Drenthe kent momenteel tweeënvijftig hunebedden, genummerd van D1 (D = Drenthe) tot en met D54. De twee ontbrekende nummers staan voor een gesloopt en een verkeerd geïdentificeerd monument. Daarnaast zijn er F1, een ten onrechte als hunebed geïdentificeerde megaliet in Friesland, en G1 en G5 in Groningen. De in die provincie ontbrekende nummers kennen we alleen uit oude kronieken. Kortom, we moeten het doen met vierenvijftig hunebedden en dus worden we blij als er nog eentje wordt ontdekt. De laatste ontdekking, G5, was in 1982 even bezuiden Delfzijl; de voorlaatste, D41 bij Emmen, was in 1809.
Hunebed #55
Sinds vorige maand claimt het Drentse dorp Gasselte nummer vijfenvijftig. Er zijn redenen om daaraan te twijfelen. Het bodemarchief van Nederland is redelijk goed bekend en de heuvel in kwestie zie je niet over het hoofd. Als hier werkelijk iets zou zijn, was het allang bekend geweest. Van de andere kant: even ten zuiden van Gasselte liggen Borger en Drouwen, met samen een half dozijn hunebedden. En even ten noorden van Gasselte liggen bij Eext en Annen nog eens zeven hunebedden. Dat er in Gasselte ooit een hunebed is geweest, ligt dus ergens in de lijn der verwachtingen.
En misschien is dat het probleem. Misschien wil Gasselte het wel te graag en verliest men de realiteit uit het oog. Vergelijk het met de kunstkenners die dolgraag een Vermeer wilden uit zijn Italiaanse periode en hun kritische zin lieten varen toen Han van Meegeren aan kwam met De Emmaüsgangers. Of vergelijk het met de oudheidkundigen die momenteel op hun gezicht gaan omdat ze vervalste papyri uitgaven met daarop teksten waarvan ze hadden gehoopt dat die echt bestonden. En denk ook eens aan Noordwijk, waar de gemeente zich onsterfelijk belachelijk maakte door op advies van een paragnost archeologisch te laten zoeken naar de al eeuwen vermiste schedel van Sint-Jeroen. (De archeologen vonden twee schedels.)
Wichelroede
De parallel tussen Gasselte en Noordwijk is overigens bedenkelijk nauw. De noordelijke media en de NOS noemen de ontdekkers weliswaar “amateurarcheologen”, maar ik kan u verzekeren dat het gebruik van een wichelroede niet behoort tot de gangbare oudheidkundige methoden. Het is natuurlijk denkbaar dat er ook met andere technieken is gezocht, maar het feit dat daarnaar nergens wordt verwezen, suggereert anders. Je zou minimaal een verwijzing hebben verwacht naar eerdere vondsten van de Trechterbekercultuur, maar die zijn in Gasselte nooit gedaan.
Grondbedrijf Alsema heeft inmiddels met bodemradar een verstoring in die heuvels geconstateerd en er zal in het voorjaar nieuw onderzoek komen. Het zou leuk zijn als men werkelijk iets ontdekte, maar de Gasselters die ik sprak, waren sceptisch.
Dat een extra hunebed bezoekers zal trekken, staat ondertussen vast. Er is in elk geval al minimaal één Nederlandse blogger naar Gasselte gefietst. Ik hoop echter dat een verlangen naar toeristen geen aanleiding zal zijn om Gasselte à la Emmaüsgangers, papyri of Sint-Jeroen alle kritische zin te laten varen.
Ik had een maandje gelden het Hunebedcentrum in Borger al om hun mening gevraagd. Ik geef hierbij de letterlijke tekst van hun antwoord van 1 december j.l.: “Hartelijk dan voor uw bericht. We hopen natuurlijk altijd dat het bericht waar is, fantastisch natuurlijk als er een nieuw hunebed ontdekt wordt. Volgens mij is uiteindelijk gebleken dat het gaat om de locatie van een oude steenfabriek. De kans was natuurlijk ook wel erg klein. Onze directeur Harrie Wolters heeft in een interview met RTV Drenthe vorige week verteld dat deze vondsten haast altijd toevalsvondsten zouden moeten zijn. Het mooie van archeologie is dat je meerdere methoden en/of bronnen gebruikt om te onderzoeken. Meestal wordt door middel van geofysisch onderzoek bekeken of de theorie klopt. Maar zo zijn er ook mensen die op basis van historische bronnen proberen te onderzoeken of er nog verdwenen hunebedden te vinden zijn. Ook die resultaten moeten dan nog in het veld bevestigd worden.”.
“de locatie van een oude steenfabriek”
Dat zou natuurlijk ook een leuk resultaat zijn. Maar na flink opkloppen van verwachtingen zullen teveel mensen aan teleurstelling leiden.
De verzekering “dat het gebruik van een wichelroede niet behoort tot de gangbare oudheidkundige methoden” zegt natuurlijk niets over resultaten van het gebruik van een wichelroede. Oudheidkundigen zouden niet zo huiverig moeten zijn om hun onderzoek met de wichelroedetechniek uit te breiden. De kunst is de wichelroede neutraal, niet vooringenomen te hanteren. Veel wichelroedelopers verstaan die kunst helaas niet.
Voor zover ik weet is alleen aangetoond dat je met een wichelroede water kunt opsporen, iets waarvoor het apparaat bijvoorbeeld door boeren in Australie nog regelmatig gebruikt wordt. Voor de rest is het een veelgebruikt ding bij leylijnhunters, en dat zegt, wetenschappelijk gezien, genoeg.
Kees en Hans, er is verbazend veel serieus, degelijk wetenschappelijk onderzoek naar wichelroeden gedaan, al meer dan een eeuw lang. Misschien niet helemaal onverwacht is de uitslag consequent dat ze niet werken, voor wat dan ook. Het wikipedia-lemma geeft wat voorbeelden, maar een beetje zoeken op google levert nog wel meer. Grote prijzen van diverse sceptische organisaties hebben ook nog geen werkend resultaat opgeleverd. (Niet-wetenschappelijke) artikelen die suggereren dat wichelroeden werken komen nooit met enig serieus bewijs, en verwijzen meestal naar bekende pseudo-wetenschappers, warhoofden en dergelijke.
Kijk eens in het archief dekrantvantoen.nl naar de ‘vondsten’ die meneer Hingstman in de afgelopen 40 jaar geclaimd heeft. Dan zou je ook kunnen constateren dat hier gemeenschapsgeld over de balk wordt gegooid. Wellicht kan de burgemeester ook een onderzoek starten naar de wolkenformaties die momenteel voorbij trekken. Ik zag er zojuist nog eentje die aan een hunebed deed denken.
‘Veel wichelroedelopers verstaan die kunst helaas niet.’
U wel?
Wichelroedelopers en wetenschappelijk onderzoek is ook buiten de komkommertijd in mijn ogen geen goede combinatie …..
Stille groet,
De kunst is om onbevooroordeeld, met een vrije mind onderzoek te doen. Soms lukt me dat met een wichelrode, meestal niet. Bij wetenschappers is dat niet veel anders. Vooral in de sociale disciplines zit men er nogal eens naast. Als u leest “bij de huidige stand van de wetenschap is als vaststaand bewezen dat” … enz. is het geduldig wachten op de volgende stand, die in de regel niet erg lang op zich laat wachten met weer nieuwe bewezen feiten.
De financiering van wetenschappelijk onderzoek heeft ook zo z’n eigen belangen. Wetenschappers zijn niet vanzelfsprekend ver verheven boven wichelroedelopers.
‘De kunst is om onbevooroordeeld, met een vrije mind onderzoek te doen.’
Wat verstaat u onder een ‘vrije mind’ in relatie tot ‘onderzoek doen’, naar ik aanneem ‘naar iets’, wat een doel veronderstelt?
Keesclaas, er zijn geen voorbeelden van gelukt onderzoek met een wichelroede. Dat is het verschil tussen wichelroedelopers en wetenschappers. De laatsten baseren zich op feiten, argumenten en onderzoeksresultaten, de eersten op een methode die nog nooit iets opgeleverd heeft en bij vele onderzoeken door de mand is gevallen..
En geen wetenschapper zal huidige stand van wetenschap en vaststaand bewezen combineren, ze sluiten elkaar uit.
Helaas lijdt ook het anders zo nuchtere Dagblad van het Noorden (waar Job van S nogal eens voor schrijft) ook al aan vergelijkbare sensatiezucht.
https://www.dvhn.nl/groningen/Onder-klei-van-Groningen-liggen-mogelijk-mooiste-hunebedden-van-Nederland-26290440.html
Ik hoop maar dat dat niet gebruikelijker word na de recente overname.
Een dag later bevatte de bijlage een leuk stuk over de vader van de hunebedden, Albert van Giffen (zie Wikipedia). Op internet zit het achter een betaalmuurtje.
Tja. Het heeft iets van een kinderruzie. Jullie hebben de meeste, maar wij hebben de mooiste!
‘Daarnaast zijn er F1, een ten onrechte als hunebed geïdentificeerde megaliet in Friesland (…)’
‘Megaliet’ is wel erg kort door de bocht. F1 bij Rijs (Gaasterland) is weliswaar geen hunebed, maar een steenkist, wel uit de trechterbekercultuur.
https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Steenkist_van_Rijs
‘Er is in elk geval al minimaal één Nederlandse blogger naar Gasselte gefietst.’
Je had toch wel je klompen bij je?
Als we het nu over “methode” hebben en naar de opbouw en toon van dit stukje kijken dan deugt er niet veel aan dit stukje.
Laat dan ook zien wat er niet aan deugt.
Het is natuurlijk goed dat er kritiek gegeven wordt. Maar eerste moet de lezer duidelijk gemaakt worden wat er precies geclaimd wordt en door wie. En wat hun argumenten zijn. Daarna pas kan men deze bekritiseren en mag men er verder over discuteren, bv een vergelijking maken met Noordwijk. Hier wordt deze vergelijking direct in de tweede alinea gemaakt, terwijl de lezer dan nog niet eens weet waar het precies over gaat. Het stukje krijgt daarmee een suggestieve toon, i.p.v. een objectieve. Volgorde in een tekst is erg belangrijk, hier onderscheid zich het wetenschappelijk schrijven van het retorisch schrijven.