Tag: einfühlen

Veerman tussen twee culturen

On door Jona LenderinginCultuur, Klassieken, Oudheid57 reacties
Veerpont (Lekkerkerk)

Ik verbeeld me niet dat ik u iets nieuws vertel als ik zeg dat we afgelopen vrijdag weer zo’n relletje hebben gezien dat de letteren zo’n slechte naam geeft. Uitgeverij Meulenhoff had gevraagd aan Marieke Lucas Rijneveld om poëzie van Amanda Gorman te vertalen, maar dit leidde tot een stuk in De Volkskrant en ophef op de sociale media, waarbij de strekking was dat de opdracht beter gegeven had kunnen zijn aan iemand die, net als Gorman, zwart is. Meulenhoff probeerde de storm te bezweren met een persbericht over “sensitivity readers” – mensen die gevoeligheden herkennen die een vertaler misschien niet kent – maar het was al te laat. Rijneveld heeft zich inmiddels teruggetrokken.

Het is de moderne tijd. Abdelkader Benali kan ervan meepraten. Ergens ziet iemand je naam, iemand is verontwaardigd (doorgaans woede op zoek naar een aanleiding), de sociale media maken er een relletje van, en daarna kun je je alleen maar terugtrekken omdat aanblijven alleen maar afleidt van de goede zaak. Inhoudelijke discussie blijft achterwege.

Lees verder “Veerman tussen twee culturen” →

MoM | Altijd te weinig bewijsmateriaal (1)

On door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Geschiedenis, Klassieken, Methodologie en theorie, Museumstuk, Romeinse Keizerrijk4 reacties
Grafmasker uit Nineveh (British Museum, Londen)

Ik heb het al eerder geschreven maar doe het nog een keer: als je bezig bent met de Oudheid, heb je altijd te weinig bewijsmateriaal en kun je je niet permitteren ook maar één snippertje informatie te negeren. Het bovenstaande gouden grafmasker – gevonden in Nineveh, behorend tot de collectie van het British Museum en momenteel te zien op de Nineveh-expositie in het Rijksmuseum van Oudheden – illustreert dit punt.

Maar eerst een filologische kwestie. In de derde eeuw schreef de Griekse auteur Filostratos het Leven van Apollonios van Tyana, een geromantiseerde biografie van een charismatische wijze-wonderdoener uit de eerste eeuw na Chr. die in alle uithoeken van de destijds bekende wereld wijsheid zou hebben gezocht. Op zijn reis richting India ontmoette hij in “Ninos” zijn leerling Damis, die memoires op schrift zou hebben gesteld die voor Filostratos een bron van informatie zouden zijn geweest.

Lees verder “MoM | Altijd te weinig bewijsmateriaal (1)” →

De Petrus van Fik Meijer (3)

On door Jona LenderinginChristendom, Geschiedenis, Jodendom, Pseudowetenschap, Romeinse Keizerrijk, Wetenschapscommunicatie35 reacties
Byzantijns mozaïek met Petrus (Chora-kerk, Istanbul)

[Ik wijd vandaag een stuk aan het boek Petrus. Leerling, leraar, mythe van Fik Meijer. Ik wil tonen dat er voor geschiedschrijving en wetenschapscommunicatie kwaliteitsnormen zijn. Meijer haalt die niet, zal bij menig lezer scepsis oproepen en draagt zo bij aan het afkalvende draagvlak voor de oudheidkundige wetenschappen. Het eerste deel is hier.]

Einfühlen en de sociale wetenschappen

Ik verraad geen geloofsgeheim als ik zeg dat Petrus en Paulus elkaar niet lagen. Meijer noemt het slot van Paulus’ Brief aan de Romeinen, waarin de auteur iedereen de groeten doet maar niet Petrus, van wie de katholieke kerk aanneemt dat hij in Rome is geweest. Meijer:

De mogelijkheid dat [Petrus] zich wel in Rome bevond, maar actief was onder gelovigen die zich … hadden verenigd in een soort Petrus-partij, die op een andere golflengte zat dan de Paulus-groep, is nagenoeg uit te sluiten. Paulus zou zich wel erg hebben laten kennen als hij om die reden Petrus niet had genoemd. Meer voor de hand ligt dat Petrus op dat moment, in 56-57, niet in Rome was. (blz.107-108)

Dit is een schoolvoorbeeld van de stap in de hermeneutische cyclus die bekendstaat als einfühlen: de historicus wil iets verklaren, onderzoekt de situatie, leeft zich in de actoren in en beredeneert waarom een persoon als deze onder omstandigheden als deze zal handelen op deze manier. Een man als Paulus zou, zelfs als hij meningsverschillen had met Petrus, hem de groeten hebben gedaan. Het subjectieve karakter moge duidelijk zijn: een onderzoeker die houdt van harmonie, zal een ander type actor reconstrueren dan een onderzoeker die bereid is de hakken in het zand te zetten. Zeker als het gaat om de oude wereld, waarover we weinig informatie hebben, is einfühlen geen heel betrouwbare methode.

Lees verder “De Petrus van Fik Meijer (3)” →