Het moet 2001 zijn geweest toen ik met mijn vaste reisgenoot naar Parma ging. We sliepen in een hotel bij het station waarvan ik me alleen herinner dat er een vrouw was die, toen wij onze auto uit de garage kwamen halen, met een gele Lamborghini naar buiten kwam stuiven. Wat ik me ook van Parma herinner zijn bovenstaande twee kolossale beelden uit de Galleria Nazionale. Het zijn de halfbroers Bacchus en Hercules.
Ze zijn gemaakt van een basaltachtige, Egyptische steensoort die bekendstaat als “bekhen” en een groenige, ietwat metaalachtige kleur heeft. Ze dateren uit de laatste jaren van de eerste eeuw na Chr. en stonden ooit in Rome in de Aula Regia, de troonzaal van de Romeinse keizers op de Palatijn.
In die troonzaal hing ook de voorhang uit de tempel van Jeruzalem, die in 70 was meegenomen. Er is ook wat witmarmeren sculptuur gevonden die bedoeld kan zijn geweest om de onderdrukking van de Bataafse opstand in herinnering te brengen. Keizer Domitianus, die de troonzaal liet bouwen, herdacht zo de stichting van zijn dynastie, die aan de macht was gekomen door een burgeroorlog te winnen en de Joden en Bataven te verslaan. Hoe Bacchus en Hercules in dit programma passen, ik heb geen idee.
Ik heb wel eens gespeeld met de gedachte dat de twee kolossen helemaal niet uit de tijd van Domitianus stammen. Misschien, dacht ik, zijn ze gemaakt voor Septimius Severus, die afkomstig was uit Lepcis Magna en in de troonzaal het gezelschap wilde hebben van zijn stadsgoden. Die gedachte is echter onzin, want ik veronderstel daarmee dat de twee beelden die zijn overgeleverd, alle beelden waren die er zijn geweest, en dat weten we niet. (Het is een variant op de “positivist fallacy“.) Zolang we niet weten welke beelden er nog méér stonden in de Aula Regia, is het eigenlijk niet mogelijk iets zinvols te zeggen over het artistieke programma. Zoals zo vaak weten we meer niet dan wel.
De beelden zijn eigenlijk net iets over the top. Net iets té gespierd, té groot, té zeer op effect gericht. Maar het werkt: ik stond destijds in Parma paf, mijn toenmalige reisgenoot stuurde me zaterdag bovenstaande telefoonfoto’s omdat hij opnieuw onder de indruk was, en ik neem aan dat degenen die negentien eeuwen geleden op bezoek kwamen bij de keizer – of dat nu Domitianus of Severus was – ook van hun à propos waren gebracht.
[Dit was de 114e aflevering in mijn reeks museumstukken; een overzicht is hier.]
Ja zeker zo’n gespierde torso zal ik nooit meer bereiken …..
Alleen dieten is daar onvoldoende voor.
Vriendelijke groet,
“De beelden zijn eigenlijk net iets over the top.”
Mwa. Vergelijk ze eens met een paar bodybuilders.