De corona is voorbij, we maken weer reisplannen en je zou naar Griekenland kunnen gaan. Dan land je vermoedelijk in Athene en zul je daar ook je eerste hotel wel boeken. Eerlijk is eerlijk, Athene is in de zomer geen aangename plek. De hitte blijft er hangen en er is geen verfrissende zeebries, zoals in Thessaloniki. Toch is het geen straf om in Athene te verblijven.
Attika
De Akropolis is een geweldige plek – hier is wel wat wind. Het spreekt vanzelf dat je ook gaat naar het Akropolismuseum en het Nationaal Archeologisch Museum, maar vergeet niet een bezoek te brengen aan het Numismatisch Museum (in het voormalige huis van Heinrich Schliemann) en aan het museum van de opgraving van Kerameikos. Dit zijn vrij rustige plaatsen. Vergeet de Agora niet, met het museum. O ja, er is ook een Byzantijns museum en een Benakimuseum. En een Romeinse agora.
Gebruik Athene verder als uitvalsbasis voor de plaatsen in de omgeving. Een huurauto is praktisch maar ik heb zelf (al is het wat langer geleden) uitsluitend goede ervaringen met de bussen. De tempel op Kaap Sounion is fenomenaal; wat noordelijker liggen Thorikos en het elegante heiligdom van Brauron, en nog wat noordelijker is Marathon. Het slagveld is niet de historische grond die ervan is gemaakt natuurlijk. Hier is Europa niet ontstaan. Maar ook een verzonnen lieu de mémoire kan de moeite van een bezoek waard zijn. Het vertelt veel over het moderne Griekenland.
De Peloponnesos
Enfin. Iets ten westen van Athene ligt Eleusis, dat ik persoonlijk niet zo geweldig vind, maar het museum is tof. Al snel ben je op de istmus. Hotels te over, zoals bij de haven van Kenchreai. Ik vind Isthmia, het heiligdom van Poseidon, prettig. Ook een fijn museum. Korinthe zelf is echt geweldig indrukwekkend. Vergeet vooral niet naar de Akrokorinth te gaan. Ik was zelf ooit te uitgeput om helemaal naar de top te klimmen – het kan heet zijn in Griekenland – maar ook zonder het einddoel te hebben bereikt kan ik je verzekeren dat al die muren uit al die eeuwen prachtig zijn.
Via Nemea en Argos kom je in Nauplion, de eerste hoofdstad van het moderne Griekenland en de perfecte uitvalsbasis voor tripjes naar Epidauros en de Mykeense burchten van Tiryns en Mykene. Het museum in Nauplion is ook een aanrader; hier staat het harnas van Lerna.
Verwacht niet teveel van Sparta, maar er is een goed museum en even verderop ligt het verlaten klooster van Mystras. Wat westelijker ligt Messene, een hellenistisch-Romeinse stad. Zonder klassiek verleden is het geen heel beroemde plek, maar er is erg veel te zien. Aan de westkust van de Peloponnesos zijn twee plekken die Pylos heten: het ene de plek van een gevecht uit de Archidamische Oorlog, het ander het “paleis van Nestor”. Hier is vijf jaar geleden een schitterende zegelring gevonden.
Via Olympia, dat geen aanbeveling behoeft, reis je naar het noorden. Bij Patras steek je over naar het vasteland.
Het noorden van Griekenland
Wat je ook doet in Griekenland, je wil Delfi bezoeken. Als je vanaf Patras komt, arriveer je over de schitterende weg langs de noordelijke kust van de Golf van Korinthe; komend vanaf Athene kom je via Chaironeia door de Parnassosbergen, wat ook niet verkeerd is. Delfi is een wereld op zich en zorg dat je er twee nachten doorbrengt. Je kunt dan meteen in de ochtend naar de opgraving, voor de bussen uit Athene aankomen; als die er zijn, ga jij naar het museum; en als de toeristen weg zijn, keer je terug naar de opgraving, waar het in de middag, als het heet is, volstrekt stil is. Vergeet de tempeltjes van Marmariá niet, iets ten zuidwesten van het heiligdom.
Als je de bergen oversteekt, kom je bij Thermopylai. Er is weinig te beleven. Opnieuw: het zegt meer over modern dan antiek Griekenland.
De grote weg voert je langs de kust; je passeert de Nederlandse opgraving bij Halos, met vondsten in het museum in Almyros. Het is niet spectaculair allemaal, maar omdat ik er zelf heb mogen graven, noem ik het graag. Meer in het binnenland is Farsalos en nog wat verder ligt Metéora. Dat mag je eigenlijk niet overslaan.
De havenstad Volos herinner ik me slecht. Er waren resten van de hellenistische stad Demetrias en het oeroude Iolkos, maar ik weet zelfs niet of er een museum was. Uit de Prehistorie van Griekenland liggen hier Dimini en Sesklo.
Macedonië
Via het Tempe-ravijn komen we in het hoge noorden. Mijn favoriete opgraving is Dion, gelegen in een lommerrijk en onoverzichtelijk terrein, waarin je je gelukkig waant dat er fijne bronnen zijn. Langs de Olympos bereik je Macedonië, waar van alles is te zien. Sla onder geen beding Vergina over, het antieke Aigai, waar Filippos II is vermoord in het theater. Of het graf dat men aanwijst ook dat van hem is, is onderwerp van discussie, maar ga er kijken.
Bij Naousa (goede wijn) is het schooltje gevonden waar Aristoteles les heeft gegeven aan Alexander. Het is niet zo spectaculair, maar het is wel intrigerend om er te hebben gestaan. Sla ook Pella niet over. Het museum is weer eens adembenemend.
Thessaloniki is in Griekenland mijn favoriete stad. Het archeologisch museum is in tweeën gesplitst (antiek en Byzantijns) en allebei hebben ze prijzen gewonnen. Terecht. In het eerste museum is onder andere de Derveni-papyrus te zien, maar er is ook meer edelsmeedwerk dan je aan kunt. Het trieste is dat deze musea zo mooi konden zijn omdat de onderliggende gronden geen archeologische vondsten meer bevatten nadat de Duitse bezetter de Joodse begraafplaats had vernietigd. Bezoek dus ook het Joods Museum.
De stad zelf biedt het paleis van keizer Galerius, de boog van Galerius, het graf van Galerius, de stadsmuur, een citadel, een Griekse agora, een Romeinse agora, alsmede enkele even oude als mooie kerken. En vooral een corniche waar je eindeloos kunt flaneren.
Nog wat verder naar het oosten zijn Olynthos (vondsten in Thessaloniki), het Kanaal van Xerxes (weinig te zien maar wel speciaal), Amfipolis, Filippoi en het museum te Kavala. Vanuit Thessaloniki zijn ze net niet in één dag te doen, dus neem een hotel in Kavala.
Tot slot
Ik heb nooit de gelegenheid gehad naar de eilanden te gaan, maar ik heb me laten vertellen dat Thasos, Delos en Kreta geweldig zijn. Er zijn talloze reisgidsen maar ter plekke is de informatie altijd beter. Een fijne website is het Pausaniasproject. Lees vooraf een boek over het moderne Griekenland, dat kan nooit kwaad. En kijk eens naar het tijdschrift Lychnari: het zal wel aanwezig zijn in de openbare bibliotheek en biedt een schat aan informatie.
Volgens de cijfers van Johns Hopkins University overlijden momenteel ca 2600 mensen per dag aan Corona. Zo voorbij is Corona nu ook weer niet. Omdat in Nederland de vaccinatiegraad hoog genoeg is kunnen wij Corona min of meer negeren, maar het virus is er echt nog wel en muteert er vrolijk op los. En het virus houdt van reizigers, want die zorgen ervoor dat die mutanten zich makkelijk door de wereld verspreiden.
In de hele wereld? Dan valt het wel mee.
Frans, , dat cijfer van 2600 per dag is nog altijd een miljoen op jaarbasis.
Ter vergelijking op 4 mei, dat aantal is net zoveel als het aantal omgekomen joden tijdens WO2 (1939-1945).
‘Valt wel mee’. Echt?
Je zou het moeten vergelijken met andere ziekten en het zal per land verschillen, dus dat soort cijfers zeggen niet zoveel.
1 mln per jaar is ruim 1% van het totaal aantal overlijdens per jaar. Dat is minder dan kanker, maar ook niet echt weinig. En de potentie van dergelijke virussen is dat ze een toppositie verwerven, door hun mutaties, onze omgang met dieren, de achteruitgang van onze leefomgeving, en – ik durf het gezien de vrolijke racties verderop bijna niet te zeggen – ons vrolijke reisgedrag. Het is altijd ongezellig om dit naar voren te brengen, dus meestal houd ik mijn mond erover. Maar “Corona is voorbij” schoot mij echt in het verkeerde keelgat.
Al Gore sprak ooit zo treffend van “An inconvenient truth”.
U hebt beslist gelijk met uw waarschuwing. Toch heeft ook JonaL gelijk met “De corona is voorbij”.
Hij heeft het hier immers over de pandemie, dwz. de wereldwijde epidemie. En daar spreken we van als 10% van de bevolking de infectie oploopt. Dat is momenteel noch in Nederland noch in Griekenland het geval.
Nogmaals, zoals het verleden ook wel heeft uitgewezen (soms kunnen we er echt wel iets van leren), u heeft beslist gelijk dat de pandemie middels een gemuteerd virus kan terugkomen. De eerstkomende maanden zal men wel veilig naar Griekenland heen en weer kunnen reizen, maar of dat vanaf september nog kan valt nog te bezien.
U vergeet een hoogtepunt op de Peloponnesos: de vrijwel complete tempel van Bassai/Figalía. Het vrijwel complete fries is door Elgin tegelijk met het beeldhouwwerk van het Parthenon meegenomen naar Engeland, waar het in een niet altijd toegankelijke afzonderlijk zijzaaltje vlak bij de Elginmarbles is opgesteld. Met een veel betere belichting. Merkwaardigerwijze lijkt er nooit discussie over terugkeer naar Griekenland geweest te zijn.
Ik ken die tempel (Bassai/Figalia) als Vasses, die Griekse letters blijven lastig te vertalen. Maar het is inderdaad een hele fraaie tempel die helemaal is ingebouwd in een tent, wat op zich ook al weer een attractie is. Je moet toch onwillekeurig aan Christo denken…
Mooie samenvatting! Ik krijg zin om ooit die reis te gaan maken!
Van dit blog krijg ik weer hele goede zin Jona!
Inderdaad: Vassae en de Apollotempel aldaar horen beslist bij dit rijtje. Ik werd, daar met de auto aangekomen, eerst op het verkeerde been gezet en dacht dat de tempel in een dal stond. Maar: deze bleek op zo’n 1200 meter hoogte te staan. De tent er omheen is helaas noodzakelijk vanwege weersinvloeden en vervuiling door een nabij gelegen centrale, zo heb ik me laten vertellen. Maar de plek is echt magisch: dat is het eerste woord dat in me op kwam toen ik er eens was. Apollo Epikourios, de Toezichthouder. Hij hield toezicht, ook persoonlijk op mij. Maar dat is weer een heel ander verhaal….
U maakt me nieuwsgierig naar dat verhaal…
Stuur me maar een mailtje, dan antwoord ik daar zeker op: hanborg@gmail.com
Ook al betekent ‘Epikourios’ niet ‘Toezichthouder’, maar ‘Helper’ (excuses voor de betweterij) – ook ík wil dat verhaal wel horen!
zie mijn reactie op een eerder bericht.
Strikt genomen heb je gelijk, met je vertaling van epikourios. Maar in mijn Griekse woordenboek vond ik ook: degene, die te hulp snelt, die bijstand verleent. Die als bondgenoot dient, die beschermt. De lijfwacht. Allemaal termen die – wat mij betreft – ook aan een toezichthouder kunnen worden toegeschreven, en die -in mijn geval- letterlijk genomen kunnen worden.
Een toezichthouder is iemand die erop let dat iets goed gaat. Een epikourios is iemand die bijstand verleent. Uit het feit dat een toezichthouder wel eens bijstand verleent volgt niet dat een epikourios wel eens ’toezichthouder’ betekent. Toch?
Zonder te willen vervallen in een semantische discussie, waarvoor mijn kennis van het klassiek Grieks overigens ook tekort schiet, heb ik deze Apollo ervaren als iemand ‘die een oogje in het zeil hield’ in moeilijke, zo niet bijna fatale omstandigheden. En ja: ook als ‘redder in de nood’.
Ik heb een blik geslagen in Lidell & Scott en vond ”epikourios: succouring, epith. of deities”
Het subst. hoi epikourioi: ”the guards, the military class in Plato’s Republic”
Woordenboek A. Bailly
epicourios : secoorable, protecteur
Hoi epikourioi: gardes mercenaires de certains princes oi tyrans (Hdt, Thuc.)
Knepper heeft m.i. strict genomen gelijk, maar u heeft de nuance fijn aangevoeld.
Benieuwd naar uw verhaal!
Er waren twee dingen die me ergerde in Athene. Het ene noemt JonaL al: de hitte. Ik was er een keer begin oktober en toen was het nog bloedheet. Gelukkig zijn er overal kiosken (van huis uit een Turks woord) met gekoeld mineraalwater. Je kunt ook een soort ijskoffie drinken. Het andere zijn scooters die soms zes rijen breed breed ronkend voor stoplichten staan te wachten. Het ziet er nogal bedreigend uit, maar Athene is geen Amsterdam in dat opzicht. Bezoeken aan het Nationaal Archeologisch Museum maken alles goed. Het Parthenon vond ik een beetje tourist trap.
Mooie tips Jona.
Toevallig vandaag op Delis geweest, een aanrader.
Met de boot van Mykonos, erg toeristisch maar wel een aardig museum. Naxos is groter, je kan er goed wandelen, het heeft een leuke haven, er is een oud heiligdom van Demeter en een ‘kouros’, een groot niet afgemaakt beeld van Apollo. Allemaal met de bus te doen.
Mykonos wil je inderdaad niet langer dan een dag zijn. Op Naxos is ook een grote grot te bezichtigen, uiteraard van Zeus. Tinos ook mooi, wat kleiner, tempel van Poseidon. Niet heel indrukwekkend, maar de antieke wereld komt wel tot leven als je op ieder eiland een antieke vondst ziet.
De kleine Cycladen zijn heerlijk, als je echt even de rust wil opzoeken (geen NS, geen bouwvakkers met Veronica). Ook daar zijn grotten te vinden, uiteraard van Cyclopen. Het was oprecht spannend, een dubbele ingang zoals omschreven in de Odyssee, en reuze wespen als soort bewakers van iets heiligs.
De Kleine Cycladen (bijvoorbeeld Donoussa) zijn inderdaad nog rustoorden, vergeleken met de toeristisch af en toe tot wanhoop stemmende eilanden als Mykonos en Santorini. Ook de hoofdstad van Naxos (vroeger een heerlijk dromerig stadje) is al uitgegroeid tot een opeenstapeling van wafelcafé’s, overpriced restaurants, discodreun….
Tinos is al sinds 12 jaar mijn favoriete eiland. Weliswaar is het hier in de Griekse zomer ook erg druk, maar net buiten het seizoen valt er veel te genieten. Culinair, qua stranden, enkele aardige musea, mooie kloosters en kerken…en de meeste daarvan zijn goed per OV bereikbaar, ook al huur ik zelf altijd een auto.
Delis = Delos