leger, die de Meden waren gaan helpen, bereikten de strijd niet op tijd.

Vanaf dit moment bundelden Kyaxares en Nabopolassar hun krachten, en twee jaar later namen de bondgenoten de Assyrische hoofdstad Nineveh in. ABC 3 meldt:

De koning van Babylonië en Kyaxares sloegen hun kamp op voor Nineveh. Vanaf de maand Simanu [mei/juni] tot en met de maand Âbu [juli/augustus], drie maanden lang, onderwierpen ze de stad aan een belegering. Op een dag in de maand Abu brachten ze een verschrikkelijke nederlaag toe aan een talrijk volk. Op die dag stierf Sin-šar-iškun, koning van Assyrië. De Meden en Babyloniërs voerden een enorme buit af uit de stad en de tempel. Ze veranderden de stad in een puinhoop. Op de twintigste dag van de maand Ulûlu [10 augustus 612] gingen Kyaxares en zijn leger naar huis.

Anatolië

Deze operatie bewijst dat Kyaxares meer was dan een stamhoofd: hij was een echte koning, in staat een leger op te bouwen dat sterk genoeg was om een stad te veroveren. Misschien waren in deze tijd de Perzen, Armeniërs, Parthen en Ariërs allemaal schatplichtig aan de Meden. De laatste twee volken woonden langs de Zijderoute.

Kyaxares’ laatst bekende campagne is de veldslag aan de Halys in het huidige Turkije, waarin hij vocht tegen de Lydische koning Alyattes. Een zonsverduistering maakte het mogelijk het gevecht te dateren op 30 mei 585 v.Chr. Dit en de verovering van Aššur in 614 passen binnen de chronologie van Herodotos, die 40 en 35 jaar geeft aan de twee laatste koningen.

Astyages

Over de regering van Astyages vertelt Herodotos een oosters sprookje, dat moet verklaren waarom deze vorst de troon verloor. Hoewel het verhaal eerder charmant dan betrouwbaar is, wordt het feit dat Astyages zijn koninkrijk verloor bevestigd door de Naboniduskroniek (ABC 7), waar we lezen dat in het zesde jaar van de Babylonische koning Nabonidus (550/549 v.Chr.)

koning Astyages zijn troepen bijeenroep om te marcheren tegen Cyrus, de koning van Anšan [d.w.z. Perzië], om hem in de strijd te ontmoeten. Het leger van Astyages kwam echter tegen hem in opstand en leverde hem in boeien uit aan Cyrus. Daarop marcheerde Cyrus naar het land Ekbatana, de koninklijke residentie. Die bezette hij. Zilver, goud en andere kostbaarheden van het land Ekbatana nam hij als buit mee naar Anšan.

Het is mogelijk dat de opkomst van Perzië en de ondergang van Medië een diepere, economische oorzaak heeft. Het lijkt er namelijk op dat men in de eerste helft van de zesde eeuw in Persis qanats is gaan graven, onderaardse waterkanalen. Het is mogelijk dat Persis daardoor beter aangepast was aan het drogere klimaat van deze tijd.

Cyrus

Hoe dat ook zij: Cyrus nam het los georganiseerde Medische Rijk over. Het werd waarschijnlijk geregeerd door vazalkoningen die later satrapen zouden worden genoemd. Later voegde Cyrus ook Lydië toe aan zijn bezittingen. Bovendien veroverde hij Babylon en enkele oostelijke gebieden.

Anders dan Kyaxares in Aššur en Nineveh begreep Cyrus dat steden er niet alleen waren om te worden geplunderd, maar ook in een rijk konden worden geïntegreerd. De Perzische koning stichtte een eigen stad, Pasargadai, en het is niet overdreven om te zeggen dat de evolutie van stamsamenleving naar vroege staat, die in Medië was begonnen, in Persis een voorlopig eindpunt bereikte.

PS

Vanaf vandaag ben ik in Tunesië. Ik ga weer prachtige dingen zien. Het leek me een aardig idee om elke dag via WhatsApp een paar foto’s te delen. Niet overdonderend veel; we leven al in een informatieoveraanbod en dit is een experiment. Ik heb dus een “community” aangemaakt. Dat lijkt de privacy te garanderen.

Als het u interesseert, mail me dan en geef een mobiel nummer door. Dan stuur ik u een linkje en als u daarop klikt, zou u lid moeten zijn van die community.