Tag: Verenigde Staten

Verenigde Staten

De tawl

On door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Nederlands4 reacties

Jaren, jaren, vele jaren geleden had ik contact met een Amerikaan die me vertelde te wonen in Harlingen, in het meest zuidelijke puntje van Texas. Hij had Nederlandse voorouders. Je denkt natuurlijk “o wat leuk, een Nederlandse stad aan de grens met Mexico”, want je hebt weleens gehoord van Holland in Michigan, maar dat blijkt dan een misverstand. Zijn voorouders waren in de tijd van de Amerikaanse Burgeroorlog uit Albany, ten noorden van New York, naar het zuiden getrokken. En niemand weet waarom Harlingen Harlingen heet. Het is in elk geval nooit overdonderend Fries of Nederlands geweest.

Mijn correspondent wist te vertellen dat ergens in Albany, het voormalige Fort Oranje, een plek was die naar zijn familie was genoemd. Ook wist hij met welk schip zijn voorouders naar Nederland waren gekomen en wist hij dat ze daarvoor in Amsterdam hadden gewoond. Ik kon in het gemeentearchief voor hem zijn stamboom met een paar generaties verlengen en terugvoeren naar het dorp in Overijssel waaraan zijn familie blijkbaar de naam dankte. En toen ik dat allemaal had uitgezocht, werd het vreemd stil. Hij wilde zijn familie kennen, maar een vriendschappelijke contact met een Nederlander was blijkbaar niet zijn doel. Ik had graag meer over Texas van hem gehoord.

Lees verder “De tawl” →

Oncontroleerbare geschiedenis (voor mij dan)

On door Jona LenderinginFilm, Geschiedenis, Literatuur, Politiek6 reacties

De mooiste film van vorig jaar was, als je het mij vraagt, Summer of Soul. Als u die niet hebt gezien: het gaat over enkele concerten die in de zomer van 1969 zijn gegeven in Harlem, New York. Een soort Woodstock, maar grotendeels vergeten. Regisseur Questlove vond het materiaal terug en maakte er een documentaire van. En dus zien we Stevie Wonder (superjong), Mahalia Jackson, Sly & the Family Stone, B.B. King en Nina Simone. Allemaal “zwarte” muziek en dat is geen toeval, want burgemeester John Lindsay wilde, kort na de moord op Martin Luther King en Robert Kennedy, rassenrellen tot elke prijs vermijden. Daarom steunde hij het initiatief van een zwart muziekfestival.

Meer muziek

Nog zoiets: de documentaire They say I’m different, over de onlangs overleden Betty Davis. Terwijl de burgerrechtenbeweging een keurig imago wilde hebben om geen voeding te geven aan theorieën dat zwarten gelijke rechten niet aankonden, was hier een nogal libertijnse zangeres. De documentaire is vrijwel geheel in scène gezet, want er is nauwelijks beeldmateriaal. Wel een aanrader echter, want de muziek is fenomenaal. Hier is het nummer waaraan de documentaire haar naam ontleend.

Lees verder “Oncontroleerbare geschiedenis (voor mij dan)” →

De sji’ieten van Irak (slot)

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Middeleeuwen, Midden-Oosten, Politiek2 reacties
Vlag van de Vredesbrigade, een van de milities van de sji’ieten van Irak

[Dit is het laatste stuk over de geschiedenis van de sji’ieten. Het eerste is hier.]

Wie nu door Irak reist, merkt overal dat de sji’a bestaat en het politieke leven domineert. Een simpel voorbeeld: in de kopermarkt in Bagdad hangen overal vlaggen met de portretten van de imams. Dit is opvallend, want Bagdad is traditioneel een gemengde stad, waar alle gezindten wonen. De soennitische koperwerkers zijn echter tijdens de Surge vertrokken. Pas nu keren ze terug.

De Surge was de naam die president Bush Jr in 2007 gaf aan de versterking van de Amerikaanse troepenmacht die in 2003 Saddam Hussein had verdreven en een steeds chaotischer land had geërfd. Het werd inderdaad rustiger, maar dat was niet doordat de Amerikanen het gebied nu pacificeerden maar doordat de sji’ieten hun politieke doelen bereikten: meer gezag in hun woongebied. Hun milities wisten grote gebieden in hun macht te krijgen en breidden hun invloedssfeer ook uit, terwijl sji’itische politici meer macht kregen.

Lees verder “De sji’ieten van Irak (slot)” →

Verkeerd geleerde historische lessen

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Klassieken, Methodologie en theorie, Midden-Oosten, Oude Griekenland28 reacties

Vorige week overleed Donald Kagan. De in Litouwen geboren Amerikaanse classicus is de auteur van een van de aardigste inleidingen tot de reeks conflicten waarin Athene, Sparta, Korinthe, Thebe, Argos, Syracuse en Macedonië in het laatste derde van de vijfde eeuw v.Chr. verwikkeld raakten. Daarover eerst iets, daarna over Kagan zelf.

Griekse oorlogen

Die conflicten begonnen bij Sybota (433), escaleerden tot de tienjarige Archidamische Oorlog (431-421), kregen een kort intermezzo dat bekendstaat als de Vrede van Nikias, werden vervolgd met een conflict op de Peloponnesos en vervolgens de Siciliaanse Expeditie (waarover ik toevallig volgende week blog), gingen over in de Ionische of Dekeleïsche Oorlog (413-404), die eindigde met de val  vanAthene (404), dat zich herstelde, waarop de Korinthische Oorlog begon (395-387).

We hebben drie bronnen. De eerste is Thoukydides’ indrukwekkende maar onvoltooide geschiedwerk. Omdat deze auteur vóór de Korinthische Oorlog overleed beschouwde hij de gebeurtenissen van 431 tot en met 404 als één geheel, en daarmee maakte hij school. Historici duiden het vaak aan als de Peloponnesische Oorlog. Xenofon beschreef het vervolg, de Hellenika (“Griekse oorlogen” in de vertaling van Gerard Koolschijn). Tot slot is er Diodoros van Sicilië, de auteur van een samenvatting van eerdere geschiedwerken. Hij biedt een overzicht van de gehele vijfde en vierde eeuw, inclusief het heel relevante detail dat Sparta al in 431 v.Chr. Perzië om hulp vroeg.

Lees verder “Verkeerd geleerde historische lessen” →

MoM | Rome 455, Washington 2021?

On door Jona LenderinginGeschiedenis, Methodologie en theorie, Pseudowetenschap59 reacties

Als mijn uitgever het me vraagt, en als die uitgever ook nog inhoudelijk nadenkt over wat geschiedenis is, kan ik moeilijk weigeren. Vandaar: een stukje over de vergelijking in het plaatje hierboven. Mijn uitgever heeft gelijk: de grap, waarin de Vandalen van 455 staan tegenover de vandalen van 2021, veronderstelt een achterhaalde visie op de Vandalen. Wie de Vandalen waren, leest u maar in het boek van Mischa Meier. Ik schreef er al over en zal er nog weleens op terugkomen. Mij gaat het vandaag om de vergelijking zelf.

Washington en Rome

Het is namelijk niet de enige recente vergelijking tussen gebeurtenissen in Washington en gebeurtenissen in het Romeinse Rijk. Hier staat bijvoorbeeld Donald Trump naast de Gracchi, de Pompeii en de Caesares die een einde maakten aan de Romeinse republiek. Er valt iets voor te zeggen. Een elite die privileges accepteerde zonder dienstbaarheid, werd ervaren als corrupt, had geen steun meer en ging ten onder. Maar ja: die analyse is zó algemeen dat ’ie altijd klopt. De instorting van het pausdom in de dertiende eeuw en de ondergang van het Franse absolutisme zijn andere voorbeelden. De vergelijking is zo breed dat ze zinledig is.

Lees verder “MoM | Rome 455, Washington 2021?” →

Een goocheltruc in de Verenigde Staten

On door Jona LenderinginPolitiek45 reacties

Iedereen weet het nu: in de Verenigde Staten is het Capitool bestormd door aanhangers van Trump. De twitterende klasse twist over de vraag of we de bestormers moeten aanduiden als terroristen. De twitterende klasse trekt in Nederland parallellen met boeren die met tractors inrijden op overheidsgebouwen. En de twitterende klasse maakt zich druk om foto’s als bovenstaande.

En dat, lieve mensen, is precies de bedoeling.

Ik heb zo’n vermoeden dat, terwijl iedereen kijkt naar dit soort mediagenieke types, iets minder mediagenieke mensen op de kamers van de volksvertegenwoordigers zijn geweest. Ik zou er niet van opkijken als die hebben gezocht naar compromitterend materiaal. Of dat ze compromitterend materiaal hebben achtergelaten. Computerinbraken sluit ik evenmin uit.

Lees verder “Een goocheltruc in de Verenigde Staten” →

Geliefd boek: Ducks, Newburyport

On door Christian JongeneelinLiteratuur3 reacties

Er zijn van die boeken die bij voorbaat intimideren. Ducks, Newburyport van Lucy Ellman is zo’n boek. Duizend pagina’s, grotendeels bestaand uit één zin. Ellmans vaste uitgever wilde het niet hebben. Een kleinere uitgever zag er wel brood in, of misschien slechts een kadetje, want daar nemen kleine uitgevers soms genoegen mee. Het werd een onverwachte bestseller, mede omdat de roman op de shortlist van de Booker Prize belandde.

Twintig jaar eerder had ik al eens iets van Ellman gelezen, Man or Mango. Experimenteel, inventief, intrigerend, maar niet makkelijk. Dat gold ongetwijfeld ook voor Ducks, Newburyport – te beginnen met de ongebruikelijke titel. Ik kocht het boek. Het staarde me een poosje aan vanaf de leesplank. Ik wilde het graat lezen, maar zag er ook een beetje tegenop. De schrijver in mij wilde weten hoe Ellman dit flikte, de lezer in mij stribbelde tegen. Op een avond begon ik en was na een paar pagina’s gegrepen. Wat een indrukwekkende prestatie – en in weerwil van de premisse ook goed leesbaar.

Lees verder “Geliefd boek: Ducks, Newburyport” →

Relevance is the enemy of history

On door Jona LenderinginChristendom, Factcheck, Geschiedenis, Jodendom, Politiek, Pseudowetenschap, Religie30 reacties

Het bovenstaande plaatje doet de ronde op de sociale media. De strekking is duidelijk: christelijk Rechts in de Verenigde Staten heeft niets begrepen van het christendom. Dat wil ik best wel voor mijn rekening nemen maar er zijn kanttekeningen te plaatsen.

Vraag één: wat is christendom? Dat is zo simpel nog niet. Het is in elk geval een verzameling ideeën, gegroeid in de loop van een kleine tweeduizend jaar. Sommigen benadrukken Bijbelstudie, anderen leggen de nadruk op sacramenten en rituelen. Zo nu en dan is het een onderdeel van ’s mensen culturele of nationale identiteit. Doordat eigenlijk alles én het tegendeel daarvan vroeg of laat christelijk is, zijn christelijke ideeën overal om ons heen. Ook waar we het misschien niet meteen verwachten. Het humanisme valt bijvoorbeeld te interpreteren als een vorm van christendom.

Hieruit volgt dat de Christus van Amerikaans evangelisch Rechts een loot kan zijn aan de christelijke boom, aangezien alle ideeën vroeg of laat christelijk zijn, en dat deze Christus óók valt te interpreteren als niet-christelijk. Datzelfde geldt voor het in het plaatje getoonde alternatief: ja, die Linkse Christus staat in een christelijke traditie, en nee, deze Christus is net zo goed een politiek construct.

Lees verder “Relevance is the enemy of history” →

Cervantès, Cervantes en Don Quichot

On door Jona LenderinginLiteratuur6 reacties

Er zijn boeken die iets onbenoembaars hebben waardoor je ze niet veilig in een pasklaar hokje kunt plaatsen, die je verontrusten, die onder je huid kruipen. Un certain Cervantès van de Franse striptekenaar Christian Lax is zo’n boek.

Het verhaal is op zich niet heel erg ingewikkeld: de Amerikaanse oorlogsveteraan Mike Cervantès keert vanuit Afghanistan, waar hij bij een vijandelijke aanval een hand heeft verloren en de gevangene is geweest van de Taliban, terug naar zijn geboortestreek in Arizona. Hij lijdt aan een posttraumatische stressstoornis en houdt zich aanvankelijk wat op de achtergrond, maar een vriend zorgt voor hem en helpt hem zijn draai in het burgerlijk leven terug te vinden.

Dat lukt maar gedeeltelijk. Als zijn vriend financiële problemen krijgt, slaat Cervantès een bankkantoor kort en klein en belandt in de nor. Hij heeft dan al eens gehoord dat zijn naam, zijn handicap en zijn krijgsgevangenschap hem doen lijken op Miguel de Cervantes, de auteur van de Quichot. In de gevangenis leest Cervantès – ik bedoel de Amerikaan – het verhaal van de dolende ridder. Dat doet zijn toch al verwarde hoofd helemaal op hol slaan. Hij begint te hallucineren dat hij gesprekken heeft met de Spaanse Cervantes.

Lees verder “Cervantès, Cervantes en Don Quichot” →

Politici, vluchtelingen en showbusiness

On door Jona LenderinginPolitiek21 reacties

Eind jaren tachtig wilde het Nederlandse kabinet de belastingwetgeving hervormen: het belastingplan-Oort. Premier Lubbers wilde dat de aanpassing brede parlementaire steun zou krijgen, maar dat leek niet te gaan lukken.  “Dan maar met weinig steun”, zal hij hebben gedacht, “maar dat moet niet teveel opvallen.” Als ik het me goed herinner, heeft hij die brede steun uiteindelijk wel gekregen, maar in januari 1989 leidde hij wel de aandacht van deze kwestie af. Hij liet de laatste nog gevangen zittende oorlogsmisdadigers vrij, de Twee van Breda.

Het is een smerige truc, maar dit is hoe politiek werkt. Het is voor een deel showbusiness. Soms zelfs echt. Bij de begrafenis van een beroemd staatsman komen politici uit de hele wereld hun eer bewijzen en het is publiek geheim dat er dan zaken worden gedaan. De premier van Israël wil echter niet worden gefotografeerd terwijl hij spreekt met de minister van economie van Iran, en dat weet het gastheerland ook. Dus organiseert die een concert, en terwijl de pers de daar aanwezige premiers aan het filmen is, zijn de ministers druk aan het overleggen. Degenen die niet aanzitten bij het staatsbanket, of die halverwege weg gaan, zijn altijd interessanter dan degenen die blijven.

Lees verder “Politici, vluchtelingen en showbusiness” →