In het oude Nabije Oosten droegen de heersers lange tijd geen kronen maar fraai bewerkte haarbanden, die we gemakshalve diademen noemen. Alexander de Grote nam het gebruik over, wat des te eenvoudiger was omdat de Grieken en Macedoniërs al de gewoonte hadden zich bij feestelijke gelegenheden te bekransen. Denk aan lauwerkansen. Dat een diadeem een eigenlijk vrij alledaags voorwerp was, belette niet dat de mensen er destijds een bijna magische kracht aan toeschreven. Wee degene die, zonder te zijn erkend als heerser, een koninklijke diadeem ombond.
De Griekse schrijver Arrianus, die in het zevende boek van zijn Anabasis de laatste levensmaanden van Alexander beschrijft, vertelt dat hij een anekdote aantrof in zowel de biografie die Alexanders officier Aristoboulos schreef als enkele niet andere, niet nader geïdentificeerde bronnen. De (wat aangepaste) vertaling is van Simone Mooij.
De graftombes van de Babylonische koningen waren merendeels in de meren en moerassen gebouwd. Toen Alexander door de moerassen voer, greep een harde windvlaag plotseling zijn hoed en de diadeem die daaraan bevestigd was. De hoed, die het zwaarste was, viel in het water, maar de diadeem werd door de wind meegenomen en bleef hangen in het riet dat groeide op het graf van een van de vroegere koningen.
Dat was op zichzelf al een voorteken van Alexanders dood, maar er kwam nog iets bij. Een van de opvarenden was uit de boot gesprongen om zwemmend de diadeem van het riet af te halen, maar omdat die nat zou worden als hij zwom, hield hij hem niet in zijn handen, maar bond hem om zijn eigen hoofd en bracht hem zo terug. Aristoboulos schrijft dat hij als beloning een talent kreeg, en vervolgens werd gegeseld omdat hij de diadeem had omgedaan. Sommigen beweren dat het Seleukos was.
Het verhaal van de diadeem die belandde bij een graf en door Seleukos werd teruggebracht, is eigenlijk te mooi om waar te zijn, want Seleukos zou Alexanders opvolger zijn als “koning van Azië”. Ik denk niet dat het waar is, maar dat neemt natuurlijk niet weg dat het een mooi verhaal is, zodat ik het vandaag met plezier citeer.
Yeh, goede anekdote. En wie weet ? De waarheid is soms vreemder dan wat we kunnen bedenken. Geselen lijkt me minder overigens.
Het is inderdaad een goed verhaal, maar ik geloof er niets van. Het is immers best mogelijk te zwemmen en tegelijk een voorwerp boven water te houden.
Dat zou ik voor die oude Grieken zo snel niet aannemen. Wij gaan ervan uit dat iedereen kan zwemmen, maar dat was in de Oudheid zeker niet het geval; zelfs van zeelieden is bekend dat ze niet allemaal konden zwemmen. Dát is dus niet de reden waarom het verhaal onwaar is.
Als Seleukos niet kon zwemmen, hoe is hij dan van de boot naar het riet gekomen? De heenweg dus?
Ik neem niet zozeer aan dat alle Grieken destijds konden zwemmen; dat neem ik zelfs in de 21e eeuw nog niet aan, want in Suriname is die vaardigheid evenmin gemeengoed. Ik neem aan dat Seleukos kon zwemmen als hij de heenweg heeft afgelegd.
Ik bedoelde eigenlijk: goed kunnen zwemmen. Ik heb een b-diploma en zou een halve schoolslag kunnen doen terwijl ik een diadeem met een arm boven het water houd, maar ik denk dat dát voor een ouwe Griek wat moeilijk zou zijn.