[Laatste stukje over de slavenopstand van Spartacus. Het eerste was hier.]

Crassus commandant

In Rome trad een nieuwe bevelhebber aan: Marcus Licinius Crassus. De verslagen consulaire legioenen schijnen in de buurt van Ancona te zijn achtergebleven, en Crassus gaf hun commandant Mummius opdracht zich in het zuiden bij hem te voegen. Hij mocht geen contact met de vijand maken. Mummius meende echter een goede gelegenheid te zien het probleem zelf op te lossen, bond de strijd toch aan en werd verslagen. Crassus was woedend en meedogenloos in zijn straf: decimatie. Elke tiende soldaat moest door zijn kameraden worden gedood. De legionairs moesten weten dat ze meer hadden te vrezen van hun commandant dan van de slaven en gladiatoren. Dit is een van de zeer weinige bekende gevallen van decimatie.

De Cilicische Piraten

In de winter van 72/71 kwam Spartacus aan in de teen van Italië, waar hij Thourioi innam. Dit was de enige keer dat hij zijn mensen in een stad vestigde. Het doel lijkt te zijn geweest Sicilië te veroveren. Op dat eiland waren in het recente verleden verschillende grote slavenopstanden geweest, met leiders die zich tot koning hadden uitgeroepen.

Spartacus had misschien hetzelfde voornemen, maar misschien was hij ambitieuzer. Het staat vast dat hij wilde samenwerken met de Cilicische piraten. Voor hen zou een basis op Sicilië een enorme aanwinst zijn, omdat Rome op dit moment niet beschikte over een grote vloot en ze de Italiaanse kust konden plunderen zonder al te veel weerstand te ondervinden.

Maar blijkbaar ging er iets mis. De Ciliciërs verschenen niet. Wie wel in zuidelijk Italië verscheen, was Crassus, en deze gaf zijn mannen opdracht een palisade door Bruttium te bouwen, van de Tyrreense naar de Ionische Zee. De versperring was zestig kilometer lang, maar zijn leger bestond uit acht legioenen of 32.000 man, en de klus was snel geklaard. Spartacus en zijn manschappen zaten in de val.

Spartacus versus Crassus versus Pompeius

De Romeinse legionairs sloegen de eerste aanval van de gladiatoren en de slaven zonder moeite af. De Romeinen verloren drie man en doodden 6.000 vijanden – of beweerden dat althans. Nu besloot Spartacus tot kleinere acties. Ook deed hij zijn best het moreel te verbeteren: hij liet een Romeinse gevangene in het niemandsland kruisigen om zijn manschappen te tonen wat hun te wachten stond als ze werden verslagen.

Aanvankelijk had Crassus geen haast om de gladiatoren aan te vallen. Ze waren ingesloten en de winter viel in, zodat ze al snel door hun voorraden zouden raken. In de lente zou hij de hongerige weglopers wel aanvallen. De Senaat vond dit echter geen eervolle oorlogsvoering en riep Pompeius op, die in Hispania net de oorlog tegen Sertorius had beëindigd. Dat dwong Crassus tot actie.

Hij had geluk, want Spartacus besloot opnieuw tot een uitbraak. Hoewel hij erin slaagde de palissade van Crassus te doorbreken, had hij slechts een derde van zijn manschappen bij zich. De overige twee derde waren hierna een makkelijk doelwit voor de legioenen. Sterker nog, de doorgebroken gladiatoren raakten verdeeld, en Crassus kon een van deze groepen zware verliezen toebrengen. Spartacus verscheen echter net op tijd om de vernietiging van dit contingent te beletten.

Spartacus’ einde

Vanaf nu hadden de Romeinen de numerieke overmacht en Crassus durfde het aan te laten komen op een veldslag. Na de eerdere Romeinse nederlagen was dit niet zonder risico. De gladiatoren wisten dat ze moesten winnen of sterven, en vochten dan ook dapper. Immers, de dood op het slagveld was te verkiezen boven kruisiging. Evengoed leden ze een nederlaag. Volgens Crassus’ body count werden er 12.300 gedood. Slechts twee van hen waren gewond in de rug. Het is overigens heel goed mogelijk dat Crassus krijgsgevangenen heeft geregistreerd als doden, ze vervolgens heeft verkocht als slaaf en de winst in eigen zak heeft gestoken.

Spartacus trok zich weer terug in teen van Italië, naar Petelia. De Romeinen joegen hem op, maar de gladiatoren wisten twee van Crassus’ kolonels te verslaan, Quintus Marcius Rufus en Gnaeus Tremellius Scrofa. Na deze zege zochten Spartacus’ mannen naar een nieuw, beslissend gevecht.

Crassus was daar maar al te zeer toe bereid. Hij had haast. Dus sloeg hij zijn kamp op in de nabijheid van de vijand, in de hoop dat die zou aanvallen. Hij was dus niet verrast toen de gladiatoren plotseling verschenen. De gevechten waren opnieuw hevig, maar de uitkomst was nooit onzeker. De resterende 35.000 rebellen werden verslagen en de Romeinen herwonnen vijf legioensstandaards, zesentwintig andere veldtekens en vijf fasces. Het lichaam van Spartacus is nooit teruggevonden.

Naspel

De slavenopstand was nog niet ten einde. Er waren nog vluchtelingen in de bergen van Bruttium, die zich organiseerden in vier groepen. Ook na Spartacus’ dood wisten zijn mannen de strijd gedisciplineerd voort te zetten. Toch gingen ze ten onder, sommigen verslagen door Pompeius, anderen door Crassus.

Zesduizend slaven vielen levend in Romeinse handen. Ze werden gekruisigd langs de Via Appia, de weg tussen Rome en Capua, een afstand van ongeveer 200 kilometer. U mag het zich voorstellen alsof langs de autosnelweg van Brussel naar Amsterdam aan iedere lantaarnpaal het lijk van een voormalige slaaf hangt te rotten, als prooi voor gieren en honden.