De Germanen in Bonn

On juli 19, 2021januari 30, 2024 door Jona LenderinginArcheologie, Germanië, Geschiedenis, Musea17 reacties

Vorige week bezocht ik de tentoonstelling “Germanen. Eine archäologische Bestandsaufnahme” in het Landesmuseum in Bonn. De organisatoren nemen het begrip “Germanen” ruimtelijk breed: ze behandelen niet alleen de antieke bewoners van de Noordduitse Laagvlakte (de zogeheten Jastorfcultuur), maar ook Scandinavië en de Przeworskcultuur uit Polen. Dat ze de netten hiermee niet té wijd werpen, zie je goed als je kijkt naar bijvoorbeeld de producten van de edelsmeden. Het met dieren versierde beslag van ceinturen was overal hetzelfde.

Germanen in Germanië

Aan de andere kant hanteren de organisatoren chronologisch een juist wat minder ruim Germanenbegrip. Ze tonen vooral de eerste vier, vijf eeuwen van onze jaartelling. De periode van de Grote Volksverhuizingen ontbreekt natuurlijk niet maar is ondergeschikt. Logisch ook, want de verhuizende mensengroepen droegen weliswaar de namen van oude Germaanse etnische verbanden, maar waren feitelijk een bonte menigte van velerlei herkomst. Ze assimileerden snel en zijn archeologisch niet te onderscheiden van hun Romeinse tijdgenoten. Al met al behoorden de migranten meer tot de Mediterrane dan tot de Germaanse wereld. Ze blijven in Bonn daarom wat op de achtergrond.

Lees verder “De Germanen in Bonn” →

Archeologische clichés

On augustus 1, 2013april 12, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Geschiedenis, Klassieken, Oudheid, Wetenschapscommunicatie2 reacties

Als een journalist moet schrijven over archeologie, dan komen de clichés al snel ter tafel. Er zijn “verdwenen schatten” gevonden, er is een “geheim opgelost” en archeologen zoeken naar een “vergeten stad”. Alleen de sportjournalistiek lijkt nog meer clichés te gebruiken, al ben ik daar niet helemaal zeker van.

Soms gaat het cliché met de inhoud op de loop. Dan brengen de clichés schade toe aan de informatieoverdracht, zoals in de kop van het bericht hierboven.

Lees verder “Archeologische clichés” →

Waarom de Oudheid zo leuk is

On november 1, 2012december 26, 2023 door Jona LenderinginArcheologie, Geesteswetenschappen, Germanië, Geschiedenis, Klassieken3 reacties

Drusus, die Germanië onderwierp (Koninklijke Musea voor Kunst en Geschiedenis, Brussel)

Het standaardverhaal over de Romeinse aanwezigheid in Germanië is ongeveer als volgt: de Romeinse generaal Drusus trok kort voor het begin van de jaartelling over de Rijn en verlegde de grens naar de Elbe, tot de Germanen in de Slag in het Teutoburgerwoud in 9 na Chr. drie legioenen vernietigden en de Romeinen zich op de Rijn terugtrokken. Daar is toen de limes ontstaan.

Hoezo, verovering van Germanië?

Dit verhaal is heel problematisch. In de eerste plaats staat nergens in de bronnen dat de Romeinen het plan hadden de Elbe als grens te nemen. De vaak geboden moderne verklaring voor dit strijdplan, dat de Elbe-grens korter zou zijn, is pure fantasie. Ze is in elk geval in strijd met wat de Romeinen zelf dachten, want volgens hun topografische inzichten zou de Elbe-grens juist langer zijn geweest. Voor wat het waard is: ik voor mij denk dat ze niet verder hebben willen oprukken dan de Weser. Het stroomgebied van de Elbe is wel verkend, maar het feit dat nog nooit een fort of zelfs maar een marskamp is gevonden tussen de twee rivieren, suggereert dat men er nooit lang kan zijn gebleven.

Lees verder “Waarom de Oudheid zo leuk is” →