Ik moet eigenlijk een tekst corrigeren, maar ik lig dus gewoon wakker van de manier waarop mijn vakgebied, de oudheidkunde, gisteren in Trouw door het slijk is gehaald – zie mijn stukje van gisteren. Het is namelijk geen incident.

Ik geef nu al ruim zes jaar een nieuwsbrief uit met daarin elke maand een overzicht van het nieuws waarmee de oudheidkundige disciplines de media halen, en zeker twee vijfde daarvan voldoet niet aan de meest basale eisen die je aan wetenschapscommunicatie mag stellen. Steeds opnieuw komen mijn academische collega’s in het nieuws met stompzinnigheden en het is helemaal niet vreemd dat het vakterrein niet serieus wordt genomen.

Is er iets aan te doen? Valt de respectabiliteit van de allermooiste wetenschap van de wereld te herstellen?

Ja.

Om te beginnen: erken dat er een probleem is met het aanleveren van informatie. Er zou al een wereld zijn gewonnen als het besef wat meer inzonk dat er maar één Oudheid is geweest, dat we véél te weinig bewijsmateriaal hebben om die te bestuderen, dat je dus élke aanwijzing moet benutten, en dat je dus niet mag beperken tot ‘alleen klassieke talen’, ‘alleen geschiedenis’, ‘alleen bijbelse studies’ of ‘alleen archeologie’.

Doe je dat niet, dan krijg je berichten als die van de archeoloog die, nadat hij had ontdekt dat keizer Caligula een opvallend megalomane toegang tot zijn paleis had laten bouwen, verklaarde dat dit bewees dat de keizer écht geestesziek was – terwijl verschillende historici nu net hebben uitgelegd dat dat wel meevalt.

Ten tweede, concentreer je op wat belangrijk is. Niemand heeft er iets aan als we wéér het beeld bevestigen dat oudheidkundigen zich uitsluitend bezighouden met van elk belang gespeende futiliteiten. Concentreer je dus op de wijze waarop de oudheidkunde de moderne samenleving heeft helpen vormen – hoe de chronologische studies van Scaliger de allereerste aanzet waren tot de Verlichting, hoe Charles Darwin werd beïnvloed door de Lachmannmethode, hoe de Arische mythe samenhing met de uitleg van Tacitus’ Germania en hoe de ideeën van Pausaniascommentator Frazer een sleutelrol speelden bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog. De oudheidkunde doet er namelijk toe.

Ten derde, leg de nadruk op professionalisme. Universitaire opleidingen doen er namelijk ook toe. Het is absurd dat een hoogleraar oude geschiedenis de boeken van kwakhistoricus Tom Holland aanbeveelt. Je hoeft geen geschiedenis te hebben gestudeerd om te zien dat Holland elementaire fouten maakt (meer); door zulke rommel toch aan te bevelen, zeg je in feite dat een amateur je vak eveneens kan beoefenen en dat er dus geen noodzaak is tot professionalisme of een wetenschappelijke opleiding.

Ten vierde: leg je prioriteiten vast in een charter. Als astronomen zoiets kunnen, kunnen oudheidkundigen dat toch ook?

Wat ik wil zeggen: neem de wetenschapscommunicatie serieus. Niet alleen omdat het een wettelijk voorschrift is, maar omdat je er voordeel van hebt. Er is veel belangstelling voor de Oudheid – zie de bezoekcijfers van de musea – en er kan veel geld worden verdiend in de derde geldstroom. Ik weet waarover ik het heb: ik kan ervan leven. Met de middelen en de expertise die de universiteiten hebben, kan makkelijk het geld worden binnengehaald om wat extra onderzoekers aan te stellen.

Maar in plaats van datgene te doen waarmee én de wetenschap én de eigen arbeidsplaatsen zijn gediend, adviserende Nederlandse academici het publiek Tom Holland te lezen. Ze duwen zelf de derde geldstroom van de universiteit áf. Mens sana qui mal y pense.

Deze blog is gratis, maar als u me wil steunen, koop dan een van mijn boeken, doe via Livius.nl een cursus of reis (bijvoorbeeld Cyprus), of doneer. U kunt de blog volgen via het Whatsapp-kanaal.