De Tirannendoders

On maart 1, 2022november 25, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Museumstuk, Oude Griekenland, Romeinse Keizerrijk13 reacties

De bovenstaande beeldengroep, de Tirannendoders, was ooit te zien in de Baden van Caracalla in Rome. Tegenwoordig staan de beelden in het archeologisch museum van Napels. Het gaat om een Romeinse kopie van wat al een kopie was van een beeldengroep uit Athene. Beeldhouwer Antenor vervaardigde de oorspronkelijke beeldengroep aan het einde van de zesde eeuw v.Chr. Deze beelden stelden Harmodios en Aristogeiton voor, twee mannen die in 514 de tyran (alleenheerser) Hipparchos hadden vermoord. Het was een van de eerste monumenten van de nog jonge democratie.

Twee beeldengroepen

Toen brak de oorlog uit met Perzië. Koning Xerxes nam Athene eind september 480 v.Chr. in. Na de winter plunderde zijn generaal Mardonios de stad. Tot de beelden die op transport naar het oosten gingen, behoorde dat van Penelope (waarover ik al eens blogde) en de beeldengroep van de Tirannendoders. Anderhalve eeuw later troffen de manschappen van Alexander de Grote de groep aan in Sousa. Weer een generatie later stuurde Seleukos I Nikator het monument terug naar de rechtmatige eigenaren. (Dat u niet denkt dat de restitutie van museumstukken een moderne uitvinding is.)

Lees verder “De Tirannendoders” →

Efedrismos

On maart 27, 2020augustus 29, 2022 door Jona LenderinginCultuur, Geschiedenis, Hellenisme, Klassieken, Museumstuk, Oud Italië6 reacties

Nu we anderhalve meter afstand moeten houden, nauwelijks kunnen reizen en niet naar musea kunnen, geef ik u wat u niet krijgen kunt: twee dames uit het verre Griekenland in een museum, en ze houden zeker geen anderhalve meter afstand.

Ze spelen efedrismos, een spelletje dat een beetje lijkt op pétanque in de zin dat er eerst een kleine bal of steen werd weggeworpen en dat de spelers die vervolgens met een steentje of een bal moesten zien te raken. Daarna moest de verliezer de winnaar op de rug nemen en naar de doelsteen dragen.

Lees verder “Efedrismos” →

Misverstand: Antieke sculptuur

On maart 21, 2020maart 30, 2022 door Jona LenderinginArcheologie, Factcheck, Geschiedenis, Hellenisme, Klassieken, Oude Griekenland, Romeinse Keizerrijk, Romeinse Republiek10 reacties

Bontgekleurd standbeeld (Allard Pierson-museum, Amsterdam)

Misverstand: Antieke sculptuur was wit

Een van de opvallendste ontwikkelingen in de kunst van de zevende en zesde eeuw is dat Griekse beeldhouwers er steeds beter in slaagden het menselijk lichaam weer te geven. Aan het begin van de vijfde eeuw hadden ze het volledig onder de knie. Een artistieke prestatie van formaat.

Lange tijd hebben kunsthistorici gedacht dat de beelden wit waren. De afwezigheid van kleur werd zelfs beschouwd als een fraaie abstractie, zoals veel cinefielen vinden dat zwart-witfilms een eigen schoonheid hebben en gruwen van pogingen er kleur aan toe te voegen. De Grieken waren zo niet alleen de eersten die het menselijk lichaam perfect afbeeldden, maar ook de uitvinders van een abstract kunstbegrip.

Lees verder “Misverstand: Antieke sculptuur” →

De Kritios-jongen

On januari 13, 2017april 21, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Museumstuk, Oude Griekenland7 reacties

De eerste keer dat ik in Athene het Akropolismuseum bezocht had ik een kartonnen cameraatje bij me waarmee ik geen al te beste foto’s kon maken. De tweede keer maakte ik dia’s. Mijn derde bezoek werd uitgesteld omdat het museum was gesloten. En toen ik er voor de vierde keer kwam, was het museum verplaatst naar de huidige locatie, waar destijds een fotografieverbod gold. Zo is het gekomen dat ik geen eigen foto heb van de zogenaamde Kritios-jongen, die u hierboven ziet. Ik heb de foto geplukt van de onderwijswebsite StudyBlue.

De standaardbabbel die bij dit beeldje hoort krijgt u zo meteen. De vindplaats is minstens zo interessant: de Perserschutt. In de begindagen van de archeologie – we hebben het over de jaren zestig van de negentiende eeuw – kampte men met de vraag hoe de opgravers beeldhouwwerken en andere vondsten moesten dateren. Sculptuur uit de Romeinse keizertijd lukte meestal wel, want van de keizers waren de portretten, de kapsels en de dateringen bekend, waardoor het mogelijk was veel sculptuur te dateren aan de hand van de haarmode. Wat daaraan vooraf was gegaan, was lastiger en daarom waren oudheidkundigen erg geïnteresseerd in dateerbare vondsten. Schliemann wilde bijvoorbeeld eens gaan graven op het eilandje Motya, waar een Karthaagse stad ten onder was gegaan in een van de eerste jaren van de vierde eeuw v.Chr.

Lees verder “De Kritios-jongen” →