Noord-Frankrijk: dat is zo’n gebied waar je doorheen reist op weg naar een echt buitenland. Tussen Brussel en Parijs liggen alleen graanvelden en pas daarna begint de grote wereld echt. Althans, zo ervoeren mijn zakenpartner en ik het en omdat we toch eens iets wilden doen aan die welbeschouwd onthutsende lacune in onze algemene ontwikkeling, zijn we een paar weken geleden geweest naar de Elzas, Lotharingen en Champagne.
Dan kom je eerst door de Ardennen, waar ik op mijn fietstocht in 1992 omheen ben gereden en waar ik nadien alleen Arlon een keer heb bezocht (op weg naar een echt buitenland). Nu wilden we Bastogne eens zien, de plaats waar in 1944 de Amerikaanse 101e Divisie de Duitsers heeft tegengehouden. U kent de anekdote wel over de Amerikaanse generaal die, op een Duits uitnodiging te capituleren, “nuts!” antwoordde. Terecht, want de Amerikanen zijn tijdens de slag om Bastogne altijd numeriek in de meerderheid geweest en verbleven, anders dan de belegeraars, in huizen, terwijl de Duitsers in het open veld lagen. Bij min drieëntwintig graden lijkt dat me wel zo comfortabel.
Ten oosten van Bastogne is een museum en een enorm monument. Daarop staan de namen van de diverse Amerikaanse staten te lezen én de namen van de militaire onderdelen die een rol speelden tijdens het Ardennenoffensief. De 101e Divisie natuurlijk, maar ook talloze andere eenheden.
Misschien heb ik niet goed gekeken, maar ik heb de 106e divisie niet kunnen vinden, die Sankt Vith verdedigde. Het was een pas geformeerd onderdeel, bemand door rekruten en gecommandeerd door een onervaren generaal, Alan Jones. Door een misverstand verkeerde hij in de veronderstelling dat hij zou worden versterkt terwijl zijn superieur hem toestemming had gegeven zich terug te trekken. Het 106e overleefde het niet: binnen enkele uren hadden de Duitsers aan de rivier de Our twee vooruitgeschoven regimenten vernietigd. Eén van de krijgsgevangenen was Jones’ zoon, een ander was Kurt Vonnegut, die in zijn roman Slaughterhouse Five naar de gebeurtenissen verwijst. De “river of humiliation” is de Our.
Misschien is het weinig glorieuze van de 106e Divisie de reden waarom de naam ontbreekt op het monument te Bastogne. Dat was niet het enige wat me ter plekke verbaasde. Op het parkeerterrein voor het museum zagen we het metershoge beeld hierboven: een enorme reconstructie van de beroemde foto die Alfred Eisenstaedt op Times Square in New York maakte op de dag van de Japanse capitulatie.
Wat het beeld in Bastogne doet, heb ik niet kunnen ontdekken. Het heeft in elk geval niets met de oorlog in Europa te maken, laat staan met het Ardennenoffensief. Gegeven het feit de vrouw in kwestie – ze heette Greta Zimmer Friedman – werd lastiggevallen door een haar volkomen onbekende zeeman, vind ik het eigenlijk een beetje misplaatst.
Ieder beeld dat te groot is, is smakeloos.
Uit films en tv-series als Band of Brothers zou je de indruk krijgen dat de 101e Divisie tijdens het Ardennen-offensief niet in huizen schuilde maar ook in schuttersputjes in de bossen lag, is dat dan onjuist? In de anekdote (onder de link ´nuts´) naar het verhaal van de Duitse eis tot overgave is sprake van een list om de Amerikanen uit hun ´foxholes´ te lokken.
En verder is het een gemiste kans dat er op Bastogne-koeken geen nootjes zitten.
Op de kaart is te zien dat de verdedigers van Bastogne niet alleen in het dorp zaten, maar ook erom heen in de bossen zaten.
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/b/b0/Bastogne_Map_December_19-23_1944.jpg
“Unconditional Surrender” staat op meerdere plaatsen in de wereld:
https://en.wikipedia.org/wiki/Unconditional_Surrender_(sculpture)
In je laatste paragraaf: …werd lastig gevallen…
Dat vind ik te sterk aangezet. De vrouw vond de kus van een haar onbekende matroos misschien niet heel prettig, maar begreep dat in deze context (uitzinnige blijdschap vanwege de Japanse capitulatie) ze er niet te zwaar moest aan tillen. Ik had dit interview al eens eerder gelezen.
Trouwens, toen Nederland bevrijd werd waren er ook genoeg vrouwen die de Canadezen en andere bevrijders om de hals vielen.
Over de esthetica van het beeld valt te twisten. Wat het in Bastogne doet, kan ik ook niet uitleggen, maar het is een exemplaar van een hele serie , gemaakt door Seward Johnson, die zelf zegt zich gebaseerd te hebben op een foto van Victor Jorgensen. Wat het beeld in Bastogne doet, daarvoor verwijs ik naar de site die ook hier eerder genoemd is door Kees Huyser
https://www.wikiwand.com/en/Unconditional_Surrender_(sculpture)
Kopieën staan dus op veel plaatsen. De enige reden die ik kan bedenken is dat ze staan in plaatsen die in WOI II een grote rol hebben gespeeld.
Kijk op de website van het Bastogne War museum – een beetje zoeken en je vind veel informatie.
“It wasn’t my choice to be kissed. The guy just came over and kissed or grabbed.”
Lastigvallen is de juiste term. Je kunt mensen op straat niet zomaar ongevraagd op de mond zoenen. Die vrouw had geen keus. Je kunt op de foto zien dat ze werd overrompeld. De actie is niet wederzijds. Ze zoent niet terug, maar verslapt en laat ’t over zich heen komen.
Heeft u het interview verder gelezen en hetgeen ze over de kus vertelt en hoe ze zich kon voorstellen waarom de matroos zich zo gedroeg? Ze begreep al snel wat de oorzaak was van de uitgelatenheid en wat de kus betekende en dat hij haar niet wou aanranden. Namelijk niets bijzonders ook voor hem niet, alleen maar vreugde. WO II was ten einde. Ze heeft er geen trauma aan overgehouden. Ze zegt zelf achteraf: It wasn’t much of a kiss. Ze schrijven elkaar zelfs nog.
Heeft u wel eens gezien wat er hier bij de bevrijding gebeurde?
1. De foto is geposeerd…….
2. Ik noem Bastogne Bastenaken., dat is de Nederlandse naam.
3.. Ik kom veel en graag in deze door velen ten onrechte ‘overgeslagen’ streken, er is onnoemlijk veel te zien. Fijn er eens iets over te lezen. Jammer dat Bastenaken geen. station meer heeft.